انقلاب صنعتی پنجم؛ همکاری انسان و هوش مصنوعی

به گزارش مجله تیتر ۱۲ به نقل از ایسنا، امیر شجاعان امروز در هشتمین جایزه فناوری اطلاعات که در وزارت کشور برگزار شد، اظهار کرد: هر رشته‌ای که انتخاب کنید، ناچار است به موضوع فناوری اطلاعات مرتبط باشد. یعنی نمی‌تواند از این حوزه دور باشد و باید قابلیت کار در یک حوزه مرتبط را داشته باشد. بنابراین، مبحث فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی در فرآیندها و صنعت موضوعاتی بسیار مهم هستند. توجه به این حوزه حیاتی است.

وی افزود: در کشور ما، سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی (جی‌دی‌پی) حدود ۱۵ درصد است. این عدد برای کشورهای در حال توسعه برازنده نیست، به ویژه در شرایطی که بخش قابل توجهی از فارغ‌التحصیلان ما در حوزه‌های مهندسی تحصیل کرده‌اند. ما یکی از مهندس‌پرورترین کشورها هستیم، اما در حوزه صنعت ICT، نزدیک به ۵۰ درصد فارغ‌التحصیلان ما مستقیماً در رشته‌هایی که مرتبط با این حوزه هستند، تحصیل نمی‌کنند. چرا این اتفاق نمی‌افتد؟ دلایل متعددی وجود دارد. بهره‌وری ما پایین است و این موضوع باید در جلسات بررسی شود تا جوامع ما بدانند و ان‌شاءالله برای آینده فکری کنند که از این وضعیت نجات پیدا کنیم. این اعداد برای ما خوب نیستند.

رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و هوشمندسازی وزارت کشور بیان کرد: در مجموعه کاری‌مان در بخش دولتی، یکی از مشکلاتی که داریم، این است که عزیزانی که به سطحی از بلوغ می‌رسند، دیگر نمی‌توانیم از علمشان بهره‌برداری کنیم؛ یا در داخل کشور کار می‌کنند یا به خارج از کشور می‌روند. کشور همسایه‌مان، امارات، تعداد زیادی متخصص جذب می‌کند و جذب و نگه‌داشت نیروی کار بسیار دشوار شده است.

شجاعان بیان کرد: ما باید همه در کشور درباره این موضوع فکر کنیم. شاید راهی جز این نباشد که پروژه‌های متعددی در سطح بین‌الملل جذب کنیم تا همکاران بتوانند این کار را انجام دهند.

وی تصریح کرد: شما با انقلاب صنعتی آشنا هستید. انقلاب صنعتی اول از قرن ۱۸ تا ۱۹ با نوآوری‌هایی چون ماشین بخار و تولید مکانیزه پارچه آغاز شد که موجب گذار از تولید دستی به تولید ماشینی و رشد سریع شهرنشینی شد.

شجاعان ادامه داد: در انقلاب صنعتی دوم که از قرن ۱۹ آغاز شد، با اتکا به برق تحولات بیشتری در صنعت رخ داد. تولید فولاد و خط تولید مونتاژ از جمله اتفاقاتی بود که در این دوران به وقوع پیوست و توسعه تولید در مقیاس وسیع شکل گرفت. پیشرفت‌های ارتباطی مانند تلفن و تلگراف و همچنین تکنیک‌های تولید انبوه در این دوره ظهور یافتند.

وی تصریح کرد: در انقلاب صنعتی سوم، با ظهور سیستم‌های مکانیکی و الکترونیکی و فناوری دیجیتال، ما شاهد تولید خودکار و جهانی‌سازی بودیم. عصر دیجیتال و شکل‌گیری صنایع نرم‌افزاری نیز در این دوره آغاز شد.

شجاعان تاکید کرد: اما آنچه که تحت انقلاب صنعتی چهارم که از قرن ۲۱ شروع شده و همچنان ادامه دارد، رخ می‌دهد، مباحثی چون هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء است که یکی از موضوعات مهم آن محسوب می‌شود.

رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و هوشمندسازی وزارت کشور بیان کرد: یکی از موضوعات مهم در عصر حاضر، اینترنت صنعت و تأثیر آن بر تولید هوشمند است. به‌ویژه، بحث چاپ سه‌بعدی و افزایش اتصال هوشمند، منجر به ایجاد کارخانه‌های هوشمند و تولید شخصی‌سازی‌شده‌ای شده که به سرعت در دنیا در حال وقوع است. این تحولات به تدریج جایگزین اتوماسیون در بسیاری از مشاغل سنتی می‌شوند و چالش‌های جدیدی را تحت عنوان آینده فناوری پیش‌رو داریم.

وی ادامه داد: در این راستا، بهبود بهره‌وری و سیستم‌های به هم پیوسته، به‌ویژه در صنایع مختلف، به وضوح در حال وقوع است. همچنین، بحث‌هایی تحت عنوان انقلاب صنعتی پنجم در حال ظهور است که در آن شاهد همکاری انسان و هوش مصنوعی خواهیم بود. این انقلاب بر فناوری‌های پایدار و اخلاقی تأکید دارد و به رباتیک پیشرفته و محاسبات کوانتومی می‌پردازد که اساس محاسبات را دگرگون خواهد کرد. زیست‌فناوری نیز به سرعت در حال گسترش است.

شجاعان بیان کرد: ما هنوز به طور کامل وارد این عصر نشده‌ایم، اما نشانه‌های آن به وضوح نمایان است. تمرکز بر فناوری انسان‌محور، جایی که هوش مصنوعی به عنوان یک همکار عمل می‌کند و نه جایگزین انسان، بسیار حائز اهمیت است. همچنین، تأکید بر پایداری و اخلاقی بودن فرآیندها، به‌ویژه تولید شخصی‌سازی‌شده و سازگار با محیط زیست، مورد توجه قرار دارد.

وی تصریح کرد: در آینده، نمی‌توان فرض کرد که کسی در یک شغل خاص مسئولیت دارد و به فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی تسلط ندارد. به عنوان مثال، در حوزه مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی، توانایی ماشین‌ها به حدی افزایش یافته که می‌توانند تشخیص‌های پزشکی را با دقت بیشتری نسبت به برخی پزشکان انجام دهند. شناسایی سرطان و توسعه داروهای جدید با استفاده از هوش مصنوعی برای شبیه‌سازی مولکول‌ها و تسریع فرآیند تولید داروها، نمونه‌هایی از این پیشرفت‌ها هستند. پزشکی شخصی‌سازی‌شده که درمان‌ها را بر اساس داده‌های ژنتیکی و سبک زندگی بیماران تطبیق می‌دهد، از مسائل کلیدی در این حوزه است.

شجاعان عنوان کرد: در بازدیدی که از کره جنوبی داشتم، شاهد بودم که چگونه دولت الکترونیک با استفاده از هوش مصنوعی، توصیه‌هایی درباره رفتارهای روزمره افراد ارائه می‌دهد. مثلاً نوع غذا یا میزان فعالیت بدنی هر فرد بر اساس داده‌های موجود تعیین می‌شود. این اطلاعات می‌تواند به شکل‌گیری تصمیمات پزشکی دقیق‌تر کمک کند.

وی افزود: تحولات دیگری نیز در حوزه بازاریابی در حال وقوع است. امروزه محصولات بر اساس رفتار خرید کاربران تحلیل می‌شوند. به عنوان مثال، در پلتفرم‌هایی مانند آمازون و نتفلیکس، مدیریت هوشمند موجودی‌ها و تحلیل احساسات مشتریان به شکل قابل توجهی در حال انجام است.

شجاعان تاکید کرد: سال‌ها در صنعت کار کرده‌ام و می‌دانم که مباحث مرتبط با مدیریت پروژه (PM) تا چه اندازه اهمیت دارند. وقتی این مباحث را با هوش مصنوعی ترکیب کنیم، نتایج شگفت‌انگیزی حاصل خواهد شد؛ از جمله کنترل کیفیت با دید رایانه‌ای که توسط هوش مصنوعی انجام می‌شود.

وی ادامه داد: در نهایت، بحث زنجیره تأمین و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید نیز از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بهره‌وری انرژی یکی دیگر از مسائلی است که موجب تحول در صنایع شده و کاهش کیفیت نیز چالشی جدی است. بنابراین، باید توجه داشته باشیم که اگر نتوانیم با این فناوری‌ها همگام شویم، در هیچ بخشی قادر به رقابت نخواهیم بود؛ این مساله بسیار حائز اهمیت است.

پایان