تداوم آب شدن آرای حزب حاکم ترکیه

به گزاش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه، حتی در جمع محافظه کاران و اسلامگرایان هوادار اردوغان، انتقادات گسترده ای از عملکرد دولت و حزب حاکم وجود دارد.

به همین خاطر، بخش قابل توجهی از مردم و احزاب و جریانات سیاسی، بر روی این موضوع تاکید می‌کنند که لازم است هر چه زودتر در ترکیه، انتخابات پیش از موعد برگزار شود و کشور، از وضعیت ناکارآمد فعلی، رهایی پیدا کند.

اما چه شد که درخواست برای برگزاری انتخابات پیش از موعد تا این اندازه برجسته شد؟ پاسخ را باید در این دو بند خلاصه کرد:
الف) در انتخابات اخیر شهرداری‌های ترکیه، برای تخستین بار در ۲۲ سال اخیر، حزب عدالت توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان به جایگاه حزب دوم تنزل پیدا کرد و بخش قابل توجهی از آرای خود را از دست داد و حزب جمهوری خلق که ۱۰۱ سال از تاریخ تاسیس آن سپری شده، پس از مدتی طولانی، باز هم توانست بر رده حزب نخست کشور بایستد.

ب) بحران اقتصادی، مردم را از حزب عدالت و توسعه و سیاست‌های اردوغان رویگردان کرده و نظرسنجی‌های میدانی نشان داده که حتی هواداران دوآتشه اردوغان نیز، به این مساله اذعان دارند که وضعیت اقتصادی کشور بحرانی است و تیم اردوغان نتوانسته برای گذار از بحران، کار خاصی انجام دهد. 

تازه‌ترین نظرسنجی موسسه مستقل و معتبر متروپول (MetroPOLL Research) که هر چند وقت یک بار به نام «نبض ترکیه» به صورت میدانی انجام می‌شود، نشان دهنده افزایش معنی‌دار رای مخالفین اردوغان و کاهش رای حزب عدالت و توسعه است. 

به کدام حزب رای می‌دهید؟
موسسه متروپول در نظرسنجی میدانی خود که در ۲۱ استان ترکیه انجام داده، از شهروندان این کشور پرسیده است: اگر روز یکشنبه آتی انتخابات برگزار شود، به کدام حزب رای می‌دهید؟
پروفسور اوزر سنجار رئیس موسسه متروپول، نتایج نظرسنجی را به این شکل منتشر کرده است:
حزب جمهوری خلق به رهبری اوزگور اوزل ۳۳.۸ درصد.
حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان ۲۶.۱ درصد.
وضعیت اقتصادی کشور را چگونه می‌بینید؟ آیا از نظر شما، اقتصاد ترکیه به درستی مدیریت می‌شود:

ناراضی هستم و معتقدم که مدیریت اقتصادی ترکیه غلط است: ۸۱ درصد.

راضی هستم و معتقدم که مدیریت اقتصادی ترکیه صحیح است: ۱۹ درصد.

نظرسنجی موسسه مزبور نشان داده که حزب عدالت و توسعه، حتی نسبت به انتخابات اخیر، کاهش رای بالاتری داشته و جدیداً ۶ درصد از آرای خود را از دست داده است. نکته جالب توجه اینجاست که ۶۰ درصد از هواداران اردوغان نیز در جمع ۸۱ درصدی ناراضیان اقتصادی هستند و آنها نیز بر این باورند که دولت نتوانسته برای گذار از بحران اقتصادی کاری انجام دهد. ۶۷ درصد از هواداران دولت باغچلی یعنی شریک اردوغان، معتقدند که دولت در مدیریت اقتصاد ترکیه، ضعیف و ناتوان عمل کرده است. 

حلمی داشدمیر رئیس موسسه نظرسنجی اوپیتمار نیز بر این باور است که کاهش آرای حزب عدالت و توسعه و افزایش معنی دار آرای حزب جمهوری خلق، نشان دهنده نوعی تحول سیاسی – اجتماعی در ترکیه است و مردم امید خود را به اردوغان و حزب او از دست داده اند و عواملی همچون موفقیت منصور یواش شهردار آنکارا و اکرم امام اوغلو شهردار استانبول به عنوان دو سیاستمدار حزب جمهوری خلق و همچنین محبوبیت اوزگور اوزل رهبر جوان این حزب، باعث شده که حتی اسلامگرایان نیز یک بار دیگر به کمالیست های سکولار اقبال پیدا کنند و این اتفاق مهمی در جامعه شناسی سیاسی رای دهندگان در ترکیه است.

کلید بقای اردوغان در دست کیست؟
طی هفته‌های گذشته، اخبار فراوانی درباره تلاش‌های پنهانی اردوغان برای برکنار کردن برخی از سران حزب عدالت و توسعه به رسانه‌ها درز کرده است. اما هنوز هم خبری نیست و ظاهراً قرار نیست سران حزب تغییر کنند. اما رسانه‌ها معتقدند که حتی اگر اردوغان نتواند حزب درهم شکسته خود را ترمیم کند، باز هم شانس بالایی برای حفظ قدرت دارد.

چرا؟ پاسخ روشن است. حزب حرکت ملی گرا به عنوان یک حزب راست افراطی، به عنوان شریک اردوغان در ائتلاف جمهور، نزدیک به ۱۰ درصد از کل آرای ترکیه را در دست دارد. در نتیجه تا زمانی که این حزب با اردوغان در ائتلاف بماند، مجموع آرای آنها باز هم از آرای حزب جمهوری خلق بیشتر خواهد بود. به همین دلیل، تنها سناریوی منطقی برای شکست قطعی اردوغان، شامل این احتمالات است:

الف) محبوبیت حزب جمهوری خلق آن قدر بالا برود که به عنوان مثال به تنهایی ۴۲ درصد از آرای مردم را در دست داشته باشد و مجموع آرای دو حزب اردوغان و باغچلی بین ۳۰ تا ۳۲ درصد بماند.
ب) اختلافات بین اردوغان و باغچلی کار را به جایی برساند که ائتلاف جمهور به پایان راه برسد.
ج) دیگر احزاب ترکیه به حزب جمهوری خلق بپیوندند و کار را تمام کنند.

شواهد نشان می‌دهد که دست کم در شرایط کنونی، معادلات سیاسی و اجتماعی ترکیه برای هیچکدام از ۳ احتمال بالا محلی از اعراب قائل نیست. اما در عین حال، نمی‌توان از ذکر این واقعیت گذشت که اردوغان برای حفظ بقای ائتلاف جمهور، ناچار است به طور مداوم به ملی گرایان امتیاز دهد و اصطلاحاً بدون هماهنگی با دولت باغچلی، لیوانی آب نخواهد نوشید. 

شواهد نشان می‌دهد که دست کم در شرایط کنونی، معادلات سیاسی و اجتماعی ترکیه برای هیچکدام از ۳ احتمال بالا محلی از اعراب قائل نیست. اما در عین حال، نمی‌توان از ذکر این واقعیت گذشت که اردوغان برای حفظ بقای ائتلاف جمهور، ناچار است به طور مداوم به ملی گرایان امتیاز دهد و اصطلاحاً بدون هماهنگی با دولت باغچلی، لیوانی آب نخواهد نوشید. 

مراد یتکین از تحلیلگران سیاسی ترکیه اعلام کرده که اردوغان، همین حالا هم در مقایسه با حزب خود، رای و محبوبیت بیشتری دارد. چنین چیزی به این معنی است که بخشی از جامعه ترکیه، در انتخابات پارلمان و شهرداری به نامزدهای حزب عدالت و توسعه رای نمی‌دهد اما در انتخابات ریاست جمهوری، باز هم اردوغان را برمی گیزند.

چرا؟ از دید یتکین، دلیل این امر را باید در کاریزمای اردوغان و محبوبیت اجتماعی او جستجو کرد که اگر چه در نگاه نخست ارزشمند است اما نهایتاً به ضرر حزب است. حزب عدالت و توسعه هنوز هم پس از ۲۲ سال دولتداری و حکمرانی، کسی را پرورش نداده که بتواند جای اردوغان را بگیرد و حالا نگرانی عمیقی در این حزب به وجود آمده است. 

عثمان آوالاگای تحلیلگر گروه رسانه‌ای تی ۲۴ نیز بر این باور است که حالا در اتاق فکر حزب عدالت و توسعه، موضوع گذار از اردوغان و اندیشیدن به رهبری مقتدر برای انتخابات سال ۲۰۲۸ میلادی، با قوت و جدیت دنبال می‌شود. 

پایان