تاثیر تصمیم عراق درباره پ ک ک بر روابط با ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تنها چند روز پس از اتصال شبکه برق عراق به برق ترکیه و آغاز صادرات برق به کرکوک و چند استان دیگر، رسانه‌های ترکیه از این موضوع خبر دادند که مبارزره با ترور به یکی از محورهای مهم در روابط دو کشور است.

ماجرا از این قرار است که بخشنامه‌ای با امضای دبیر هیات دولت عراق خطاب به نهادهای مختلف این کشور فرستاده شده و در این نامه اعلام شده که از این به بعد، لازم است در تمام مکاتبات اداری و رسمی به جای عبارت پ.ک.ک یا حزب کارگران کردستان ترکیه، از این عبارت استفاده شود: «حزب ممنوعه کارگران کردستان».

عارف الحمامی، عضو کمیته حقوقی پارلمان عراق، این تصمیم را مهم ارزیابی کرده است.

روزنامه حریت چاپ آنکارا از قول هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرده که این اقدام عراق، به معنی اجرایی شدن تصمیمی است که قبلاً در جریان سفر اردوغان به بغداد اتخاذ شده بود. زمانی که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه به بغداد و اربیل سفر کرد، در دیدار با محمد شیاع السودانی، اعلام کرد که عراق، در پاسخ به درخواست رسمی ترکیه، تصمیم گرفته از این به بعد، پ.ک.ک را به عنوان یک حزب ممنوعه بشناسد.

پ.ک.ک یا حزب کارگران کردستان ترکیه، نام یک گروه تروریستی قدیمی است که چند گروه تروریستی اقماری دیگر همچون پژاک نیز تاسیس کرده و تجارب سیاهی در اقدامات تروریستی و حمله به روستاییان و غیرنظامیان دارد. اما از آنجایی که استفاده از عبارت «گروه تروریستی»، الزاماتی برای ورود دولت عراق به مبارزه مسلحانه با این کشور به وجود می‌آورد، در فاز فعلی، عراق ترجیح داده از عبارت حزب ممنوعه استفاده کند.

تصمیم جدید عراق چه نتایجی دارد؟

گروه تروریستی پ.ک.ک و چند دنباله تروریستی دیگر آن همچون پژاک و کودار، سالهاست در کوهستان‌های اقلیم کردستان عراق حضور دارند و عوارض طبیعی جغرافیای این منطقه در کنار اختلافات داخلی احزاب اقلیم، شرایطی به وجود آورده که سران گروه تروریستی در حاشیه امن فعالیت می کنند. با این وجود، این امنیت فقط برای آنهاست و نه روستاییان.

شبکه تلویزیونی روداو متعلق به نیچیروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق اعلام کرده که حملات هوایی، زمویین، توپخانه‌ای و پهپادی ترکیه به نیروهای پ.ک.ک، موجب آن شده که بیش از ششصد روستا در اقلیم کردستان، تخلیه شوند. چرا که نیروهای گروه تروریستی، به شکل عامدانه، واحدهای خود را در نزدیکی روستاییان مستقر می‌کنند و آنان را سپر بلا می‌کنند.

در نتیجه نه تنها چرای حیوانات، جمع آوری محصول و سرکشی به کندوهای زنبور عسل، بلکه زندگی و زیست عادی نیز برای مردم این منطقه ناممکن شده و دولت ترکیه نیز به بهانه تداوم مبارزه، بارها غیرنظامیان را نیز هدف حملات خود قرار داده است.

اجرایی شدن تصمیم دولت عراق، برای آن که در مکاتبات رسمی و اداری، پ.ک.ک همچون حزب ممنوعه قلمداد شود، تاثیر چندانی بر وضعیت این گروه تروریستی در کوهستان‌های اقلیم کردستان عراق ندارد. اما از منظر سیاسی و حقوقی، گام مهمی است. چرا؟

چون در چند سال گذشته گروه تروریستی پ.ک.ک از ناامنی در عراق و حملات گروه تروریستی تکفیری داعش سوء استفاده و مصادره به مطلوب کرده و در برخی از نقاط شهری و روستایی در جغرافیای موسوم به «مناظق متنازع علیها»، حضور پیدا کرده است.

مناطقی همچون کرکوک و سنجار، از جاهایی هستند که استقرار اعضای پ.ک.ک در آنجا، بهانه به دست ترکیه داده و بارها با بمباران هوایی و حملات پهپادی به این مناطق حمله کرده است. اما حالا با اعلام تصمیم جدی دولت عراق، هر عضو پ.ک.ک در کل این مناطق یک عنصر ممنوعه و غیرقانونی است و باید سنگر و قرارگاه خود را ترک کند.

دعوایی به ضرر بغداد و کردها و به سود آنکارا

حضور گروه تروریستی پ.ک.ک در کوهستان قندیل برخی دیگر از مناطق کوهستانی اقلیم کردستان عراق، مشکات امنیتی فراوانی به وجود آورده و علاوه بر آن که زندگی روستاییان را مختل کرده، احزاب اقلیم را نیز به جان هم انداخته است.

حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی و حزب اتحادیه میهنی کردستان به رهبری بافل طالبانی، از دیرباز اختلافات و خصومت جدی دارند. اما حالا، حضور پ.ک.ک باعث شده که این اختلافات عمیق‌تر و گاهی منجر به درگیری شود.

حزب دموکرات کردستان موسوم به پارتی، حزب اتحادیه میهنی موسوم به یکیتی را به این متهم می‌کند که به شکل عامدانه، مسیرهای شهری، روستایی و مرزی خود را برای تردید خودروهای پ.ک.ک گشوده و امنیت اقلیم کردستان عراق به خطر انداخته است.

در مقابل، بافل طالبانی هم، مسعود بارزانی را به این متهم می‌کند که روابط تجاری خاصی با ترکیه دارد و همه این دعواها به خاطر پول و تجارت است و نه به خاطر امنیت!

اما در هر حال، نمی‌توان این واقعیت را انکار کرد که حضور گروه تروریستی پ.ک.ک در کوهستان‌های اقلیم کردستان، علاوه بر آن که امنیت و زندگی کردها را به خطر انداخته، بلکه احزاب اقلیم کردستان را نیز به جان هم انداخته و دولت مرکزی عراق را نیز در تنگنای استراتژیک قرار داده است. ولی این حضور، سود و منافع کلانی برای ترکیه دارد. چرا که گروه مزبور، عملاً توان ورود به مرزهای ترکیه را از دست داده، ولی مقامات آنکارا با برجسته‌سازی اغراق‌آمیز تهدیدات پ.ک.ک، به طور مداوم تلاش می‌کنند تا از بغداد و اربیل، امتیاز بگیرند.

“عمبرین زمان” تحلیلگر ترک زبان المانتیور گفته است: «حملات ترکیه به خودروهای حامل اعضای پ.ک.ک ادامه دارد و خودرویی متعلق به یکی از فرماندهان در روستای تل قصاب در منطقه سنجار عراق، مورد حمله قرار گرفت که تلفات زیادی برجای گذاشت. رسانه‌های مرتبط با پ.ک.ک گزارش دادند که علاوه بر فرمانده مزبور، در این حمله دو خبرنگار، راننده و همچنین یک نفر از اطرافیان زخمی شدند».

تحلیلگر المانیتور معتقد است که سنجار به عنوان محل زندگی ایزدی‌ها برای پ.ک.ک مهم است و می‌خواهد در آنجا بماند. اما این منطقه از دید مقامات امنیتی آنکارا، یک پل استراتژیک برای حرکت بین عراق و شمال شرق سوریه است و باید به هر قیمتی شده کنترل شود.

نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه و همچنین در مناطقی در ترکیه شامل چوکورجا در استان حکاری، با سنجار در ارتباط هستند و از آنجا به زاب، متینا و جنوب می‌روند. نکته مهم اینجاست که مراد قاراییلان، فرمانده اصلی شاخه نظامی پ.ک.ک، هیچگاه در این مسیر حرکت نمی‌کند و در قندیل می‌ماند. اما تا زمانی که ترکیه نتواند خط مزبور را کنترل کند، دسترسی به قاراییلان نیز ناممکن خواهد بود.

در نهایت، ترکیه می‌خواهد کنترل کامل بر مرزهای خود با عراق را به همان اندازه که با سوریه می‌خواهد، اعمال کند و به این ترتیب، پ.ک.ک را مهار کند. این در حالی است که رسانه «در میدیا» مستقر در سلیمانیه، اعلام کرده که آنکارا در مورد مسائل کلیدی مانند تجارت و مدیریت منابع آب و بازار مصرف، مداوماً از عراق و اقلیم کردستان، امتیاز می‌گیرد.

پایان