خلبان شهید محمد نوژه را بیشر بشناسیم

امروز ۱۸ تیر ماه سالگشت «کودتای نقاب» معروف به «نجات قیام ایران بزرگ» است که در سال ۱۳۵۹ خنثی شد. شکست عملیات «پنجه عقاب» در ۵ اردیبهشت ۱۳۵۹ در صحرای طبس به حیات سیاسی دولتمردان کاخ سفید پایان داد و فکر حمله نظامی مستقیم آمریکا را در ایران برای دیگر رهبران سیاسی بعد از کارتر منتفی کرد. پس از شکست طبس جاسوسان سازمان سیا با کمک عناصر داخلی خود در پی اجرای پروژه و عملیاتی بودند که همه شکست‌ها را جبران کند.

«کودتای نقاب» که حاصل توطئه چهره سیاسی و آخرین نخست‌وزیر فراری رژیم شاه، شاهپور بختیار و چهره نظامی، ارتشبد غلامعلی اویسی (فرمانده نیروی زمینی و رئیس حکومت نظامی در تهران در دولت شریف امامی) بود از سوی عاملان سازمان سیا درخارج ازکشور مورد حمایت قرارگرفت. «بختیار به عنوان شاخه اصلی کودتا و هماهنگ‌کننده آن در دفتر خود در پاریس، محل اجتماع مخالفین و مرکز تجمع نمایندگان سرویس‌های اطلاعاتی و جاسوسی شده بود.» البته به فاصله­ چند ساعت، اقدام به ضدکودتا می‌شود و انقلاب در برابر خطری که در چند قدمی‌اش کمین کرده­ بود، آگاه می‌شود. خود ارتشی‌ها برای حفظ نظام در برابر کودتا به سرعت وارد عمل شده و توطئه دشمنان را ناکام کردند.

یکی از اشتباهات رایج در روایت کودتای نقاب این است که از این کودتا به نام دیگری با عنوان «کودتای نوژه» هم یاد می‌کنند. این درحالی است که «محمد نوژه» از خلبانان پایگاه سوم (شاهرخی) بود که یک سال پیش از کودتا و در رویارویی با عناصر ضدانقلاب به شهادت رسیده بود.

«محمد نوژه» در هشتم فروردین ماه ۱۳۲۴ در تهران متولد شد. او پس از پشت سرگذاشتن دوران تحصیلی و دریافت مدرک دیپلم ریاضی، در سیزدهم مهرماه ۱۳۴۲ به استخدام نیروی زمینی ارتش درآمد. پس از گذراندن دوره‌های آموزش نظامی و دریافت درجه ستوان دومی، از آنجا که علاقه وافری به آموختن فن خلبانی داشت داوطلبانه به نیروی هوایی انتقال یافت و پس از طی آموزش‌های نظامی و موفقیت در آزمون‌های زبان انگلیسی و مهارت‌های تخصصی و پشت سر گذاشتن دوره‌های آکادمی پرواز و پرواز مقدماتی با هواپیما‌های «پاپ» و «اف -۳۳» در دانشکده پرواز، ۲۵ مرداد ۱۳۴۹به‌منظور تکمیل دوره خلبانی و پرواز با هواپیما‌های پیشرفته جت شکاری، به کشور آمریکا اعزام شد و پس از طی دوره‌های تکمیلی پرواز و گذراندن دوره سامانه کنترل اسلحه در آمریکا و پرواز با هواپیما‌های «تی-۴۱»، «تی-۶»، «تی-۳۷» و «تی-۳۸» به مدت ۵۵ هفته و دریافت نشان خلبانی در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۵۱ به ایران بازگشت و برای پرواز با هواپیمای «اف- ۴» (موسوم به فانتوم) در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۵۷ به پایگاه سوم شکاری (شاهرخی) انتقال یافت و به جمع تیزپروازان نیروی هوایی پیوست.

محمد نوژه در دوران خدمتی‌اش همواره فردی با انضباط و برخوردار از دانش پروازی و مهارت‌های تخصصی و یکی از کارکنان ممتاز پایگاه به حساب می‌آمد به طوری که در بررسی خلاصه وضعیت خدمتی، در سال‌های ۵۶ الی ۵۸ به عنوان افسری پرکار که روزانه بیش از ۱۲ ساعت وقتش را به امور عملیاتی می‌پردازد و دو مورد تشویقی به علت جدیّت در امور محوله، از وی یادشده است. فرمانده گردان یکم شکاری و گردان ۳۱ پایگاه سوم شکاری، رئیس شعبه عملیات مشترک، معاون عملیاتی پایگاه ششم شکاری، معاون دایره عملیات و افسر ستاد عملیاتی پایگاه از جمله مسئولیت‌های وی بوده است.

۲۳مرداد ۱۳۵۸ مهاجمان مسلح طرفدار حزب دموکرات کردستان و گروهی از عشایر وابسته منطقه با انواع سلاح‌های سبک، سنگین و خمپاره‌انداز به شهر پاوه حمله کردند. نیرو‌های ژاندارمری و نیروی‌های مردمی و پاسداران انقلاب پس از یک روز مقاومت، ناگزیر با ارسال پیامی در ۲۴ مرداد ۱۳۵۸ به مراکز فرماندهی خود، از سقوط شهر پاوه توسط مهاجمان مسلح خبر دادند. در بخشی از این پیام آمده بود که براساس برآورد‌های انجام شده، مدت مقاومت شهر یک ساعت پیش‌بینی می‌شود؛ بر این اساس از مسئولین امر خواسته شده بود نیرو‌های ارتش را جهت سرکوب اشرار مسلح و دفع تجاوز به منطقه اعزام کنند.

مهاجمان مسلح پس از محاصره و قطع کلیه خطوط ارتباطی و راه‌های زمینی و مسیر‌های منتهی به شهر پاوه، در ۲۵ مرداد ۱۳۵۸ وارد آن شهر شدند و با استقرار در ارتفاعات مشرف به پاوه و همچنین تصرف نقاط حساس شهر، کنترل اوضاع را در اختیار گرفتند. تنها نیرویی که همچنان به مقاومت سرسختانه در برابر هجوم بی‌امان چریک‌های مسلح ادامه می‌داد پاسگاه ژاندارمری، نیرو‌های مردمی و ستاد خودجوش سپاه پاسداران انقلاب شهر بود.

در پی ارسال پیام مذکور، هیأتی مرکب از دکتر مصطفی چمران (معاون نخست‌وزیر و وزیر دفاع وقت) سرتیپ ولی‌الله فلاحی (فرمانده نیروی زمینی) و ابوشریف (معاون عملیاتی سپاه) برای بررسی اوضاع با سه فروند بالگرد که حامل مهمات و اقلام ضروری برای نیرو‌های ژاندارمری و سپاه بودند، بعداز ظهر ۲۵ مرداد ۱۳۵۸ عازم شهر پاوه شدند. درآن مأموریت پر مخاطره، هلی‌کوپتر حامل دکتر چمران مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در نتیجه، وی در محاصره مهاجمان مسلّح گرفتار آمد و دوشادوش نیرو‌های ژاندارمری و پاسدار به مقابله و مقاومت در برابر عناصر فریب خورده پرداخت و خاطرات ارزشمندی از شجاعت و دلیرمردی از خود به یادگار گذاشت.

پایگاه سوم شکاری همدان که از قبل در جریان تحرکات گروهک‌ها در منطقه قرار گرفته بود و آمادگی انجام هرگونه عملیاتی را براساس دستور داشت، پس از مطلع شدن از ماجرا، با به پرواز درآوردن دو فروند هواپیمای شکاری «اف- ۴» بر فراز شهر و شکستن دیوار صوتی، لحظاتی پراضطراب را برای مهاجمان مسلح فراهم کرد تا زمینه حضور نیرو‌های مسلح خودی را آماده کند. سرگرد محمد نوژه از جمله داوطلبانی بود که برای سرکوب ضدانقلاب اقدام کرد.

۲۵ مرداد ۱۳۵۸ سرگرد خلبان محمد نوژه به همراه ستوان یکم خلبان بشیر موسوی (کابین عقب هواپیما) که برای پشتیبانی از بالگرد‌های نیروی زمینی ارتش و ستون اعزامی کرمانشاه به پاوه اعزام شده بود، پس از انجام عملیات، در حین انجام گشت‌های هوایی، هواپیمای آنها مورد اصابت آتشبار عناصر ضدانقلاب قرار گرفت و هواپیما از کنترل خارج شد در حالی که دست راست خلبان کابین جلو (محمد نوژه) بر اثر اصابت گلوله به درون کابین قطع شده بود متأسفانه هیچ یک از خلبانان فرصت استفاده از صندلی‌پران را نیافتند و هواپیما به کوه اصابت و در منطقه قشلاق بین پاوه و روانسر سقوط کرد. ۲۱ ماه رمضان، سرگرد خلبان محمد نوژه و بشیر موسوی به شهادت رسیدند. پس از شهادت وی، پایگاه سوم شکاری همدان به «پایگاه شهید نوژه» تغییر نام یافت.

منبع: ایسنا