حماسه صدآفرین در دفاع از خاک ایران

هر چند که قوای نظامی بیگانه در روز سوم شهریور ۱۳۲۰ به رغم اعلام بی طرفی کشورمان، به میهن ما تجاوز کردند، ولی در آن زمانه اشغال، وطن‌دوستانی در سرحدات این کشور خدمت می‌کردند که با مقاومت در برابر این تجاوز، برگ زرینی در پرونده دفاع از میهن و مردم ثبت کردند.

امسال هشتاد و سومین سالگرد تجاوز قوای شوروی به خاک ایران در خلال جنگ دوم جهانی است ولی مردمان این خطه از کشورمان به رغم گذشت نزدیک یک قرن، آن حادثه را فراموش نکرده و همچون آن ایام، با حس وطن‌دوستی، آماده جانفشانی در حراست از مرز‌های ایران هستند.

تاریخ آذربایجان در دوره قاجاریه و پهلوی یکی از مقاطع حساس و پرحادثه این خطه از ایران محسوب می‌شود که فراز‌هایی از آن در رویداد‌های بزرگ منطقه‌ای و بین‌المللی تأثیرگذار بوده است.

در سحرگاه روز ۲۵ اوت ۱۹۴۱ میلادی برابر با سوم شهریور ۱۳۲۰ شمسی، درست ۱۱ روز بعد از انتشار منشور آتلانتیک که طی آن چرچیل و روزولت آزادی استقلال و حق تعیین سرنوشت را برای کلیه ملل جهان به رسمیت شناخته بودند، کشور بی طرف ایران از شمال و جنوب مورد تجاوز قرار گرفت و نیرو‌های شوروی و انگلستان با توسل به همان شیوه‌هایی که به دشمنان خود نسبت می‌دادند، به ایران حمله کردند.

نیرو‌های روسیه در آن تاریخ از چندین نقطه شمالی ایران از جمله جلفا، خداآفرین، بیله سوار، گرمی، آستارا و نمین به خاک ایران وارد شده و شهر‌های شمالی ایران را به اشغال خود درآوردند ولی این حمله اشغالگران بدون دفاع هم نماند و سربازان این خاک در جای جای نقاط مرزی این سرزمین به مقابله برخاستند.

فجیع‌ترین جنایت نیرو‌های شوروی در حمله به ایران در سوم شهریور ۱۳۲۰ در شهرستان بیله‌سوار مغان رخ داد به طوری که در جریان این حمله نابرابر، همه سربازان مستقر در بیله‎ سوار تا آخرین نفس جنگیده و در راه میهن به شهادت رسیدند و در پی حمله متجاوزان، تعدادی از اهالی بیگناه شهر نیز جان خود را از دست دادند.

پس از حمله قوای روس، مردم غیور شمال استان اردبیل به همراه سربازان تا ظهر در مقابل حمله متجاوزان ایستادگی کرده، اما به علت نبود امکانات و تعداد کم سربازان مستقر در مرز، شهر بیله‌سوار سقوط کرد و قشون بیگانه این شهر را به اشغال خود درآوردند.

سه روز بعد از اشغال بیله‌سوار یعنی در روز ششم شهریور ۱۳۲۰ مردم بیله سوار در جنوب شرقی پاسگاه نزدیک مرز، اجساد مرزداران شهید را دفن کردند که امروزه محل دفن این سربازان “گلزار شهدای گمنام و مرزدار” نامگذاری و این تاریخ به نام روز بیله سوار نامگذاری شده است و اکنون با گذشت ۸۱ سال هنوز هم خانواده‌های سربازان برای زیارت مزار شهدای خود به بیله‌سوار می‌آیند.

اهالی منطقه و مردم شهرستان بیله سوار نیز روز‌های پنجشنبه هر هفته و به ویژه در سالروز این حادثه غمبار، با غبارروبی و زیارت مزار شهدا، یاد و خاطره سربازان سرافراز وطن را گرامی می‎دارند.

تلخ‌ترین و ماندگارترین حماسه دفاع از خاک پاک ایران در تجاوز قوای بیگانه در پاسگاه کَلوَز (صدآفرین) شهرستان نمین رخ داد به طوری که یک سرباز غیرتمند اهل آذربایجان ایران در نقطه صفر مرزی به دفاع از خاک کشور خود پرداخت و پس از ساعت‌ها مقابله با متجاوزان در راه میهن به شهادت رسید.

برابر شواهد متقن تاریخی، همزمان با تجاوز قوای شوروی به ایران و با وجود اعلام تسلیم دولت ایران در برابر ورود قوای متجاوز به مرز‌های این کشور، احتمال ورود نیرو‌های مسلح خارجی به پاسگاه کلوز شهرستان نمین اطلاع داده می‌شود ولی سربازی به نام “حسینعلی صدآفرین” که به عنوان معاون پاسگاه مشغول مرزبانی سرحدات ایران بود، اعلام می‌کند که در برابر قوای متجاوز به خاک ایران خواهد ایستاد.

حسینعلی که در آن زمان ۱۷ سال سابقه خدمت داشته، پس از شنیدن خبر احتمال حمله قوای متجاوز به مرز‌های ایران و به رغم عدم تمایل رئیس پاسگاه و ترک محل خدمت از سوی برخی از هم خدمتی‌های خود، به خانه خود رفته و پس از وداع با خانواده به پاسگاه برگشته و برای درگیری با متجاوزان، منتظر آنها می‌ماند.

وی با تنها اسلحه برنو در اختیار خود، از ساعت چهار صبح که حمله قوای متجاوز شروع می‌شود، به دفاع از خاک ایران پرداخته و آنها را در مسیر تجاوز به عمق خاک ایران متوقف می‌کند.

ستون اصلی قوای شوروی که قصد ورود به خاک ایران از این منطقه را داشته و انتظار دفاع در این منطقه را نداشته، به احتمال حضور سربازان پرشمار ایرانی، پاسگاه کَلوَز را با توپ گلوله باران می‌کند.

“حسینعلی” سرباز فداکار ایرانی که تا ساعت هشت صبح در برابر قوای روس شجاعانه جنگیده بود و با وجود این که یگان‌هایی از قوای متجاوز از ساعات ۶ صبح از سمت نمین و ارشق با عبور از دهات و قصبه‌ها وارد شهر اردبیل شده بودند، در برابر ستون اصلی نیرو‌های متجاوز مقاومت کرده و آنها را در حوالی پاسگاه کَلوَز زمین‌گیر می‌کند.

توپخانه دشمن پاسگاه را ویران کرده و به علت طولانی شدن درگیری، فشنگ‌های اسلحه حسینعلی سرباز جان فدای وطن نیز تمام شده و او با مشاهده اتمام فشنگ، برای این که اسلحه‌اش به دست دشمن نیفتد، اسلحه خود را با کوبیدن بر سنگ می‌شکند و کار به درگیری تن به تن با قوای روس می‌کشد.

حسینعلی در این درگیری به شهادت می‌رسد و سربازان روس وقتی متوجه می‌شوند که فقط یک نفر با آنها می‌جنگیده است، با قساوت تمام، سر از تن این سرباز غیرتمند ایرانی جدا می‌کنند.

فرمانده نیرو‌های روس وقتی اسم شهید را می‌پرسد، او را “حسینعلی صدآفرین” معرفی می‌کنند و از این که نیرو‌های تحت امرش این سرباز غیور ایرانی را کشته‌اند، آنها را مؤاخذه می‌کند و با تحسین شجاعت این سرباز ایرانی، او را به جای “صدآفرین”، با لقب “هزار آفرین” خطاب می‌کند.

اهالی روستای خواجه بلاغی در نزدیک پاسگاه کَلوَز که در حین جنگ روستا را خالی کرده و نتوانسته بودند همسر و فرزندان حسینعلی را با خود ببرند، در حالی که فقط چراغ خانه حسینعلی روشن مانده بود، به محل زندگی خود و به سراغ پاسگاه رفته و با جنازه شهید راه وطن حسینعلی مواجه می‌شوند.

همسر حسینعلی با دو پسر و همسرش که مربی قرآن و ساکن روستا بود، به همراه اهالی روستا و ملامرتضی سیدحسینی پیله رود بر پیکر او نماز می‌خوانند و جنازه این مدافع وطن در همان پاسگاه به خاک می‌سپارند.

سال ۱۳۷۴ همسر این شهید که در زنجان زندگی می‌کرد، بر سر مزار حسینعلی صدآفرین حضور یافته و از ۲۰ متری مزار، سینه‌خیز تا سر خاک او می‌رود و اشک‌ریزان مزار او را زیارت می‌کند.

چند سال پیش نیز شخص غیوری به نام طومار جعفری از اهالی روستای خواجه بلاغی آرامگاه این سرباز وطن را در این منطقه مرزی پاسگاه بازسازی کرد.

چند سال بعد پاسگاه کَلوَز که در ۳۵ کیلومتری شمال غرب شهرستان نمین و در نقطه صفر مرزی ما بین روستای خواجه بلاغی و خوش‌آباد پیله‌رود قرار دارد، به علت دلاوری‌های حسینعلی صدآفرین در برابر قوای متجاوز روس به نام پاسگاه “صدآفرین” تغییر نام یافت.

همه ساله در سالگرد این حادثه غمبار، اهالی منطقه در سر مزار این سرباز شهید وطن حاضر شده و دلبستگی خود را به خاک پاک میهن نشان می‌دهند.

منبع: ایرنا