روز جهانی تیروئید؛ انواع بیماری‌های تیروئید + تشخیص و درمان

به گزارش خبرگزاری ایمنا، تیروئید، این غده کوچک جلوی گردن، نقش بزرگی در سلامت بدن از تنظیم متابولیسم گرفته تا سلامت پوست و خلق‌وخو ایفا می‌کند. به مناسبت ۲۵ می (۴ خرداد) روز جهانی تیروئید، نگاهی علمی و ساده به انواع بیماری‌های تیروئیدی، نشانه‌ها و روش‌های درمان آن انداخته‌ایم؛ دانشی که می‌تواند جان شما یا عزیزانتان را نجات دهد.

تیروئید چیست؟

غده تیروئید جلوی گردن و زیر حنجره قرار دارد و با ترشح هورمون‌هایی همچون T۳ و T۴، نقش مهمی در تنظیم سوخت‌وساز بدن، رشد، ضربان قلب و سطح انرژی ایفا می‌کند. با اینکه تیروئید فقط چند گرم وزن دارد، اختلال در عملکرد آن می‌تواند موجب طیف وسیعی از بیماری‌ها شود که بسیاری از آن‌ها، سال‌ها پنهان باقی می‌مانند.

انواع بیماری‌های تیروئید

کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism)

در حالت کم‌کاری تیروئید، غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند. علائم شایع آن شامل خستگی مفرط، افزایش وزن، ریزش مو، افسردگی و سرمای شدید است.

پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)

در وضعیت پرکاری تیروئید، تیروئید بیش از حد فعال می‌شود. علائمی همچون تپش قلب، کاهش وزن ناگهانی، اضطراب، بی‌خوابی و لرزش دست‌ها دیده می‌شود.

گواتر و ندول‌ها

برخی افراد دچار بزرگ شدن تیروئید (گواتر) یا تشکیل توده‌هایی درون آن می‌شوند که می‌تواند خوش‌خیم یا در مواردی نادر، بدخیم باشد.

سرطان تیروئید

سرطان تیروئید نسبت به دیگر سرطان‌ها شیوع کمتری دارد، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، احتمال بهبودی بسیار بالاست.

چه کسانی بیشتر در معرض بیماری‌های تیروئیدی هستند؟

• زنان به‌ویژه در سنین باروری یا یائسگی
• افراد با سابقه خانوادگی بیماری تیروئید
• کسانی که تحت استرس شدید قرار دارند
• افراد با کمبود ید یا مصرف بیش از حد ید
• بیماران خودایمنی مانند لوپوس یا دیابت نوع ۱

تیروئید نوزادان و اهمیت تست غربالگری هنگام تولد

بیماری تیروئید در نوزادان، به‌ویژه کم‌کاری مادرزادی تیروئید، یکی از مهم‌ترین علل قابل پیشگیری عقب‌ماندگی ذهنی در کودکان است. این اختلال به‌طور معمول بدون علامت ظاهری در روزهای اول تولد بروز می‌کند، اما اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند رشد مغز و جسم کودک را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، در ایران تست غربالگری تیروئید نوزادان در روز سوم تا پنجم تولد انجام می‌شود.

این آزمایش با چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد انجام شده و در صورت تشخیص به‌موقع، درمان با قرص لووتیروکسین شروع می‌شود تا کودک رشد طبیعی داشته باشد. آگاهی والدین و پیگیری دقیق نتایج این تست، نقش کلیدی در سلامت آینده نوزاد دارد.

روش‌های تشخیص بیماری تیروئید

برای تشخیص، پزشکان به‌طور معمول از ترکیبی از روش‌ها استفاده می‌کنند:

• آزمایش خون (اندازه‌گیری TSH، T۳، T۴)
• سونوگرافی تیروئید
• اسکن ید رادیواکتیو
• نمونه‌برداری از ندول در صورت لزوم

تشخیص به‌موقع، نقش مهمی در کنترل عوارض این بیماری دارد. به‌همین دلیل، غربالگری تیروئید به‌ویژه برای زنان بالای ۳۵ سال، توصیه می‌شود.

علائم بیماری تیروئید

یکی از چالش‌های بزرگ در تشخیص بیماری‌های تیروئیدی، تنوع و گستردگی علائم آن است که ممکن است با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود. در کم‌کاری تیروئید، علائمی همچون خستگی مداوم، افزایش وزن بدون دلیل، خشکی پوست، ریزش مو، یبوست، افسردگی و احساس سرما دیده می‌شود.

پرکاری تیروئید با علائمی مثل کاهش وزن ناگهانی، تعریق بیش از حد، تپش قلب، اضطراب، لرزش دست‌ها، بی‌خوابی و اسهال شناخته می‌شود.

تغییرات خلق‌وخو، مشکلات قاعدگی، نازایی، و حتی ورم در ناحیه گردن نیز می‌توانند از نشانه‌های اختلال در عملکرد تیروئید باشند. اگر چند مورد از این علائم را به‌صورت هم‌زمان دارید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

درمان بیماری‌های تیروئیدی چگونه است؟

درمان کم‌کاری تیروئید: مصرف روزانه قرص لووتیروکسین

درمان پرکاری تیروئید: داروهای ضدتیروئید، ید رادیواکتیو یا جراحی

درمان گواتر و ندول: تحت نظر گرفتن، دارو یا جراحی بسته به نوع توده

درمان سرطان تیروئید: جراحی، ید رادیواکتیو و در صورت نیاز، شیمی‌درمانی نکته مهم این است که بسیاری از بیماران می‌توانند با مصرف دارو، زندگی طبیعی داشته باشند.

نقش سبک زندگی در سلامت تیروئید

• مصرف کافی ید (نه زیاد، نه کم)
• پرهیز از استرس مزمن
• فعالیت بدنی منظم
• خواب کافی
• پرهیز از مصرف خودسرانه داروهای گیاهی یا مکمل‌ها بدون مشورت پزشک

روز جهانی تیروئید، فرصتی برای آگاهی‌رسانی و حساس‌سازی عمومی درباره بیماری‌هایی است که در ظاهر ساده‌اند، اما می‌توانند زندگی را به چالش بکشند. دانستن درباره تیروئید، یک انتخاب نیست؛ ضرورت است. امروز، به گردنت نگاه کن و با خودت صادق باش: آیا وقت چکاپ تیروئیدت نرسیده است؟