آیا «هریس» سیاست خارجی «بایدن» را ادامه می‌دهد؟
از زمانی که «کامالا هریس» معاون جو بایدن نامزدی دموکرات‌ها برای رقابت‌های ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ را پذیرفت و ۹۹ درصد دموکرات‌ها به وی به عنوان نامزد خود در انتخابات چند ماه دیگر رای دادند، یکی از بزرگترین سؤالات مطرح این است که اگر او در نوامبر به عنوان رئیس جمهور به ویژه اولین رئیس جمهور زن در آمریکا انتخاب شود، دکترین سیاست خارجی‌اش چگونه خواهد بود.در این میان بررسی سوابق کاری و اظهارات و مواضع کامالا هریس در حوزه سیاست خارجی از دریچه رسانه‌ها، همکاران و هم حزبی‌های هریس کمک قابل توجهی برای شناسایی کلیاتی از جهت‌گیری‌های وی در دوران ریاست جمهوری احتمالی وی خواهد بود.
شناسایی تمایز بین دیدگاه‌های سیاست خارجی جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا و هریس، کار ساده‌ای نیست، البته مواضع این دو در نزدیک به چهار سال گذشته در رخدادها و فراز و نشیب‌های مسائل سیاست خارجی و امنیت ملی تا حد زیادی آشکار شده است.
کامالا پیشتر یک بار، نامزد ریاست جمهوری آمریکا بوده و از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ به عنوان سناتور در آمریکا کار کرده است. وی در جایگاه سناتوری در کمیته اطلاعات و امنیت داخلی فعالیت داشت که بسیاری از موارد بسیار طبقه بندی شده و بحث برانگیز سیاست امنیت ملی آمریکا در آن مطرح شده است.
برخی از رسانه‌های آمریکایی درباره این جلسات گزارش دادند که وی به دلیل آمادگی برای حضور در جلسات استماع و ارائه بازجویی‌های متقابل چالش برانگیز از شهود، همانطور که از یک دادستان فدرال ماهر انتظار می‌رفت، مورد توجه قرار گرفت. او در طول مدت حضورش در کنگره هیچ موضوع بین‌المللی را امضا نکرد، اما مشاوره‌های مهمی را در این عرصه به بایدن داد.
هریس به عنوان معاون رئیس جمهور، ۱۷ سفر خارجی در سه سال و نیم فعالیتش انجام داد که منعکس کننده دیدگاه رئیس جمهور بایدن بود. هریس مدت کوتاهی پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲ و همچنین اجلاس سران APEC و ASEAN و اجلاس آب و هوای COP ۲۰۲۳ در دبی، در کنفرانس امنیتی مونیخ شرکت کرد. وی سفر به مکزیک و آمریکای مرکزی به عنوان بخشی از برنامه‌های کاری و سفر به سه کشور آفریقایی را در اجرای اهداف کاخ سفید در پرونده کاری خود ثبت کرده است.
هریس همچنین با شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین دیدار کرده و سفرهایی نیز به ژاپن، کره، اندونزی، تایلند و فیلیپین برای اجرای برنامه‌های امنیتی و اقتصادی دوران ریاست جمهوری بایدن در منطقه داشته است.
وی در نقش خود به عنوان معاون رئیس جمهور از یک تیم سیاست خارجی حرفه‌ای و با ثبات بهره برده است. مشاور امنیت ملی او «فیل گوردون» و معاونش، «ربکا لیسنر» هر دو سیاستمداران با تجربه فعال در دولت‌های قبلی هستند. هر دو مشاوران هریس تاکنون کتاب‌هایی منتشر کرده و در آن بر تغییر نامحسوس سیاست‌ها در آمریکایی که جهان را تهاجمی و به تنهایی رهبری می‌کند، تاکید شده است.
روسیه
طبق گزارش تارنمای تحلیلی russiamatters اگرچه هریس سیاست دولت بایدن در مورد مناقشه روسیه و اوکراین را هدایت نکرد، اما او به ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین هشدار داده بود که روسیه، قصد حمله به اوکراین را دارد.
براین اساس، هریس پنج روز قبل از عملیات نظامی روسیه در اوکراین در کنفرانس امنیتی مونیخ ۲۰۲۲، هشدار داد که در صورت حمله مسکو به اوکراین، آمریکا هزینه‌های اقتصادی قابل توجه و بی سابقه‌ای را به روسیه تحمیل خواهد کرد و در عین حال موضع بایدن را تکرار کرد که نیروهای آمریکایی برای جنگ در اوکراین مستقر نمی‌شوند، اما آنها در دفاع از هر وجب از خاک ناتو شرکت خواهند داشت.
یک سال بعد در کنفرانس امنیتی مونیخ ۲۰۲۳، هریس قول داد که آمریکا از اوکراین تا هرزمان که جنگ ادامه داشته باشد، حمایت قوی خواهد کرد. وی در همان کنفرانس در پیشبرد تلاش‌های تحت رهبری ایالات متحده برای تضمین آزادی شهروندان آمریکایی که در روسیه بازداشت شده بودند، آن هم در ازای اتباع روسی که اتهام جاسوسی داشتند، نقش بسزایی داشت.
علاوه براین، هریس فعالانه در شکل‌دهی واکنش آمریکا به حمله روسیه به اوکراین مشارکت داشت و در مورد اوضاع داخلی روسیه بخصوص مخالفان مسکو هم مواضع خود را آشکارا مطرح کرده است.
در مجموع هریس تاکنون از سیاست‌های بایدن در مورد مناقشه روسیه و اوکراین پیروی کرده است. دستیاران سیاست خارجی هریس در روزهای اخیر تاکید کردند که هسته اصلی سیاست خارجی آمریکا در دوران ریاست جمهوری وی احتمالاً از خط حمایت قوی بایدن از اوکراین منحرف نخواهد شد.
چین
تحلیلگران تارنمای تحلیلی استراتژیست در این زمینه در گزارشی تاکید کردند که تا به امروز، هریس به طور غریزی سیاست خارجی را دنبال کرده و از قوانین بین‌المللی دفاع کرده، با این حال، یک سوال، در شرایطی که آمریکا با چالش‌های داخلی زیادی مواجه شده، این است که هریس چقدر به دخالت آمریکا در امور جهانی اعتقاد دارد.
با توجه به گستردگی بی‌ثباتی جهانی، هریس به طور حتم با آزمایش‌های اولیه در مورد نقش آمریکا در جهان و تمایلش به استفاده از قابلیت‌های نظامی آمریکا برای مداخله در درگیری‌ها و مناقشات جهانی روبه‌رو خواهد شد.
بخشی از این سوال به این موضوع مربوط می‌شود که تا چه حد هریس رقابت راهبردی با چین را به عنوان اصلی ترین سیاست خارجی و دفاعی دولت آمریکا می‌بیند و اینکه آیا او رئیس جمهوری خواهد بود که از نظر دیپلماتیک آن رقابت را مدیریت می‌کند یا قصد دارد در آن پیروز شود. نشانه‌ها حاکی از آن است که هریس ممکن است بیشتر به عنوان یک مدیر شروع کند اما واقعیت محیط استراتژیک ممکن است او را ملزم کند تا به عنوان یک بازیکن فعال و برتر، طیف وسیعی از موارد را دنبال خواهد کرد.
برخی تحلیلگران آمریکایی در مورد تفاوت رویکرد آمریکا در دوران ریاست جمهوری آتی ترامپ یا هریس در قبال چین می‌گویند «درحالی که دونالد ترامپ احتمالاً رفتار غیرقابل پیش‌بینی بیشتری را در روابط ایالات متحده و چین رقم خواهد زد، هریس احتمالاً سیاست ثابتی را دنبال می‌کند. حداقل در ابتدا بعید است که به شدت از رویکرد سخت اما سنجیده بایدن منحرف شود.»
اگرچه هریس هرگز از چین یا تایوان دیدار نداشته، اما از سابقه حقوق بشری چین انتقاد کرده، از تایوان حمایت نموده و به نظر می‌رسد سیاست بایدن را تکرار خواهد کرد، زیرا معتقد است آمریکا باید، رقابت با چین را مسئولانه رقابت کند و از تبعات منفی آن، اقتصاد و آمریکا را در امان نگه دارد. اما در مورد تایوان هریس هم مانند ترامپ، البته به روش خود به حمایت از تایوان، ادامه خواهد داد.
هریس تلاش‌های پکن را برای کنترل دریای جنوبی چین محکوم کرده و آن را «غیرقانونی و غیرمسئولانه» خوانده است.
وی این انتقاد را با مایک پنس معاون ترامپ داشت که ترامپ «جنگ تجاری را در قبال چین باخته است، زیرا تعرفه‌های او بدون ایجاد توازن مجدد در روابط آمریکا و چین به اقتصاد آمریکا آسیب زده و آمریکا باید در این زمینه تقویت شود. در مجموع باید گفت به نظر می‌رسد هریس نیز مانند همتایان گذشته خود به سیاست سخت علیه چین ادامه خواهد داد.
اوکراین
هریس به عنوان جانشین بایدن در گردهمایی‌های جهانی مونیخ شرکت کرد. او پیشتر و تقریباً در تمامی دوران ریاست جمهوری بایدن در کنفرانس‌ها و مجامع بین‌المللی در کسوت یک رئیس جمهور نانوشته وارد عمل شده بود. به جای بایدن در نشست سران آسه آن در سال ۲۰۲۳ شرکت داشت. در کنفرانس مونیخ ۲۰۲۲ که مهمترین کنفرانس سیاست گذاری امنیتی در جهان محسوب می‌شود از ولودیمیر زلنسکی حمایت کرد. در این زمان روسیه آماده حمله به این کشور بود و سال بعد نیز وقتی دو کشور در میدان جنگ سرگرم منازعه بودند باز هم سیگنال‌های حمایتی آمریکا توسط هریس به اوکراین داده شد.
رژیم صهیونیستی و خاورمیانه
در رابطه با جنگ رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه، هریس در مواضع و اظهارات ضمن مواجهه مستقیم با حماس اما در کلام سعی دارد با وضعیت اسفناک فلسطینی‌ها ابراز همدردی داشته باشد که برخی تحلیلگران از آن به عنوان یک «فیگور سیاسی» نام برده‌اند تا بتواند با این مواضع بخش بیشتری از آرای آمریکایی‌ها را به خود اختصاص دهد، زیرا رویداد جنبش حمایت از فلسطین توسط دانشجویان آمریکا نشان داده که افکار عمومی در آمریکا نیز نسبت به مسائل فلسطین حساس شده است.
رسانه‌های آمریکایی اختلاف جزیی دیدگاه هریس و بایدن را در قبال جنگ اسرائیل علیه غزه تاحدودی رسانه‌ای کردند.
اندیشکده «چتم هاوس» در گزارشی به این اختلاف این‌گونه اشاره کرده که «در اوایل دسامبر گذشته، درحالی که از کاخ سفیدرویکرد معمولی و پرسابقه سخت و حمایت از اسرائیل به رسانه‌ها منعکس می‌شد، اطلاعاتی درز پیدا کرد مبنی بر اینکه معاون رئیس‌جمهور خواستار برخورد سخت‌گیرانه‌تری در مورد رفتار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در جنگ شده است.»
وی در محافل عمومی در ماه دسامبر و مارس سال جاری، این مواضع را آشکار ساخت و بر هزینه‌های انسانی درگیری برای غیرنظامیان فلسطینی دست گذاشت که رویکردی نسبتاً دارای تفاوت از مواضع رسمی دولت بایدن بود.
بررسی مواضع هریس در این زمینه نشان می‌دهد، تاکنون وی به عنوان یک سناتور از راه حل دو کشوری و توافقنامه ابراهیم حمایت کرده است. وی اما گفته که دولت بایدن باید موضع محکم‌تری علیه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی اتخاذ کند، زیرا شمار کشته شدگان غیرنظامی در جنگ اسرائیل علیه حماس افزایش یافته است.
طبق گزارش پولیتیکو هریس خواستار آتش بس موقت فوری در غزه در سال جاری میلادی (مارس) شد و جلوگیری اسرائیل از جریان کمک رسانی به نوار غزه را مورد سرزنش قرار داد. در مجموع او در صورت رئیس جمهور شدن همچنان به حمایت از اسرائیل ادامه خواهد داد.
آسیای جنوب شرقی
اظهارات وی در نشست سران آسه‌آن مبنی بر گسترش روابط آمریکا با ۱۰ کشور این بلوک اقتصادی در شرق آسیا سبب شد تا برخی تحلیلگران منطقه پیش‌بینی کنند که روابط آنها احتمالاً در دوران ریاست جمهوری هریس توسعه خواهد یافت که این موضوع شامل ارائه ۱.۲ میلیارد دلار کمک اقتصادی، توسعه و امنیتی بی سابقه به این منطقه و ۹۰ میلیون دلار بیشتر برای تقویت روابط با اتحادیه «آسه آن» است.
ورود هریس به رقابت انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در برخی از کشورهای جنوب شرق آسیا با استقبال همراه بوده است. طبق گزارش رسانه‌های منطقه، «مگاواتی سوکارنوپوتری» Megawati Sukarnoputri سیاستمدار اندونزیایی و رئیس‌جمهور سابق این کشور و تنها رئیس جمهور زن اندونزی در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴ آشکارا از هریس حمایت کرد و با ارسال نامه‌ای حمایتی به وی ابراز امیدواری کرد که جهان شاهد حضور یک رهبر زن دیگر باشد.
هند
هند با جمعیتی بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر به عنوان دومین کشور پرجمعیت جهان و یکی از قدرت‌های برتر منطقه‌ای و بین‌المللی، جایگاه خاصی در سیاست خارجی و اقتصاد آمریکا دارد. اگرچه در مورد غزه و اوکراین اختلافات زیادی در میان سیاستمداران و شخصیت‌های دولتی آمریکا وجود داشته اما در مورد هند، حمایت کلی هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه کاملاً علنی و مشهود است و هر دو طیف سیاسی بر توسعه روابط واشنگتن با دهلی نو تاکید داشته‌اند.
بنابراین دولت احتمالی هریس این موضوع را در دستور کار خود قرار خواهد داد، اما به نظر می‌رسد این رابطه بسیار باثبات‌تر از چیزی است که آمریکا در دوره اول ریاست جمهوری دونالد ترامپ، آن را تجربه کرده است.
نکته حائز اهمیت این است که سیاست‌های مشترک دهلی‌نو و واشنگتن در قبال پکن، همواره موضوعی برای روابط نزدیکتر و فعالیت‌های مشترک بوده است.
قرارداد آب و هوایی
برخلاف ترامپ که در دور اول ریاست جمهوری‌اش، آمریکا را از این قرارداد جهانی خارج ساخت، امادر مورد امور مالی بین‌المللی آب و هوا، سوابق کاری و پیام‌های هریس نشان می‌دهد که او می‌تواند تمرکز بیشتری بر واکنش به اثرات تغییرات آب و هوا داشته باشد.
هریس در جریان مذاکرات کوپ ۲۸ (COP۲۸) اولین کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۲۳ میلادی در دبی، از سرمایه گذاری اضافی ۳ میلیارد دلاری دولت بایدن در صندوق آب و هوای سبز خبر داد که البته با توجه به هزینه‌های بالای انطباق و شکاف‌های مالی پیش روی کشورهای در حال توسعه، این کمک قابل توجه تعبیر نشد.
در مجموع اولویت‌های هریس در مورد این موضوع بلندپروازانه تر از بایدن و البته کاملاً متفاوت از دولت احتمالی ترامپ خواهد بود.
جمع‌بندی
برخی تحلیلگران آمریکایی در یک ماه اخیر به تحلیل دیدگاه‌های هریس در مورد سیاست خارجی پرداخته‌اند و این دیدگاه‌ها در بسیاری موارد نقاط اشتراک داشته است. گروهی از آنها می‌گویند اگر کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهور کنونی در ماه نوامبر به عنوان رئیس‌جمهورآمریکا و اولین رئیس جمهور زن در آمریکا انتخاب شود، احتمالاً همان تجارب و سوابق کاری دوران سناتوری خود در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ و معاونت جو بایدن را ادامه خواهد داد.
فارین پالیسی در گزارشی در این زمینه نوشته است «از هریس در دوران سناتوری به عنوان رئیس جمهور شماره ۲ آمریکا در حوزه مسائل بین‌الملل و سیاست خارجی نام برده شده است.»
طبق این گزارش در کل احتمال بسیار زیادی در بیشتر زمینه‌ها وجود دارد که وی به بسیاری از اهداف سیاست خارجی رئیس‌جمهور جو بایدن ادامه خواهد داد. به طور مثال دولت هریس به احتمال زیاد از تلاش‌های جنگی اوکراین حمایت می‌کند و مسیر ابتکارات برای تعمیق اتحادها در آسیا و اقیانوس آرام در مواجهه با پیشرفت‌های ژئوپلیتیکی چین را با قوت ادامه می‌دهد.
درحوزه خاورمیانه و روابط آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز هریس به روال رئیسان جمهور سابق آمریکا چترحمایت قوی از اسرائیل و سایر متحدانش در خاورمیانه را نه تنها کوتاه نمی‌کند بلکه احتمالاً در این مسیر نیز تلاش مضاعفی خواهد داشت.
با توجه به چارچوب‌های کلی سیاست خارجی در آمریکا این انتظار وجود دارد که هریس در قبال روسیه و چین همچنان سرسخت بماند.
در مورد اوکراین نیز، رسانه‌های آمریکایی می‌گویند هریس در شکل‌گیری سیاست خارجی آمریکا در قبال جنگ اوکراین نقش مهمی داشته است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین و کامالا هریس، معاون رئیس جمهور اوکراین در کنفرانس امنیتی مونیخ (MSC) در ماه فوریه سال جاری میلادی با یکدیگر دیدار کردند و پس از آن کمک‌ها و حمایت‌های آمریکا با سهم بیشتری به سمت اوکراین سرازیر شد. به نظر می‌رسد این روند احتمالاً پس از ورود هریس به کاخ سفید نیز تداوم داشته باشد.
از نظر دموکرات‌ها هریس کاملاً آماده است که در عرصه بین‌المللی سیاست خارجی خود را با چارچوب‌های مشخص پیگیری کند.
«آدام اسمیت» نماینده واشنگتن و دموکرات ارشد کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان آمریکا که کنوانسیون انتخاب جانشین بایدن را تایید کرده است، گفت که هریس به عنوان نماینده بایدن در مونیخ نشان داد که برای مدیریت صحنه جهانی آماده است.
اسمیت در مصاحبه‌ای به رسانه‌ها گفت «صادقانه بگویم، هریس در کنفرانس امنیتی مونیخ نقش آمریکا را در اوکراین و ناتو و در جهان به خوبی مطرح کرد و نشان داد که در این زمینه قوی است.» به گفته حامیان هریس فرصت چهار ساله معاونت بایدن برای وی بسیار مغتنم بوده و توانسته در این مدت رئیس جمهوری بی صدا در آمریکا باشد و آزادانه عمل کند.
هریس همچنین در طول چهار سال حضور خود در سنای آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ، عضو کمیته اطلاعات و امنیت داخلی سنا بود و از سوی همکارانش به خاطر رویکرد “هوشمندانه” در کار کمیته‌های حساس مورد تحسین قرار گرفت.
هریس همچنین به عنوان سناتور، سفرهای متعدد بین‌المللی داشت و در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ از افغانستان، عراق، اردن و اسرائیل نیز بازدید کرده است.
طبق گزارش‌های رسانه‌ای، در سوابق کاری هریس موارد ذیل نیز قابل مشاهده است: او مانند اکثر دموکرات‌ها، به تایید ژنرال بازنشسته «جیم متیس» به عنوان اولین وزیر دفاع ترامپ و اعطای معافیت از قانون فدرال که یک افسر ارتش بازنشسته را از خدمت به عنوان وزیر دفاع به مدت هفت سال منع می‌کند، رای داد.
وی به نامزدی «مایک پمپئو» و «جینا هاسپل» به عنوان مدیران سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) رای منفی داد. همچنین با نامزدی «رکس تیلرسون» و بعدها «پمپئو» برای وزیر خارجه و نامزدی «مارک اسپر» به عنوان وزیر دفاع ترامپ مخالفت کرد.
هریس از نظرات مشورتی تیم سیاست خارجی خود به رهبری «فیلیپ گوردون» به طور مستمر استفاده کرده است. گوردون به عنوان مشاور عالی امنیت ملی هریس، در دولت‌های اوباما و کلینتون به عنوان متخصصی از اروپا با تجارب زیاد در حوزه خاورمیانه فعالیت داشته است.
البته چتم هاوس در گزارشی نوشت «در شرایط رقابت‌های انتخاباتی به سناتورهای آمریکایی، نامزدهای ریاست جمهوری و معاونان رئیس جمهور توصیه می‌شود که تا حد امکان کمتر در مورد مسائل خارجی صحبت کنند، تا افکار عمومی آمریکایی را که ظاهراً به آنها اهمیت چندانی نمی‌دهند، منحرف نکنند و این موضوع باعث شده است که خبرنگاران، اندیشکده‌ها و دیپلمات‌های خارجی به طور یکسان تلاش کنند تا متوجه شوند که کامالا هریس، نامزد احتمالی دموکرات ریاست‌جمهوری در چه مواردی ممکن است با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا متفاوت باشد.»
البته چند چیز مسلم است؛ اینکه هریس انعکاس دهنده تغییرات قابل توجه نسلی در سیاست خارجی آمریکاست. او به عنوان دختری از خانواده مهاجر که کودکی خود را در کانادا گذرانده است، به دنبال چشم انداز جهانی شدن است.
برخی تحلیلگران می‌گویند که تیم سیاست خارجی هریس افراد کارکشته‌ای هستند و در آمریکا به غیر ازبایدن، افراد باید برای یافتن فردی در تبحر سیاست خارجی وی، تاریخ آمریکا را تا زمان جورج اچ دبلیو بوش به عقب بازگردند. به گفته این هواداران هریس، بوش در سال ۱۹۸۹ رئیس جمهوری است که می‌توان از او به عنوان فردی یاد کرد که در حوزه سیاست خارجی بیش از کامالا هریس تجربه داشته است. این در حالی است که دونالد ترامپ پیش ازدور اول ریاست جمهوری‌اش هرگز نماینده کشورش در یک دولت خارجی نبوده است.
با توجه به موارد مطرح شده، برخی تحلیلگران می‌گویند امکان دارد وزنه سیاست خارجی در دوران ریاست جمهوری کامالا هریس سنگین‌تر و در سطوح بالاتری نسبت به دوران بایدن تقویت شود.
Joel Mathis تحلیلگر نشریه آمریکایی The Week در گزارشی نوشته «چنانچه هریس رئیس جمهور بعدی آمریکا و اولین زن رئیس جمهور آمریکا شود، احتمالاً به جای «انقلاب» به دنبال «تحول» در روابط آمریکا با جهان خواهد بود. با این حال، اکنون او آماده است تا در یک برنامه مشخص، هم سیاست خارجی بایدن را ادامه دهد و هم درجایی که ضرورت دارد، تعدیل ایجاد کند.
منبع: مهر
