انرژی خورشیدی و بادی توان جبران شکاف ۳۰ هزار مگاواتی برق را دارد

آرش قلمی مدیرکل دفتر امور سرمایه‌گذاران و نظارت بر پروژه‌ها در سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی برنا با اشاره به افزایش چشمگیر استقبال سرمایه‌گذاران و شرکت‌های فعال در این حوزه اظهار کرد: از اوایل امسال شاهد اوج‌گیری جدی علاقه بخش خصوصی برای ورود به صنعت تجدیدپذیر بوده‌ایم.

مدیرکل دفتر امور سرمایه‌گذاران ساتبا با تأکید بر ظرفیت استثنایی ایران در حوزه انرژی‌های پاک گفت: کشور ما پهنه‌ای وسیع از منابع خورشیدی و بادی در اختیار دارد که از نواحی بادخیز شرق کشور در سیستان و خراسان تا منطقه منجیل و قزوین و همچنین پهنه‌های گسترده با تابش بالا و دمای مناسب برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی است.

قلمی با مقایسه زمان احداث نیروگاه‌های خورشیدی و حرارتی خاطرنشان کرد: نیروگاه‌های خورشیدی به‌مراتب سریع‌تر از نیروگاه‌های حرارتی می‌توانند وارد مدار شوند و بخشی از کمبود انرژی را جبران کنند و نیروگاه‌های بادی هم اگرچه فرایند طولانی‌تری دارند اما در مجموع هر دو ابزارهای اصلی ما برای عبور از ناترازی برق هستند.

وی با اشاره به سهم فعلی تجدیدپذیر‌ها در سبد برق کشور گفت: در حال حاضر ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی در کشور حدود ۱۸۰۰ مگاوات است که در مقیاس کل شبکه عدد کوچکی محسوب می‌شود. اما هدف‌گذاری‌ها در افق رفع ناترازی حول‌وحوش ۳۰ هزار مگاوات ظرفیت تجدیدپذیر است و بدیهی است که ۱۸۰۰ مگاوات در برابر چنین عددی بسیار محدود محسوب ‌می‌شود. بنابراین ضروری است هم‌زمان با توسعه ظرفیت تولید برای توسعه شبکه انتقال و تمهیدات لازم نیز برنامه‌ریزی شود تا امکان صادرات برق تجدیدپذیر و خلق ارزش افزوده برای کشور فراهم شود.

کشاورزی و صنعت؛ دو پیشران مصرف و خودتأمین برق تجدیدپذیر
مدیرکل دفتر امور سرمایه‌گذاران ساتبا در تشریح برنامه‌های این سازمان برای بخش کشاورزی و صنعت اظهار کرد: در بخش چاه‌های کشاورزی این امکان فراهم شده است که بهره‌برداران تا ۸۰ درصد برق مصرفی خود را از طریق پنل‌های خورشیدی تأمین کنند و در این صورت مشمول قطع و برنامه‌ریزی خاموشی نخواهند بود.

وی با اشاره به ایده ایجاد نیروگاه‌های تجمیعی افزود: یک الگوی مناسب‌تر آن است که چند چاه کشاورزی در یک منطقه با هم تجمیع شوند و روی یک پهنه مجزا نیروگاه خورشیدی احداث کنند تا کل نیاز آن منطقه تأمین شود.

قلمی درباره بخش صنعت نیز گفت: در مدل‌های تعریف‌شده برای صنایع دو رویکرد تأمین خود و تهاتر در نظر گرفته شده و صنایع موظف‌اند به‌تدریج درصدی از برق مصرفی خود را خودتأمین کنند در غیر این صورت برق آن‌ها باید با بهای برق تجدیدپذیر محاسبه شود. این سیاست‌ها هم جنبه تشویقی دارد و هم جهت‌دهنده است تا صنایع به‌طور واقعی وارد عرصه سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر شوند.

کاهش بروکراسی و زمان صدور مجوز برای سرمایه‌گذاران

قلمی همچنین با اشاره به یکی از مهم‌ترین مطالبات فعالان بخش خصوصی، کاهش بروکراسی و زمان صدور مجوز برای سرمایه‌گذاران را از محورهای اصلی اقدامات ساتبا عنوان کرد.

وی در پاسخ به گلایه رایج سرمایه‌گذاران درباره طولانی‌بودن روند صدور مجوزها با تأکید بر اینکه این چالش از مدت‌ها پیش شناسایی شده است افزود: در سطح ملی الزامات متعددی برای تسهیل صدور مجوزها تعریف شده و ما نیز در ساتبا متناسب با رشد تقاضا چند اقدام کلیدی را اجرا کرده‌ایم که مهم‌ترین آن‌ها تفویض اختیار به استان‌ها و مکانیزه‌کردن فرآیندهاست.

مدیرکل دفتر امور سرمایه‌گذاران ساتبا با اشاره به درگاه ملی مجوزها توضیح داد: مطابق قوانین کشور صدور هر نوع مجوز برای هر صنفی باید از طریق درگاه ملی مجوزها که زیرمجموعه وزارت اقتصاد است انجام شود و مجوزهای ساتبا نیز از این قاعده مستثنا نیست. هر فرد یا شرکتی که بخواهد پروانه احداث نیروگاه بگیرد ابتدا درخواست خود را در این درگاه ثبت می‌کند سپس پرونده به سامانه اختصاصی ساتبا منتقل و مدارک به‌صورت کاملاً مکانیزه تکمیل می‌شود تا نیاز به مراجعه حضوری و معطلی نیروی انسانی به حداقل برسد.

قلمی با تشریح نقش تفویض اختیار استانی گفت: بخش کارشناسی بررسی فرم‌ها و الزامات فنی به شرکت‌های برق منطقه‌ای در استان‌ها تفویض شده است. به‌گونه‌ای که دیگر همه امور در تهران متمرکز نیست و نمایندگان برق‌های منطقه‌ای در استان‌ها پس از بررسی مدارک نظر کارشناسی خود را درباره تأیید یا عدم تأیید طرح اعلام می‌کنند. این اقدام به‌طور ملموسی زمان رسیدگی را کاهش داده و رضایت سرمایه‌گذاران را افزایش داده است.

وی ادامه داد: پس از صدور پروانه احداث سه مجوز اصلی محیط زیست، اتصال به شبکه و تخصیص زمین باید اخذ شود. اکنون بلافاصله پس از صدور پروانه سه نامه مربوط به این مجوزها به‌صورت ماشینی تولید و خطاب به مراجع ذی‌ربط ارسال می‌شود تا سرمایه‌گذار بدون اتلاف وقت مراحل بعدی را طی کند.

قلمی با تأکید بر اینکه هنوز بخش قراردادها کاملاً مکانیزه نشده است اظهار کرد: قراردادها همچنان به‌صورت دستی تنظیم و امضا می‌شود اما از ظرفیت همین تفویض اختیار استانی برای تسریع این مرحله نیز استفاده می‌کنیم و برنامه بعدی ما استفاده از امضای الکترونیک برای کوتاه‌تر شدن مسیر است. نسبت به سال گذشته تعداد قراردادهای امضا شده تقریباً چهار برابر شده و زمان انجام کار نیز به حدود یک‌سوم تا یک‌چهارم کاهش یافته است هرچند نقطه مطلوب زمانی است که کل مسیر صدور مجوز و عقد قرارداد به‌طور کامل مکانیزه شود.

مهار پروژه‌های نیمه‌تمام با اهلیت‌سنجی سرمایه‌گذاران
مدیرکل دفتر امور سرمایه‌گذاران ساتبا با اشاره به معضل پروژه‌های نیمه‌تمام در کشور اشاره کرد و گفت: احداث نیروگاه تجدیدپذیر نیز مانند سایر پروژه‌ها در معرض این خطر است که اگر سرمایه‌گذار اهلیت کافی نداشته باشد منابع سرزمینی و شبکه‌ای برای مدت طولانی بلااستفاده بماند. از این رو در قالب مصوبه تسهیل‌گری احداث نیروگاه‌های خورشیدی ارزیابی و اهلیت‌سنجی سرمایه‌گذاران به‌عنوان یکی از مواد اصلی دیده شده تا پیش از شروع کار از توانمندی و جدیت سرمایه‌گذار اطمینان حاصل شود.

قلمی با تشریح اهمیت این موضوع گفت: پهنه زمینی که برای اتصال به شبکه آماده می‌شود تا زمان بهره‌برداری پروژه ظرفیت شبکه را نیز اشغال می‌کند بنابراین اگر تعلل و تأخیر طولانی رخ دهد هم زمین و هم ظرفیت شبکه معطل می‌ماند.

وی افزود: دستورالعمل اهلیت‌سنجی تدوین و در اختیار کارگروه‌ها و مراجع استانی قرار گرفته و استانداری‌ها و کمیته‌های انرژی استان‌ها با اشراف محلی خود در این ارزیابی‌ها مشارکت دارند.

وی با تأکید بر ضرورت حفظ تعادل میان سخت‌گیری و تسهیل‌گری گفت: از یک سو نباید آن‌قدر شرایط را دشوار کنیم که سرمایه‌گذار واقعی از ورود به این بخش منصرف شود و از سوی دیگر نمی‌توانیم بدون ارزیابی منابع کشور را در اختیار طرح‌هایی بگذاریم که به سرانجام نمی‌رسند. در صورت عدم تحقق تعهدات در بازه‌های زمانی مشخص ناچار به سلب اختیار و ابطال پروانه و واگذاری آن به سرمایه‌گذار جدید هستند.

پیوند دانش‌بنیان‌ها، تولید داخل و سرمایه‌گذاری تجدیدپذیر
قلمی در پاسخ به پرسشی درباره نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدکنندگان داخلی تجهیزات در این زنجیره گفت: استفاده از تولید داخل و بومی‌سازی تجهیزات از سرفصل‌های ابلاغی است و در محاسبات بهای برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر مشوق‌هایی برای به‌کارگیری تجهیزات ساخت داخل در نظر گرفته شده است.

وی افزود: بخشی از فرآیند تشخیص دانش‌بنیان بودن شرکت‌ها و تأیید محصولات آن‌ها در اختیار نهادهای دیگر است اما ساتبا موظف است در چارچوب قوانین این شرکت‌ها را معرفی و استفاده از محصولاتشان را در پروژه‌ها تشویق کند.

تجدیدپذیر در مقیاس خانگی و ساختمان‌های سبز آینده
مدیرکل دفتر امور سرمایه‌گذاران ساتبا در بخش دیگری از این گفت‌وگو به نقش مصارف خانگی در سبد انرژی کشور اشاره کرد و گفت: یکی از عمده مصارف هم‌زمان خرد و کلان مصرف خانگی است و اگر فرهنگ استفاده از انرژی‌های پاک در سطح خانوار نهادینه شود بخش مهمی از مشکلات این حوزه قابل حل است.

وی با اشاره به محدودیت سطح پشت‌بام در ساختمان‌های بلندمرتبه افزود: برای آپارتمان‌های چندطبقه تنها پشت‌بام پاسخ‌گوی کل مصرف نیست و در آینده باید از فناوری‌هایی استفاده شود که سطح عمودی ساختمان یعنی دیوارها نیز به تراز انرژی ساختمان کمک کنند.

پایان