در عصر فرمانروایی گوشی چگونه فرزندانمان را کتابخوان کنیم؟
چقدر در زندگی برایتان مهم است که فرزندانتان کتابخوان شوند؟ اصلاً خود شما به عنوان والدین چند ساعت در هفته یا ماه برای مطالعه وقت می‌گذارید؟ اگر بخواهیم واقع بینانه به ماجرا نگاه کنیم در سال‌های اخیر سبک زندگی کودکانمان کمی تغییر پیدا کرده و متفاوت از دهه‌های قبل شده است. دهه‌های قبل کار والدین کمی راحت‌تر بود، ساعت مشخصی برنامه کودک از تلویزیون پخش می‌شد و فضای مجازی هم به این شکل نبود با این اوصاف سوال اینجا این است اکنون در چنین شرایطی والدین چه راهکاری را انتخاب کنند تا راحت‌تر بتوانند کودکانشان را از دنیای بازی‌های رایانه‌ای جدا کنند و علاقه‌مند به کتاب و کتابخوانی کنند؟
مهساخرسندی؛ محقق دوره دکتری روانشناسی تربیتی و مولف ۳ کتاب در حوزه کودک در مورد علاقه‌مند شدن فرزندان به کتابخوانی برایمان چنین می‌گوید:
کتاب و کتابخوانی از جمله مواردی است که حتی اگر والدین خودشان هم اهل آن نباشند و یا زمان کافی برایش نداشته باشند، اما باز هم تمایل دارند که فرزندشان این ویژگی را (روحیه کتابخوانی) داشته باشد. به طور کلی می‌توانیم بگوییم زمانی کتاب و کتابخوانی در فرزندانمان نهادینه می‌شود که آنها بتوانند با کتاب ارتباط عاطفی و هیجانی برقرار کنند و کتاب به آنها حس مثبت، اعتماد به نفس، صمیمیت با اعضای خانواده و حتی مهارت افزایی دهد.
با وجود گسترش فضای مجازی چگونه فرزندمان را کتابخوان کنیم؟
با وجود گسترش فضا‌های مجازی باز هم می‌توانیم فرهنگ کتاب و کتابخوانی را در فرزندانمان ترویج کنیم؟ در واقع چه راهکار‌هایی برای این مسئله وجود دارد؟
کتاب خوان باشید تا فرزندتان کتاب خوان شود!
به عنوان راهکار اول باید بگوییم از آنجایی که اصلی‌ترین علل شکل گیری رفتار در فرزندان مشاهده رفتار والدین است نه گفتار آنها لذا، اگر والدین در منزل به خصوص در حضور فرزندشان مطالعه داشته باشند و کتاب بخوانند و حتی در مورد کتاب‌ها و محتوا و عناوینشان با یکدیگر گفتگو کنند؛ مشاهده این رفتار توسط کودکان می‌تواند گام مهمی در جهت کتابخوان کردن فرزندان و ایجاد فرهنگ کتابخوانی در آنها شود.
موقع کتاب خریدن خاطره خوب بسازید
راه حل دوم این است که سعی کنیم خرید کتاب‌ها را با خاطرات خوب گره بزنیم. مثلاً اینکه کتاب را برای کودک به عنوان پاداش کار‌های خوبش در نظر بگیریم، عیدی دهیم و یا خرید کتاب مورد علاقه اش با پول تو جیبی هایش را پیشنهاد دهیم. همچنین اینکه خودمان با فرزندمان به کتاب فروشی‌ها برویم و اجازه دهیم که او در آنجا قدم بزند، کتاب‌ها را ورق زده و حتی در حد چند دقیقه به تصاویر روی جلد کتاب‌ها نگاه کند و بعد کتاب‌های مورد نیازش را خریداری کنیم.
خیلی وقت‌ها برای فرزندمان قرار گرفتن در فضای فروشگاه‌های کتاب می‌تواند لذت بخش‌تر از خریدن و خواندن کتاب باشد.
بر اساس نیاز فرزندت کتاب بخر
راه حل سوم قبل از خریدن کتاب برای فرزندانمان، حتماً در مورد محتوا و کتابی که مورد نیاز اوست اطلاعات کسب کنیم و در موردش تحقیق کنیم، فرزندان ما در سنین مختلف نیاز‌های متفاوتی دارند. در یک بازه زمانی مثلاً فرزند ما نیاز به یک سری کتاب‌هایی دارد که مفاهیم اخلاقی در آن گنجانده شده باشد، در زمان دیگری نیاز به کتاب‌هایی دارد که مهارت‌های شناختی مثل مهارت حل مسئله، تفکر نقادانه، تفکر خلاق در آن بیان شده است. یا در زمان دیگری نیاز به کتاب‌هایی دارد که قرار است با مطالعه آنها توانایی‌های دیداری، شنیداری در او تقویت شود. همین طور در یک بازه زمانی دیگر فرزندمان نیاز به کتاب‌هایی دارد که مهارت‌هایی مثل دقت، تمرکز، هوش و استعداد را در او تقویت می‌کند بنابراین ما باید کتاب‌هایی تهیه کنیم که در عین حال که جذاب هستند محتوای مفید و مورد نیاز برای فرزندمان داشته باشد.
زمانی که خوراک ذهنی فرزندانمان که همان کتاب است با نیازهایش هماهنگی داشته باشد به خودی خود می‌تواند به انگیزه و علاقه او به کتاب وکتابخوانی کمک کند.
با صدابازی برای کودکت کتاب بخوان
راه حل چهارم اینکه در هنگام کتاب خواندن برای فرزندانمان سعی کنیم عبارت‌ها را برایشان ساده سازی کنیم، والدینی که تن صدای خود را همراه با عبارت‌های ساده شده و متناسب باحالات متن مثل غم، شادی، ترس و.. هماهنگ می‌کنند جذابیت کتاب را برای فرزندشان بیشتر می‌کنند همچنین در مواردی والدین سعی کنند جملات را ناتمام بخوانند و از کودکشان بخواهند که او جملات را به پایان برساند.
شخصیت‌های قصه را تحلیل کنیم
راه حل پنجم اینکه سعی کنیم که کودک با شخصیت‌های داستان ارتباط برقرار کند و در میان خواندن کتاب، ما یک زمانی را توقف و رفتار‌های شخصیت‌ها را تحلیل و پیش‌بینی کنیم و در این بین بگذاریم کودک بیشتر برون ریزی ذهنی داشته و نقش والد بیشتر هدایتگری باشد. مثلاً رفتار‌های درست شخصیت‌ها را تمجید کند، رفتار‌های اشتباه شخصیت‌ها را متذکر شود و از فرزندش بخواهد که او هم رفتار شخصیت‌ها را تحلیل و پیش بینی کند.
کتاب را برایم تعریف کن
راه حل ششم اینکه پس از پایان کتاب خواندن از فرزندمان بخواهیم که محتوای کتاب را برای ما یا نزدیکانش تعریف کند. در اینجا فعالانه گوش دادن به روایت کودک کمک می‌کند که علاوه بر علاقه به کتاب، مهارت‌های گفتاری، اعتماد به نفس و ارتباط با دیگران هم در او تقویت شود.
کتاب خوانی با بازی
راه حل هفتم اینکه توصیه می‌کنم کتاب‌هایی که در جهت تقویت هوش و یا استعداد و مهارت هستند، ترجیحاً به صورت مشارکتی و یا به صورت مسابقه با والدین و یا حتی به حالت بازی انجام شود به طوری که کودک بتواند طعم موفقیت را در این بازی‌ها بچشد. مخصوصا اگر این سبک کتاب‌ها را به تازگی برای فرزند تهیه کردیم.
بیا با هم کتاب بخوانیم
راه حل هشتم که بیشتر برای سنین نوجوانی کاربرد دارد این است که فرزندان در این سن بیشتر به کتاب‌های تخیلی، عاشقانه و انواع رمان‌ها و حتی کتاب‌های الکترونیک بسیار علاقه دارند. سعی کنیم به عنوان والد مثل یک دوست در کنار فرزندمان باشیم که هم بصورت غیرمستقیم بتوانیم محتوای کتاب‌های فرزندمان را در نظر بگیریم هم اینکه اگر فرزندمان رمان خوانی می‌کند با هم بصورت اشتراکی این رمان را بخوانیم گاهاً ساعتی از روز را کنار هم بنشینیم و رمان خوانی داشته باشیم و باز هم مثل همان کتاب‌هایی که در دوران کودکی برایش می‌خواندیم و شخصیت‌ها را تحلیل می‌کردیم این کار را هم در سنین نوجوانی در رمان خوانی با هم انجام دهیم. خب طبیعی است این مسئله شاید برای برخی از والدین چندان خوشایند نباشد یا حتی زمانبر هم باشد، اما خیلی می‌تواند در کنار فرهنگ کتابخوانی برای فرزندانمان رابطه‌ی مثبت بین والدین و نوجوان را هم تقویت کند.
کلام پایانی
و سخن پایانی اینکه در نهایت راه‌های زیادی برای افزایش روحیه کتابخوانی در فرزندان وجود دارد، اما به عنوان والدین باید تلاش کنیم که آن رابطه‌ی عاطفی و هیجانی که فرزند با فضای مجازی برقرار می‌کند را در قالب کتاب و کتابخوانی و روابط مثبت والد و فرزندی در فضای منزل گسترش دهیم.
منبع: فارس
