حواشی سریال «پاییز صحرا» + بیوگرافی شهلا میربختیار

بازپخش سریال «پاییز صحرا» از شبکه تلویزیونی «آی‌فیلم» همانند نزدیک به ۴۰ سال قبل که برای اولین بار از تلویزیون منتشر شد خبرساز شده است. سریالی که آن را پیشگام مجموعه‌های ملودرام خانوادگی در ایران بعد از انقلاب می‌دانند.

مهم‌ترین موضوع مربوط به این مجموعه تلویزیونی دهه ۶۰ بحث حجاب بازیگران بود که در خانه مقنعه و روسری نداشتند و تنها موی خود را می‌بستند. موضوعی که در روزگار جنگ که تلویزیون تنها دو شبکه داشت و از اینترنت و ماهواره خبری نبود و حتی ویدیو هم خیلی فراگیر نبود بینندگان زیادی را پای تلویزیون می‌نشاند. 

بازیگران اصلی «پاییز صحرا» حالا اغلب درگذشته‌اند:‌ جمیله شیخی، اسماعیل داورفر، جمشید مشایخی و مهری ودادیان. داریوش مؤدبیان جوان هم شباهتی به بازیگر و کارگردان سال‌های بعد ندارد. شهلا میربختیار و نسرین پاکخو هم از ایران کوچ کرده‌اند و اکنون باید بالای ۷۰ سن داشته باشند. 

حواشی سریال «پاییز صحرا» و فتوای امام (ره)

بسیاری تصور می‌کنند که شکستن تابوی نمایش زیبایی زن در فیلم‌های سینمای بعد انقلاب با فیلم «عروس» بهروز افخمی و بازی نیکی کریمی آغاز شد اما سریال پاییز صحرا چندین سال قبل از آن در نوع خود کلیشه‌ها را شکست.
 
در آن زمان بحث حجاب و پوشش بازیگران به‌ویژه شهلا میربختیار نام این سریال را بر سر زبان‌ها انداخت و کار به انتقاد برخی از روحانیون و فشار به صدا و سیما کشید. 

این موضوع باعث شد تا محمد هاشمی، مدیر عامل وقت سازمان صدا و سیما، در نامه‌ای از امام خمینی درخواست کند تا درباره موضوعاتی مانند پوشش افراد در تلویزیون تعیین تکلیف کند.

نظر امام (ره) درباره این سریال چنین بود: «من در این فیلم نشانه‌هایی از خلاف عفت یا عوامل انحراف و تحریک نمی‌بینم.» و به‌طور کل رعایت دو موضوع را گوشزد می‌کنند:

 اول آنکه کسانى که گریم مى‌کنند باید محرم باشند و اجنبى حرام است چنین کارى را انجام دهد.  

دوم آنکه بینندگان از روى شهوت نظر نکنند.

موضوع سریال «پاییز صحرا» چیست؟

این سریال داستان یک زوج از دو طبقه اجتماعی مختلف به نام‌های صحرا (شهلا میربختیار) و ساسان (داریوش مودبیان) را بازگو می‌کند که ازدواجشان با دخالت‌های مادرشوهر (با بازی جمیله شیخی) و عوامل و مسائل دیگر رو به فروپاشی و طلاق می‌رود.

جمیله شیخی در این سریال نقش منفی ماندگاری را بازی کرد و شهلا میربختیار با نقش «صحرا» در یادها ماندگار شد.

«پاییز صحرا» چه ساعت‌هایی پخش می‌شود؟

بر اساس جدول پخش برنامه‌های شبکه آی فیلم، زمان پخش سریال پاییز صحرا هر شب ساعت ۲۲:۰۰ است.

اگر در این ساعت موفق به تماشای این مجموعه نشدید، در ساعات ۰۶:۰۰ بامداد و ۱۴:۰۰ روز بعد که زمان پخش تکرار سریال پاییز صحرا از شبکه آی فیلم است، می‌توانید آن را دنبال کنید.

سوسن تسلیمی انتخاب اول برای بازی نقش «صحرا»

اسدالله یا اسی نیک‌نژاد کارگردان «پاییز صحرا» است که این مجموعه را در سال‌های ۶۴ و ۶۵ تولید کرد.

او قبل از انتخاب شهلا میربختیار، سوسن تسلیمی، بازیگر نامدار سینما و تئاتر را برای این نقش انتخاب کرده بود. با این حال به گفته خودش پس از چند بار روخوانی متن داستان به این نتیجه رسید که تسلیمی چهره بسیار معروف و شناخته‌شده‌ای میان مردم است و بازیگر «صحرا» باید چهره جدیدی باشد.

در سال ۱۹۹۶، نسخه چهار ساعته این سریال با موسیقی و زیرنویس انگلیسی که توسط توسط نیک‌نژاد تدوین شده بود، از شبکه سراسری PBS در آمریکا، به عنوان سریال ایرانی پخش شد.

نیک‌نژاد، کارگردان سریال، پس از ساخت «پاییز صحرا»، با آغاز جنگ ایران و عراق، اقدام به فیلمسازی مستند از جبهه‌های جنگ کرد.

بیوگرافی شهلا میربختیار

شهلا میربختیار متولد سال ۱۳۳۱ در تهران، بازیگر و کارگردان سینما، تئاتر و تلویزیون و مدرس بازیگری و کارگردانی است، تبار او از چهارمحال و بختیاری است و دارای لیسانس تئاتر است.

او هم‌اکنون ساکن شهر پرت، مرکز ایالت و بزرگترین شهر استرالیای غربی، است.

آغاز کار هنری و شهرت

شهلا میربختیار بازیگری را قبل از انقلاب و از دهه ۵۰ با تئاتر آغاز کرد و در آثاری چون «طنز آوران جهان» و «افسانه های کهن ایرانی» و سریال پرمخاطب و به‌یاد ماندنی «طلاق» در سال ۵۶ نقش آفرینی کرد.

او بعد از انقلاب نیز فعالیت خود را ادامه داد و در سال ۶۳ در فیلم «هیولای درون» به کارگردانی خسرو سینایی ظاهر شد.

یک سال بعد بازی در نقش «صحرا» را به عهده گرفت که با جنجال‌ها و حواشی زیادی همراه شد.

از دیگر آثار به‌یاد ماندنی شهلا میربختیار می‌توان به بازی در نقش «قمر بانو» همسر «رضا خوشنویس» در سریال «هزاردستان» علی حتمی اشاره کرد.

او علاوه بر سینما و تلویزیون در تئاتر نیز در نمایش‌هایی چون «آنتیگونه» به کارگردانی علی رفیعی و «ادیپوس شهریار»، «آهای اونوری‌ها» به کارگردانی جمشید ملک‌پور بازی کرده و خود نیز چند نمایش را کارگردانی کرده است.

همسر شهلا میربختیار کیست؟

شهلا میربختیار با جمشید ملک‌پور، نویسنده و کارگردان ازدواج کرد و فرزندی به نام «مینیاتور» دارد.

مهاجرت

میربختیار در سال ۱۳۷۰ ایران را ترک کرد اما در خارج از ایران همچنان به فعالیت‌های هنری‌اش ادامه داد. او پس از مهاجرت در استرالیا به تدریس بازیگری و کارگردانی در دانشگاه پرداخت.

«اشک‌های بودا»، «روح نیلوفر آبی»، «خاکسترهای کانبرا»، «شکوه علفزار» و… که اکثر آنها در فستیوال‌های تئاتر در استرالیا شرکت داده شدند بخشی از کارنامه هنری شهلا میربختیار در خارج از کشور هستند.

نویسندگی

میربختیار چندین کتاب نیز منتشر کرده است؛ ازجمله «شکوه علفزار»، «کلامپن» و «ساغرم شکست ای ساقی».

در سال ۲۰۰۶ نیز کتابی از او درباره سینمای ایران از سوی انتشارات «مک فارلند» در امریکا به چاپ رسید.

فیلم شناسی شهلا میربختیار

• راز کوکب (۱۳۶۸)
• باد سرخ (۱۳۶۷)
• سلام سرزمین من (۱۳۶۷)
• سایه‌های غم (۱۳۶۶)
• زنجیرهای ابریشمی (۱۳۶۴)
• هیولای درون (۱۳۶۲)

سریال تلویزیونی و تله تئاتر شهلا میربختیاری

• ۱۳۷۶ تله‌تئاتر قطار
• ۱۳۷۶ تله‌تئاتر جان گابریل
• ۱۳۶۶–۱۳۶۸ با سلسله حکمت
• ۱۳۵۸–۱۳۶۶ هزاردستان
• ۱۳۶۴–۱۳۶۵ پاییز صحرا
• ۱۳۶۴ طنزآوران جهان
• ۱۳۵۶–۱۳۵۷ افسانه‌های کهن ایرانی
• ۱۳۵۶ طلاق
• ۱۳۵۳ تله‌تئاتر عشاق و بقیه

بیوگرافی نسرین پاکخو

نسرین پاکخو یکی دیگر از بازیگران این سریال پرحاشیه است که در نقش «مستانه»، خواهر شوهر «صحرا» جلوی دوربین رفت.

شروع بازیگری

نسرین پاکخو بازیگری را در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب آغاز کرد و با فیلم «برنج خونین» به کارگردانی اسی نیک‌نژاد و امیر قویدل وارد سینما شد. او در چند سریال ازجمله «گوش بزرگ دیوار»، «زیر باران» و «پاییز صحرا» بازی کرد.

مهاجرت

نسرین پاکخو سال‌ها پیش به سوئد مهاجرت کرده و فیلمسازی می‌کند.