بمب افکن اتمی انگلیسیها در شیراز/ بررسی یکی از عجیب‌ترین سوانح هوایی در کشور
۱۱:۴۰ – ۱۷ آبان ۱۴۰۳
سال ۱۹۵۵ بود که انگلیسیها و آمریکاییها به منظور حفط سیطره و تسلط خود روی منطقه خاورمیانه و همینطور صف آرایی در مقابل شوروی پیمان سنتو را بنیان گذاری کردند. از همان سال، سالانه تمرینات مشترک بین ۵ کشور عضو پیمان سنتو (ایران، ترکیه، پاکستان، عراق و انگلیس) برگزار شد تا هماهنگی میان این نیروها در مقابله با حملات احتمالی شوروی افزایش پیدا کند.
دولت انگلستان به منظور کنترل و فرماندهی عملیاتهای هوایی خود در منطقه تحت عملیات پیمان سنتو اقدام به توسعه یک پایگاه هوایی به نام آکروتیری در قبرس نمود و از همان سال این پایگاه محور عملیات نیروی هوایی سلطنتی انگلیس در منطقه خاورمیانه است.
از همان سال تا انقلاب اسلامی که دست استعمار از خاک ایران کوتاه شد، روزانه پروازهای نظامی متعددی از سوی دولت انگلستان روی آسمان ایران انجام میشد و هواپیماهای نظامی مختلف اعم از ترابری، جاسوسی و بمب افکن روی آسمان ایران پرواز میکردند و عملیات احتمالی خود در منطقه خاورمیانه را تمرین میکردند. در واقع در آن برهه مسله مورد توجه فرماندهان انگلیسی، افزایش آمادگی رزمی خلبانان در این منطقه بوده است و در جای جای این کشورها و به بهانه افزایش آمادگی برای مقابله با روسها اقدام به پروازهای عملیاتی میکردند.
در آن برهه گزینه اصلی نیروی هوایی انگلیس علیه شوروی بمب افکن اتمی ولکان بود که قابلیت حمل یک بمب اتم را داشت.
پرواز متعدد در مرزهای شوروی و تمرین تهاجم احتمالی به شوروی از خاک ایران و ترکیه تاکتیک همیشگی گردان پروازی ولکان بود. این بمب افکن توسط صنایع آورو ساخته شده بود و ازطراحی بال مثلثی بهره میبرد. نمونه عملیاتی در منطقه در آن سالها ولکان بی ۲ بوده است که طول آن ۳۰.۴۲ متر و ارتفاع آن ۸.۲۶ متر بوده است. سرعت عملیاتی این بمب افکن ۹۱۲ کیلومتر بر ساعت بود که در شرایط خاص تا ۱۰۳۸ کیلومتر بر ساعت هم قابل افزایش بود. این بمب افکن تا سال ۱۹۸۴ در خدمت عملیاتی انگلیسیها بود.
دوم خرداد سال ۵۲ بود که یک فروند بمب افکن اتمی ولکان بی۲ نیروی هوایی انگلستان به منظور عملیات تمرینی روی خاک ایران، پرواز خود را از پایگاه آکروتیری قبرس شروع میکند. پس از گذر از آسمان ترکیه و عراق وارد آسمان ایران میشود.
پس از طی کردن مسیرهای مورد نظر طراحان عملیاتی انگلیس روی خاک ایران، بمب افکن انگلیسی قصد لندینگ روی باند فرودگاه نظامی شیراز را داشت که دچار نقص فنی هنگام لندینگ میشود و با وجود تلاشهای کادر فنی و کف پاشی باند فرودگاه بمب افکن انگلیسی از باند خارج میشود و پس از طی کردن مسافتی ارابه فرود جلویی این هواپیما درون چاله میفتد و بخش دماغه و سامانههای پروازی و بخش قابل توجهی از بدنه ولکان مذکور دچار آسیب شدید میشود.
خلبان پرواز، ستوان «جان دریک» بود با موفقیت با ولکان سانحه دیده لندینگ کرد. خوشبختانه بمب افکن اتمی سانحه دیده، مسلح نبود. در این پرواز کسی کشته نشد و صرفا یکی از ۵ کادر پرواز انگلیسی دچار آسیب جسمی محدود شد.
ستوان جان دریک و ولکان سانحه دیده در فرودگاه نظامی شیراز (پایگاه هفتم فعلی)
پس از حضور واحدهای آتش نشانی و ایمنی و اطفای حریق محدود به وجود آمده و رفع خطرات احتمالی، دولت انگلستان سریعاً تیمی متشکل از کارشناسان فنی تعمیرو نگهداری را با یک فروند سی ۱۳۰ نیروی هوایی سلطنتی به فرودگاه شیراز اعزام کرد.
بنا به تشخیص این کارشناسان سطح آسیب بمب افکن بیشتر از حدی بود که تعمیر آن صرفه اقتصادی داشته باشد و با توجه به آسیب وارده بر سازه و قطعات اساسی تصمیم به اوراق لاشه بمب افکن سانحه دیده کردند. با تایید دولت انگلیس، تکنسینها قطعات اصلی بمب افکن را باز کردند و بمب افکن تماماً اوراق شد.
پس از پایان عملیات تیم فنی، بدنه ولکان سانحه دیده در ایران باقی ماند و قطعات با ارزش اوراقی به همراه کادر پروازی با سی ۱۳۰ سلطنتی به انگلیس برگشتند.
بدنه مذکور تا چندین ماه در همان محل سقوط باقی ماند و پس از مدتی با اعمال نفوذ انگلیسیها در دولت ایران، دستور به اوراق کردن باقی ماندههای بمب افکن اتمی انگلیسیها گرفته شد و پرونده یکی از خاصترین سوانح هوایی ایران بسته شد.
منبع: خبرگزاری دانشجو
