آیا ترکیه به اوجالان، امتیاز پنهانی داده است؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، نزدیک به دو هفته از انتشار متن درخواست عبدالله اوجالان برای خلع سلاح و انحلال گروه تروریستی پ.ک.ک سپری شده، اما هنوز هم در مورد چندوچون توافق بین دولت و اوجالان و همچنین درباره احتمال اجرای درخواست اوجالان مبنی بر انحلال گروه، اطلاعات روشنی وجود ندارد.

سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل در شمال عراق، اعلام کرده‌اند که از دستورات رهبر خود پیروی می‌کنند اما به شرطی که خود او از زندان آزاد شود و در کنگره حضور پیدا کند. آنان همچنین اعلام کرده‌اند که فعلاً در برابر دولت ترکیه به شکل یکجانبه آتش بس اعلام کرده‌اند و تا زمانی که به آنها حمله نشود، اقدامی علیه دولت انجام نخواهند داد. 

در شرایطی که ابهام درباره محتوای توافق احتمالی دولت اردوغان و رهبر زندانی پ.ک.ک به اوج رسیده، برخی روزنامه نگاران می‌گویند، دولت به دنبال اعطای امتیاز است اما فعلاً نمی‌خواهد صدایش را دربیاورد.

تحلیلگران سیاسی ترکیه بر این باورند که دولت اردوغان، حاضر نیست به شکل شفاف درباره روند جدید مذاکرات اطلاع رسانی کند و نمی‌خواهد به مردم بگوید که چه امتیازاتی به اوجالان داده است.

بده بستانی در کار نیست
عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه اعلام کرده که در روند جدید مذاکرات صلح، هیچ معامله و بده بستانی وجود ندارد. اما تحلیلگران می‌پرسند: اگر امتیازی نداده‌اید، چرا رهبر تروریست‌ها درخواست شما را پذیرفته و می‌خواهد گروه خود را منحل کند؟

خانم فیگن چالیکوشو از تحلیلگران روزنامه قرار چاپ آنکارا، درباره توافق احتمالی و پشت پرده نوشته است: «دولت اردوغان وعده داده که به اوجالان دو امتیاز مهم بدهد. یکی از این امتیازات، اصلاح ماده ۶۶ قانون اساسی جمهوری ترکیه و وعده دوم نیز مرتبط با ساختار سیاسی و اجرایی کردهای تحت امر پ.ک.ک در سوریه است».

ماده ۶۶ قانون اساسی ترکیه، همان ماده‌ای است که می‌گوید: «کلیه افرادی که با جمهوری ترکیه، نسبت و ارتباط شهروندی دارند، ترک هستند».

برخی از حقوقدانان ترکیه می‌گویند: با توجه به تنوع قومی ترکیه، می‌توان این ماده را تغییر داد. اما چنین چیزی برای بسیاری از سیاستمداران ملی گرا و راست افراطی ترک، به منزله عبور از خط قرمز است.

بن علی ییلدرم از موسسین حزب عدالت و توسعه و نخست وزیر سابق ترکیه که خود او نیز از کردهای مناطق سیواس و ارزنجان ترکیه است، چند روز پیش در یک سخنرانی عمومی اعلام کرد: «باید تعریف حق شهروندی ترکیه را بر اساس معیارهای انسانی و دموکراتیک تغییر دهیم. در ترکیه، علاوه بر ترک‌ها، میلیون‌ها شهروند کُرد، عرب، لاز و چرکز داریم».

ظاهراً با وجود تکذیب مکرر مقامات حزب عدالت و توسعه و دولت اردوغان، موضوع توافق پنهانی و بده بستان با پ.ک.ک، نزد اغلب سیاستمداران ترکیه به عنوان یک خبر واقعی قلمداد شده است.

مساوات درویش اوغلو رهبر راست افراطی حزب خوب که پس از خانم مرال آکشنر سکان رهبری این حزب را در اختیار گرفته، دیروز اعلام کرد: «اوجالان، رهبر تروریست‌های تجزیه طلب، پنجاه سال تلاش کرد قانون این کشور را تغییر دهد. تلاش پنجاه ساله او شکست خورد ولی شما در عرض یک ماه، تمام آن چیزی را که نیم قرن به دنبالش بود، تقدیم کردید! شرم بر شما. ملت ترک، هرگز شما را نخواهد بخشید».

ابراهیم کیراز تحلیلگر و روزنامه نگار نویسنده مشهور ترکیه نیز می‌گوید: «بیایید اندکی واقع بین باشیم. چرا ما آنقدر مشتاقیم که سختی‌ها را دنبال کنیم در حالی که راه آسان‌تری وجود دارد؟ چرا ما به جای وحدت به جدایی گرایش داریم؟ آیا به این دلیل است که ما یک جامعه واقعاً مدرن، یک ملت مدرن نیستیم؟ آیا به این دلیل است که ما هرگز نتوانسته‌ایم از مرحله قبیله‌ای فراتر برویم؟ آیا به این دلیل است که ما نتوانسته‌ایم بر وابستگی‌های گروهی کوچکی که بر اساس اصل و نسب تعیین شده غلبه کنیم و به جامعه‌ای تبدیل شویم که با یک پایگاه فرهنگی و قانون گسترده، متحد شده است؟ خودمان را مسخره نکنیم، با یک حرکت سیاسی لحظه‌ای که هیچ مبنای فکری و چارچوب نظری خاصی ندارد، نمی‌توانیم یکی از مهمترین مشکلات اجتماعی خود را حل کنیم. حل مسئله کردها در ترکیه در چارچوب درک کنونی هویت امکان‌پذیر نیست. اگر اکثریت ملتی در این کشور که نام ترک را برگزیده‌اند، این نام را به عنوان یک فراهویت سیاسی و فرهنگی که شامل هویت‌های قومی گوناگون است نپذیرند، نمی‌توان جلوی گرایشات جدایی طلبانه قومی را گرفت. سیاستمداران ما می‌گویند: ترک‌ها و کردها مثل گوشت و ناخن هستند. ولی قانون اساسی ما می‌گوید: همه ترک هستند! همه! این در حالی است که هویت ترک، فقط یکی از هویت‌های قومی کشورمان محسوب می‌شود».

خود اردوغان چه می‌گوید؟
رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رییس جمهور ترکیه، به ندرت درباره دُور جدید مذاکرات صلح، صحبت می‌کند.

او دیروز گفت: «هدف اساسی ما مفهومی است به نام ترکیه عاری از ترور. ما می‌خواهیم کشورمان را از یک بلا و بیماری پنجاه ساله، نجات دهیم. من با اطمینان می‌گویم که قطعاً به هدف ترکیه عاری از ترور خواهیم رسید و با اقداماتی که در راستای این هدف باید برداشته شود، ترکیه نیز سهم بزرگی در حل بحران‌های منطقه‌ای خواهد داشت».

طاها آک یول از تحلیلگران مشهور ترکیه می‌گوید: «تلاش برای پایان دادن به یک معضل تروریستی پنجاه ساله، اقدامی شایسته و ارزنده است. اما نباید چنین چیزی به یک معامله حزبی و فردی تبدیل شود و فقط منافع یک فرد و حزب را تامین کند».

این سخنان آک یول، کنایه به این موضوع است که مخالفین اردوغان اعلام کرده‌اند؛ او به دنبال توافق با کردها است تا در پارلمان ترکیه به کمک آنها متن قانون اساسی فعلی را تغییر دهد و بر اساس متن جدید در سال ۲۰۲۸ میلادی نیز یک بار دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود. 

ژنرال یاشار گولر وزیر دفاع ترکیه نیز گفته است: «در متن رهبر سازمان تروریستی، واژه‌ای به نام آتش بس وجود نداشت. چنین چیزی اصولاً در دستور کار ما نیست. تنها چیزی که باید از آن صحبت شود، خلع سلاح است. همه باید بدانند که امروز نقطه عطف مهمی در مبارزه با تروریسمی است که بیش از ۴۰ سال صلح، امنیت و آینده کشور ما را تهدید کرده است. سازمان تروریستی پ.ک.ک باید هر چه سریع‌تر سلاح‌ها را تسلیم کند. سازمان اعتراف کرد که این طولانی‌ترین شورش و جنبش خشونت‌آمیز در تاریخ جمهوری بود. نکته قابل توجه این است که دریافته، تروریسم ما را به جایی نمی‌رساند و عمر آن به پایان رسیده و چاره‌ای جز انحلال ندارد. با این حال، سازمان تروریستی پ‌ک‌ک و تمامی زیرشاخه‌های آن که در مناطق جغرافیایی مختلف و با نام‌های مختلف فعالیت می‌کنند باید تصمیم بگیرند که فوراً به کار خود پایان دهند و سلاح‌های خود را فوراً و بدون قید و شرط تسلیم کنند». 

دنیز زَیرَک: از کجا به کجا؟
یکی از تحلیلگران مشهور ترکیه به نام دنیز زَیرَک در روزنامه نفس چاپ آنکارا نوشته است: «این روزها شاهد معرفی عبدالله اوجالان به عنوان یکی از مهمترین شخصیت‌های سیاسی کشور هستیم. برخی خاطرات قدیمی در ذهنم تداعی می‌شوند و از خودم می‌پرسم، ترکیه از کجا به کجا رسید؟»

او در ادامه نوشته است: «در سال ۲۰۰۱ میلادی در استانبول، صاحب یک مغازه کبابی، ۱۲ نمکدان برای رستورانش خرید که شباهت عجیبی به اوستای آن کبابی داشت. اما پلیس مخفی ترکیه به مغازه حمله کرد و آن نمکدانها را به خاطر شباهت به اوجالان توقیف و مغازه را تعطیل کرد! سازنده نمکدان را هم پیدا کرده و از او بازجویی کردند. توضیح او چنین بود: باور کنید ما بیش از یک میلیون عدد از این نمکدانها را فقط به خاطر شباهت به صدام حسین، به توریست‌های خارجی فروخته‌ایم حتی یک نفر هم نگفته بود که این نمکدان شباهتی به اوجالان دارد! این اتفاق آنقدر سر و صدا به پا کرد که خبرگزاری رویترز نوشت: دستگیری ۱۲ آشپز عروسکی چاق و سیبیلو به خاطر شباهت به اوجالان! خاطره دوم هم مربوط به یکی از وکلای مدافع بسیار مشهور ترکیه است. پلس مخفی به دفتر او حمله کرد و او را به خاطر نصب عکس اوجالان در کنار عکس آتاترک در دفتر کار، بازداشت کرد. اما بعد مشخص شد که او عکس پدر مرحومش را به دیوار آویخته و چهره او شباهت اندکی به اوجالان داشته است».

در پایان باید گفت: در شرایطی که هیچ خبری در مورد اعلام احتمالی عفو زندانیان پ.ک.ک یا احتمال اصلاح قانون اساسی منتشر نشده، هنوز هم بحث درباره توافق اوجالان و ترکیه ادامه دراد.
پایان