حمید نوری؛ ۱۶۰۰ روز بازداشت غیرقانونی در بهشت گردشگران

حمید نوری شهروند ایرانی و کارمند سابق قوه قضاییه ۱۸ آبان ۹۸ حین ورود به فرودگاه استکهلم توسط پلیس سوئد بازداشت شد و از آن زمان تاکنون در زندان انفرادی به سر می‌برد.

اتهام حمید نوری براساس ادعا‌های واهی و متناقض گروهک تروریستی منافقین طراحی و آنها مدعی شدند که حمید نوری در مقطعی، زندانبان منافقین در ایران بوده است. این موضوع که مبنای محکمه سوئدی قرار گرفت، سبب شد تا اصل برائت و حق آزادی رفت‌وآمد این شهروند ایرانی از سوی مقام‌های سوئدی نقض شود و این تبعه ایرانی بیش از چهار سال است که در زندان سوئد با محدودیت‌های زیادی مواجه است و سوئدی‌ها ابتدایی‌ترین حقوق یک انسان را در مورد وی رعایت نکرده‌اند.

محاکمه نوری به اتهام زندانبانی اعضای گروهک تروریستی منافقین، ۱۹ مرداد ۱۴۰۰ آغاز شد و بررسی پرونده ۹۲ جلسه به طول انجامید. سرانجام ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ دادگاه سوئد با وجود اعتراض‌های رسمی مقامات ایرانی، پس از ارائه آخرین دفاعیه خود در کیفرخواست محکومیت حمید نوری، برای وی رأی حبس ابد صادر کرد.

پس از آن نیز در حالی که همزمان با نود و دومین جلسه دادگاه بدوی، قاضی پرونده دستور لغو همه محدودیت‌های اعمال شده در مورد حمید نوری را صادر کرد، اما مقامات بازداشتگاه همچنان این محدودیت‌ها از جمله در زمینه ملاقات و تماس با خانواده یا نگهداری در سلول انفرادی را ادامه دادند و حتی این محدودیت‌ها را تشدید کردند.

مصادیقی از نقض حقوق حمید نوری توسط سوئدی‌ها

حمید نوری آبان از زمان بازداشت تاکنون همچنان در سلول انفرادی به سر می‌برد. ارتباط نوری با خانواده‌اش از لحظه دستگیری تا هفتم خرداد ۱۳۹۹ قطع شد و معدود اخبار مربوط به وضعیت وی و پرونده‌اش از طریق واسطه‌ها به خانواده‌اش می‌رسید؛ خانواده‌ای که خبر بازداشت وی را از طریق رسانه‌ها شنیدند. دومین تماس «نوری» با خانواده‌اش در اسفند ۱۳۹۹ انجام شد؛ روند تماس‌های «نوری» با خانواده اش پس از این تاریخ به صورت هر سه هفته یک بار انجام شد، اما در موارد بسیاری مقامات سوئد بدون دلیل این تماس‌ها را قطع کردند.

در طول بیش از چهار سال گذشته، مقامات سوئدی همواره بدون هیچ دلیل موجه یا ثابتی در تماس‌ها و ملاقات‌های حمید نوری با خانواده‌اش اخلال ایجاد کرده‌اند و گاه تماس‌های تلفنی او با خانواده را تا چندین ماه قطع کردند؛ بنابراین محدودیت‌های شدید در تماس و ملاقات با خانواده از جمله موارد قابل ملاحظه دیگر در زمینه نقض حقوق حمید نوری به شمار می‌رود؛ به طوری که در موارد متعددی خانواده نوری با وجود هماهنگی‌های قبلی و سفر از ایران به سوئد، امکان ملاقات حضوری با او را پیدا نکرده و دست خالی به کشور بازگشته‌اند.

عدم حق انتخاب وکیل و دسترسی به او که از ابتدای بازداشت، برای نوری ایجاد شده بود، یکی از مصادیق نقض حقوق حمید نوری است. اگر چه نوری در مرحله دادگاه تجدید نظر دارای وکیل بود، اما همواره در زمینه دسترسی به وکلای خود با محدودیت‌های مختلفی روبرو بوده است که یکی از این محدودیت‌ها در دسترس نبودن به موقع مترجم برای برقراری ارتباط موثر با وکلای سوئدی است.

مقامات زندان‌های سوئد از ارائه مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی کافی به حمید نوری نیز خودداری می‌کنند و حتی در زمان شیوع ویروس کرونا که حمید نوری به این بیماری مبتلا شده بود خدمات کافی پزشکی در اختیار وی نبود.

نوری که از مشکل حاد ضعف در بینایی رنج می‌برد از همان روز‌های اول بازداشت، درخواست معاینه توسط چشم پزشک را داشته، اما تاکنون هیچ اقدامی برای معاینه وی و یا تعویض عینک از سوی زندان صورت نگرفته است و او در آستانه نابینایی قرار دارد.

یکی از مشکلات دیگر حمید نوری وجود مترجمان فحاش در داخل زندان است؛ این مترجمان به جای انتقال مطالب از سوی خانواده و یا وکلا به حمید نوری، گاهی اقدام به ناسزا گفتن به وی و اعتقاداتش می‌کنند که اقدامی بسیار عجیب و منحصر به فرد محسوب می‌شود و احتمالا با هدف تحت فشار روحی قرار دادن این زندانی ایرانی صورت می‌گیرد.

یکی از مصادیق آزار و اذیت حمید نوری، نگهداری او در سلول انفرادی و تعویض مداوم بازداشتگاه‌های وی بوده است، اما سوئدی‌ها یک راه دیگر هم برای شکنجه روحی این شهروند ایرانی پیدا کردند؛ آنها یک تبعه کشور اریتره را که دچار اختلالات شدید روحی و روانی بود به سلول انفرادی حمید نوری منتقل کردند، بدون اینکه شرایط نگهداری در سلول، کوچکترین تغییری پیدا کند.

آن گونه که حمید نوری به وکلای خود گفته بود، سوئدی‌ها معمولا در آستانه برگزاری جلسات دادگاه، فردی را به سلول وی منتقل می‌کنند و به همین بهانه، وسایل نوری از جمله یادداشت‌های مورد نیاز برای دادگاه که در اختیارش قرار دارد را ضبط می‌کنند. این اقدام تاکنون بار‌ها صورت گرفته و این امر به نوعی امکان دفاع موثر را از حمید نوری سلب کرده است و مدارکی که او برای دفاع از خود در جلسات دادگاه به آنها نیاز دارد را به همین بهانه از او دور نگه می‌دارند ضمن آنکه حضور یک فرد با مشکلات روحی و روانی در سلول کوچک نوری، فشار‌ها بر او را تشدید می‌کند، به خصوص که بر اساس گزارش‌های دریافتی این فرد به هیچ وجه مسائل بهداشتی را رعایت نکرده و شرایط بسیار سخت و طاقت فرسایی را برای شهروندمان در سلول انفرادی ایجاد کرده است.

روند دادگاه تجدید نظر در پرونده حمید نوری از ۲۱ دی ۱۴۰۱ آغاز شد و حمید نوری در دور جدید بررسی پرونده‌اش در دادگاه سوئد گفت تا زمانی که به مشکلاتی که برای من وجود دارد رسیدگی نشود در دادگاه شرکت نخواهم کرد.

حمید نوری اعلام کرد که این دادگاه را ناعادلانه می‌داند.

قاضی دادگاه سوئدی دستور به قطع میکروفن حمید نوری داد، اما با این حال او با صدای بلند به صحبت‌هایش ادامه داد و گفت: من دسترسی به چشم پزشک ندارم و به همین دلیل توانایی مطالعه مدارک پرنده را ندارم. سه سال و دو ماه است که در انفرادی هستم؛ در حالی که قاضی اعلام کرده که محدودیت‌های من به پایان رسیده، اما هنوز تماس‌های من قطع است.

به گفته مجید نوری پسر حمید نوری، پدرش به دلیل اعتراض به شرایط دادگاه توسط قاضی از دادگاه اخراج شد.

دادگاه تجدیدنظر سوئد ۲۸ آذر ۱۴۰۲ در اقدامی سیاسی و به دور از روند عادلانه، حکم حبس ابد حمید نوری را تایید کرد

پس از آن، اسفند ۱۴۰۱ بود که وکلای حمید نوری درخواستی را برای آزادی یا اتخاذ تدابیری برای گذراندن دوران بازداشت وی در ایران مطرح کردند. این درخواست در دادگاه اداری سوئد مطرح شد که با دادگاه تجدیدنظر متفاوت بود و قضات آن نیز افراد دیگری بودند.

وکلای حمید نوری در این دادگاه مواردی از جمله مدت زمان طولانی بازداشت انفرادی، وضعیت نامناسب ملاقات و تماس‌ها، شرایط مادر حمید نوری که در سن ۸۴ سالگی قرار دارد و در این مدت قادر به دیدار فرزند خود نبوده، تغییر بازداشتگاه و ضبط وسایل الکترونیکی این شهروند ایرانی بازداشت شده از سوی مقام‌های بازداشتگاه و حذف فایل‌های مربوط به دادگاه را مطرح کرده‌اند.

در نهایت، جلسه دادگاه اداری برای بررسی این موضوع روز ۱۵ اسفند ۱۴۰۱ برگزار شد، اما با این درخواست وکلای حمید نوری موافقت نشد.

دقیقا چهار سال بعد از بازداشت غیرقانونی حمید نوری در فرودگاه استکهلم توسط پلیس سوئد یعنی در تاریخ ۱۸ آبان امسال و پس از برگزاری حدود ۲۰ جلسه دادگاه تجدیدنظر، آخرین جلسه نیز برگزار شد و سه‌شنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۵ (۱۹ دسامبر) رأی نهایی دادگاه تجدیدنظر اعلام شد و دادگاه سوئد حکم حبس ابد حمید نوری را تایید کرد.

اعتراض به تایید حکم حبس ابد در دیوان عالی سوئد

توماس بودستروم وکیل حمید نوری ۳۰ آذر ۱۴۰۲ گفت که در اعتراض به تایید حکم حبس ابد برای موکل خود در دادگاه تجدیدنظر به دیوان عالی سوئد درخواست تجدیدنظر می‌دهد.

بودستروم افزود: به دیوان عالی سوئد شکایت می‌کنیم. موکلم که در سال ۲۰۱۹ در سوئد دستگیر شده است، از این حکم ناامید شد و به شدت از سیستم دادگاه سوئد انتقاد کرد.

هیبت‌الله نژندی‌منش مشاور حقوقی خانواده حمید نوری درباره فرجام خواهی در پرونده آقای نوری به ایرنا گفت: فرجام‌خواهی در موعد مقرر انجام شد؛ یعنی ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴ (۱۱ بهمن ۱۴۰۲)، وکلای آقای نوری درخواست فرجام خواهی را با ذکر ۱۱ جهت فرجام‌خواهی مطرح کردند؛ از جمله اینکه دادگاه سوئد برخلاف مقررات حقوق بین الملل در مورد صلاحیت جهانی عمل کرده است همچنین دادگاه سوئد کنوانسیون چهارم ژنو را خوب تفسیر نکرده است و راجع به توصیف اتهام هر دو دادگاه بدوی و تجدید نظر اشتباه کرده‌اند و ادله‌ای که وکلای آقای نوری خصوصا آنها که در مرحله تجدیدنظر ارائه دادند، با وجود اینکه دادگاه تجدیدنظر در حکم می‌گوید که ادله دیگری آورده‌اند، اما به آنها نپرداخته است.

نژندی‌منش افزود: به نظر می‌رسید به طور منطقی دیوان عالی سوئد یک یا دو دلیل فرجام خواهی از مجموع ۱۱ دلیل را بپذیرد و بازبینی در رأی داشته باشد.

تایید حکم حبس حمید نوری در دیوان عالی سوئد

هرچند دادگاه عالی استکهلم چهارشنبه ۱۶ اسفند با رد فرجام‌خواهی حمید نوری رأی به حبس ابد محکومیت وی را صادر کرد و در واقع رأی پیشین را دوباره تأیید کرد.

گام بعدی؛ پیگیری در دیوان اروپایی حقوق بشر

البته هیبت‌الله نژندی‌منش مشاور حقوقی خانواده حمید نوری پیش از این به ایرنا گفته بود که اگر پاسخ اقناع‌کننده‌ای از دادگاه عالی سوئد دریافت نکنند به دیوان اروپایی حقوق بشر مراجعه خواهد کرد.

سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ درباره آخرین وضعیت پرونده حمید نوری گفت: درخواست فرجام‌خواهی حمید نوری نسبت به دیوان عالی سوئد انجام شده است و منتظر پاسخ دیوان عالی هستیم که آیا اعاده دادرسی را خواهند پذیرفت یا نه.

وی ادامه داد: پس از صدور حکم ظالمانه دادگاه تجدیدنظر سوئد نسبت به آقای حمید نوری، خانواده ایشان سه ماه است که هیچ خبری از ایشان ندارند و مکالمه تلفنی محدودی که بوده نیز به طور کلی قطع شده است ضمن اینکه مراقبت‌های کنسولی نیز بسیار محدود شده و شجاعانه می‌توان گفت نزدیک صفر شده است.

ستایشی با اعلام نگرانی خانواده آقای نوری، اظهار داشت: خانواده وی حدود یک ماه پیش از طریق رسانه‌ها متوجه شدند که پای ایشان شکسته و مورد عمل جراحی قرار گرفته است. اینکه پای وی شکسته یا عاملی موجب این شکستگی شده است، مشخص نیست و این موضوع را به آینده می‌سپاریم. کارشکنی سوئد برای دیدار حمید نوری با خانواده اش وجود دارد.

سخنگوی قوه قضاییه ابراز امیدواری کرد روزی شاهد آزادی حمید نوری و بازگشت وی به کانون گرم خانواده باشیم.

منبع: ایرنا