اسرائیل و خسارت ۱۰۰ میلیارد دلاری جنگ در غزه

گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم– سلمان رضوی، دانش آموخته دکترای مطالعات منطقه‌­ای، دانشگاه تهران:

از مهمترین پیامدهای عملیات طوفان الاقصی طی یک سال گذشته، خسارات و آثار اقتصادی آن برای رژیم صهیونیستی است. این هزینه‌ها از یک سو خسارات مستقیم جنگ همچون تعطیلی کسب و کارها، تعطیلی گردشگری، هتل‌ها و بسیاری از پروازهای خارجی، هزینه‌های نیروهای نظامی به ویژه ذخیره‌ها و ادوات نظامی و از سوی دیگر هزینه‌های غیرمستقیم ناشی از این جنگ است.

صهیونیست‌ها این خسارات را در کوتاه مدت و میان مدت در کسر بودجه‌ها، کاهش رتبه اعتباری و تاخیر در پیشرفت پروژه‌ها و… مشاهده خواهند کرد. البته این جنگ برای فلسطینی‌ها به ویژه ساکنان نوار غزه بسیار خسارت بار بود. در یک مطالعه انجام شده توسط موسسه پژوهشی رند در کالیفرنیا، اعلام شد که بازسازی نوار غزه بیش از ۸۰ میلیارد دلار و تنها آواربرداری آن بیش از ۷۰۰ میلیون دلار هزینه دارد. در سطور زیر به اختصار به بخشی از پیامدهای اقتصادی جنگ غزه برای رژیم صهیونیستی اشاره می‌شود:

۱- هزینه‌های جنگ:بر اساس اعلام شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی، این رژیم تاکنون مبلغ ۱۰۰ میلیارد دلار برای جنگ در نوار غزه و لبنان و پیامدهای ناشی از آن هزینه کرده است و این امر اسرائیل را در آستانه یک بحران عمیق اقتصادی قرار داده است. البته روزنامه «کالکالیست» در ۱۹ شهریور عنوان کرد که طبق برآورد فعلی، هزینه‌های (تخمینی) جنگ از ابتدا تاکنون نزدیک به ۲۴ میلیارد دلار (۹۰ میلیارد شِکِل) و از ابتدای سال جاری میلادی حدود ۱۹.۲ میلیارد دلار (۷۲ میلیارد شکل» است. تنها در ماه اوت ۲۰۲۴ حدود ۱۳.۳ میلیارد دلار (۵۰ میلیارد شکل» هزینه شده که تقریباً ۲.۶۷ میلیارد دلار (۱۰ میلیارد شکل) بیشتر از ماه‌های قبل است.

بتزلائل اسموتریچ، وزیر دارایی رژیم صهیونیستی اخیرا اعلام کرد: «ما در طولانی‌ترین و پرهزینه‌ترین جنگ در تاریخ اسرائیل به سر می‌بریم که هزینه‌های مستقیم آن بین ۵۳ تا ۶۷ میلیارد دلار (۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد شکل) است». وی افزود من به روشی که اقتصاد را در ۱۱ ماه جنگ رهبری کردم افتخار می‌کنم.[i]

«یوآو ناوه» و «لو دراکر» دو کارشناس اقتصادی صهیونیستی تاکید کردند که به علت هزینه جنگ، خطرات یک بحران مالی در ۳ تا ۵ سال آینده بالاست و چنین امری منجر به رکود اقتصادی و افزایش خطرات امنیتی به دلیل مشکل تامین مالی مخارج امنیتی خواهد شد. از دیگر سو مصادیق هزینه‌ها و پیامدهای اقتصادی جنگ عبارتند از: کاهش رتبه اعتباری اسرائیل، افزایش حق بیمه ریسک، افزایش شدید مخارج نظامی و غیرنظامی و در نتیجه کسری انباشته در بودجه دولتی، کاهش شدید سرمایه‌گذاری‌ها و سرعت تورم که در سقف بالایی تثبیت شده، مسیر افزایشی نسبت بدهی به تولید و خطرات یک بحران اقتصادی شدید در آینده.[ii]

۲- کاهش رتبه اعتباری: سازمان­ها و موسسات مختلفی تاکنون پیش بینی­‌هایی منفی را برای اقتصاد رژیم صهیونیستی ارائه کرده و حتی اقدام به تعدیل چشم­‌اندازهای قبلی و تنزل موقعیت و احتمال رشد اقتصادی آن کرده­‌اند که این امر، عمدتا مربوط به ادامه جنگ، افزایش هزینه­‌های نظامی و ناآرامی­های شمال اراضی اشغالی است. در نمودار زیر، پیش­‌بینی‌­های اولیه سازمان OECD، صندوق بین­‌المللی پول، مودیز و اس اند پی دیده می‌­شود. در لابلای آنها نیز پیش­‌بینی بانک اسرائیل، موسسه جی پی مورگان (با رنگ‌های آبی) و موسسه مورگان استنلی با رنگ خاکستری نمایش داده شده است. همانگونه که مشاهده می‌شود کمترین تغییر، یعنی واقع­گرایانه­‌ترین پیش­‌بینی، به موسسه اس اند پی تعلق دارد.

جهان در حال از دست دادن اعتماد خود به اقتصاد رژیم صهیونیستی است

کارشناسان اسرائیلی عنوان می­‌کنند اقتصاد در هر شاخص ممکن رو به وخامت است. چندی پیش، بانک مرکزی اسرائیل اعلام کرد که در سه ماهه دوم سال، تولید ناخالص داخلی سرانه، از جمله تولید تجاری و همچنین صادرات با کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در اقتصاد کاهش یافت و تورم در اقتصاد به ۳.۲ درصد (سالانه) رسید. همچنین، این رژیم از هدف ثبات قیمت­‌ها عبور کرده است و پیش­‌بینی کاهش رشد سرانه برای آن مطرح شده است.[iii] 

۳- مشکلات بودجه‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵: در ۱۹ مرداد ۱۴۰۳ اعلام شد که کسری مالی در ماه جولای به ۸.۱ درصد از تولید ناخالص داخلی رسیده است و این چهارمین ماه است که هزینه‌های دولت نسبت به هدف اعلام شده یعنی ۶.۶ درصد تولید ناخالص داخلی بیشتر می‌شود. علت عمده این کسری بودجه مصارف امنیتی و نظامی است. در اوایل تابستان، «امیر یارون»، رئیس بانک اسرائیل اعلام کرد که جنگ غزه حدود ۶۷ میلیارد دلار هزینه‌های نظامی و غیرنظامی در سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ برای رژیم صهیونیستی به همراه دارد و این در حالی است که تولید ناخالص داخلی این رژیم در سال ۲۰۲۳ بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار بود و هزینه‌های دفاعی و نظامی اسرائیل در طول یک سال عادی تقریباً ۲۰ میلیارد دلار است.

یکی از مشکلات دیگر تاخیرهای مکرر در روند تصویب بودجه سال ۲۰۲۵ است که قرار بود در ۲۵ مرداد به تصویب برسد. از آنجایی که روند بررسی بودجه تازه آغاز شده ممکن است سال ۲۰۲۵ با تکیه بر بودجه سال گذشته یعنی سال ۲۰۲۴ و بدون بودجه مصوب آغاز شود. در آن صورت تنها باید به صورت ماهانه یک دوازدهم بودجه سال قبل مصرف شود. چنین چهارچوبی هیچ جای انعطاف و اختیاری برای کابینه باقی نمی‌گذارد و موجب مشکلاتی جدید خواهد شد.[iv]

یکی از مشکلات هزینه‌ای جنگ غزه، میزان و نحوه محاسبه حقوق نیروهای ذخیره است. طبق برآوردهای وزارت خزانه‌داری و وزارت دفاع، استفاده از نیروهای ذخیره در سال ۲۰۲۴ حدود ۲.۷ میلیارد دلار بیشتر هزینه خواهد داشت. در نتیجه ارتش برای کاهش هزینه درگیر ملاحظاتی همچون ایجاد تناسب بیشتر بین استفاده از توانمندی‌های نیروی انسانی و به وجود آوردن انگیزه لازم و بودجه است.[v]

۴- پیامدهای تحریم شهرک‌نشینان:به دنبال اعلام تحریم‌هایی از سوی آمریکا بر تعدادی از شهرک‌نشینان خشن و تروریست، حزب راست افراطی قدرت یهودی (عوتصماه یهودیت) به رهبری ایتمار بن گویر، وزیر امنیت داخلی این رژیم، به عنوان یکی از حامیان برجسته شهرک‌نشینان، لایحه‌ای ارائه کرد که بر اساس آن، بانک‌ها حساب افرادی که تحریم شده‌اند را مسدود نمی‌کنند و در آن صورت خود بانک‌ها ناقض تحریم تلقی خواهند شد.[vi]

۵- نگرانی‌ها برای تامین امنیت سکوی گازی کاریش: پس از انتشار عکس‌های با کیفیتِ پهپادهایِ حزب‌الله از تاسیسات حساس رژیم اسرائیل، روزنامه اقتصادی کالکالیست به شدت درباره تامین امنیت میدان گازی «کاریش» به ویژه پس از حمله موفق انصارالله به تل‌آویو ابراز نگرانی کرده است. بر این اساس، مقابله با واقعیت جدید در آسمان به ابزارهای بیشتری برای شناسایی، ردیابی و مهم‌تر از همه تصمیم گیری سریعتر بر اساس اطلاعات زمان واقعی نیاز دارد.

علاوه بر این حزب‌الله و دیگر متحدین ایران از امکان آسیب جدی به سیستم دفاع هوایی اسرائیل برخوردار هستند و هر روز ابزارهای جدیدی را رونمایی می‌کنند. بر اساس طرح جدید نهادهای نظامی اسرائیلی، باید یک لایه رهگیری دیگر برای حفاظت نقطه‌ای و حفاظت از سایت‌های ضروری ایجاد شود و این سیستم دفاعی تاکتیکی بر اساس اقدامات رهگیری کوتاه مدت عمل کند.[vii]

۶- تعطیلی بندر ایلات:در حالی که در دو سالِ قبل از جنگ غزه، بندر ایلات نقطه اصلی ورود وسایل نقلیه برای اسرائیلی‌ها بود و در سال ۲۰۲۳، ۱۵۰ هزار وسیله نقلیه از این طریق وارد سرزمین‌های اشغالی شد، اما در سال ۲۰۲۴ حتی یک وسیله نقلیه در اسکله بندر ایلات تخلیه نشد. اواخر تیر ماه سال جاری، مدیریت بندر ایلات طی نامه‌ای به وزیر حمل و نقل رژیم صهیونیستی اعلام کرد که در صورت عدم کمک مالی به این بندر، حدود نیمی از ۱۲۰ کارمند این بندر اخراج خواهند شد. در همین رابطه رئیس بندر اشدود نیز اعلام کرد که اگر جبهه شمالی دستخوش تنش‌های بیشتر شود، ممکن است همه بنادر این رژیم به جز بندر اشدود غیر فعال شوند. این بندر تنها بندر دولتی رژیم صهیونیستی است و تقریباً ۴۰ درصد کالاهای دریایی را پوشش می‌دهد.[viii]

۷- کاهش سرمایه‌گذاری خارجی: جنگ غزه موجب کاهش ۶۰ درصدی سرمایه‌گذاری‌های خارجی در سرزمین‌های اشغالی شد. این جنگ موجب تعطیلی ۴۶ هزار شرکت شده و ۴۹ درصد از شرکت‌های فناوری یا استارتاپ سرمایه‌گذاری‌های خود در اسرائیل را لغو کرده‌اند. در چنین وضعیتی آویگدور لیبرمن، وزیر خارجه اسبق رژیم صهیونیستی اعلام کرد نتانیاهو افزون بر شکست نظامی، اسرائیل را به سوی شکست اقتصادی بی‌سابقه‌ای سوق می‌دهد.

عمده آمار و ارقام اعلام شده اقتصادی در باب هزینه‌های جنگ غزه برای رژیم صهیونیستی، به وضعیت کنونی جنگ اشاره دارد و طبیعتاً اگر رژیم اسرائیل درگیر جنگ فراگیر و گسترده با حزب‌الله لبنان شود، طبیعتاً خسارت‌ها و هزینه‌ها حداقل دو برابر می‌شود. این امر به قدرت نظامی حزب‌الله و شرایط جغرافیایی آن برمی‌گردد؛ چرا که در حال حاضر جنگ، عمدتاً در جغرافیای نوار غزه و تا حدی در کرانه باختری در جریان است. در شمال فلسطین اشغالی نیز کمتر از ۱۰۰ هزار نفر از ساکنان صهیونیست تخلیه شده‌اند اما در صورتی که جنگ فراگیر و بدون سقف از سوی حزب‌الله شروع شود، طبیعتاً فقط شهرهای شمالی همچون صفد، عکا، طبریه و حیفا زیر آتش نخواهند بود، بلکه تمام مناطق صنعتی، نظامی و جغرافیای راهبردی این رژیم در تیررس جنبش حزب‌الله قرار خواهد گرفت.

 

 

در اواخر شهریور ماه، صهیونیست‌ها از طریق عملیات پیجر و حمله به جنوب ضاحیه و به شهادت رساندن ابراهیم عقیل با پاسخ جنبش حزب‌الله مواجه شدند و این پاسخ‌های موشکی تا جنوب حیفا را در بر گرفت و حدود ۲ میلیون نفر مجبور به مخفی شدن در پناهگاه‌ها شدند. ضمن اینکه کلاس‌های درس مدارس موقتاً تعطیل شد. طبیعتاً حملات گسترده حزب الله و جنگ فراگیر موجب می‌شود تا حدود ۷ میلیون یهودی و صهیونیست در تیررس موشک‌ها و تعطیلی مراکز کسب و کار و آموزشی قرار بگیرند. در این صورت شهرهای صهیونیست‌نشین به شهرهای ارواح تبدیل خواهد شد.

پایان