زلزله و گردشگر؛ تهدیدها و فرصت های استانبول برای ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها که ترکیه یکی گسترده‌ترین و بی‌سابقه‌ترین بحران‌های اقتصادی دهه‌های اخیر را از سر می‌گذراند، اغلب تحلیلگران، چشمان خود را به آمار گردشگری دوخته‌اند. چرا که در وانفسای ورشکستگی گروه‌های صنعتی و تولیدی، گردشگری هنوز هم پول‌های خوبی نصیب خزانه دولت و بخش خصوصی می‌کند.

البته بخش عظیمی از درآمد گردشگری ترکیه، مرهون سفر اتباع خارجی به کلانشهر ۱۴ میلیون نفری استانبول است. 

بر اساس تازه‌ترین آمار وزارت فرهنگ و گردشگری در ترکیه، در ۶ ماهه اول سال ۲۰۲۴ میلادی ۸ میلیون و ۵۶۲ هزار و ۱۶۷ گردشگر از استانبول بازدید کردند و بخش توریسم این کلانشهر نقش مهمی در اقتصاد ترکیه دارد. اما در کنار فرصت‌های مهم، شمار تهدیدها نیز اندک نیست.

افزایش ۸ درصدی مسافران استانبول
سال ۲۰۲۳ میلادی برای مردم ترکیه سال دشواری بود که با افزایش مداوم تورم و هزینه‌های زندگی سپری شد. ولی کمتر کسی می‌توانست پیشبینی کند که سال ۲۰۱۴ از آن هم بدتر باشد.

میزان سفرهای داخلی ترکیه و ورود میلیونی مسافران داخلی از مناطق جنوبی، شرقی و شمالی ترکیه به استانبول به طرز چشمگیری کاهش یافت. چرا که قیمت بلیط اتوبوس، هزینه خوراک و اقامت، در برخی موارد، از دو برابر هم بیشتر شد. اما شمار مسافران خارجی کم نشده و در ۶ ماه اول سال جاری میلادی، استانبول افزایش ۸ درصدی ورود گردشگران خارجی را تجربه کرد. 

بر اساس اطلاعات اداره فرهنگ و گردشگری استانبول، در ۶ ماه اول سال ۲۰۲۳ میلادی ۷ میلیون و ۹۰۳ هزار و ۵۳۸ گردشگر خارجی به استانبول رفته بودند، اما این مقدار در سال جاری و در مدت مشابه، به عدد ۸ میلیون و ۵۶۲ هزار و ۱۶۷ نفر رسید و ۶۵۸ هزار و ۶۲۹ نفر افزایش داشته است. 

همچنان که پیشبینی می‌شد، این گردشگران روسی بودند که بر پله نخست ایستادند و رکورد سفر به استانبول را شکستند و دست کم ۱۷۱ هزار و ۶۳۳ نفر از اتباع روس، به استانبول سفر کردند. یعنی تقریباً هر روز ۱ هزار نفر.

در سال جاری میلادی، به طور متوسط در هر ماه، یک میلیون و ۶۳۸ هزار و ۳۹۹ گردشگر خارجی وارد استانبول شدند که بالاترین میزان سفر گردشگران خارجی به استانبول در بیست سال اخیر بوده است.

تنها در ماه خرداد گذشته، ۱ میلیون و ۵۸۲ هزار و ۶۶۲ نفر با هواپیما به استانبول رفته‌اند و ۵۵ هزار و ۷۳۷ نفر از حمل و نقل دریایی استفاده کرده‌اند.

سه فرودگاه در کلانشهر ۱۴ میلیون نفری ترکیه در خرداد ماه گذشته و در آمار ورود مسافرین خارجی، چنین ارقامی را ثبت کرده اند: ۱۴۶۴ نفر از فرودگاه آتاتورک، ۴۱۹ هزار و ۶۱۷ نفر از فرودگاه صبیحا گوکچن و یک میلیون و ۱۶۱ هزار و ۵۸۱ نفر از فرودگاه استانبول. به این ترتیب ۷۳.۳۹ درصد از کسانی که به شهر آمده‌اند فرودگاه استانبول و ۲۶.۵۱ درصد فرودگاه بین‌المللی صبیحا گوکچن را ترجیح داده‌اند.

پس از رکورد نخست سفر گردشگران روسی به استانبول، پله‌های دیگر از این قرار است. آمریکا با ۱۱۲ هزار و ۹۶۶ نفر، آلمان با ۱۰۲ هزار و ۵۵۹ گردشگر، ایران با ۹۶ هزار و ۴۱۸ بازدیدکننده، عربستان سعودی با ۸۵ هزار و ۴۴۸ نفر، انگلیس با ۶۵ هزار و ۴۴۰ گردشگر، فرانسه با ۴۸ هزار و ۳۳۱ نفر، ازبکستان ۴۶ هزار و ۷۷ گردشگر و عراق با ۴۲ هزار و ۶۴۹ بازدیدکننده و پس از آن ایتالیا با ۳۶ هزار و ۷۶۶ نفر.

اگر به طور متوسط برای ورود هر گردشگر خارجی به استانبول در سال ۲۰۲۴ میلادی، تنها ۱ هزار دلار هزینه در نظر بگیریم، به آسانی متوجه می‌شویم که بخش گردشگری ترکیه در ایستگاه اقتصادی اول مرهون استانبول است و با فاصله‌ای زیاد، رتبه دوم به آنتالیا خواهد رسید.

چرا استانبول، هم کانون فرصت است هم تهدید؟
بسیاری از باندهای مافیایی جهان و به ویژه باندهای فروش مواد مخدر، سلاح و قاچاق انسان، استانبول را به عنوان مهمترین شاهراه فعالیت‌های نقطه تلاقی آسیا و اروپا در نظر می‌گیرند و بخش زیادی از انرژی و ظرفیت پلیس و نهادهای امنیتی ترکیه صرف این موضوعات می‌شود.

اگر چه پلیس ترکیه توانسته بسیاری از مجرمین را دستگیر کند. اما واقعیت این است که بسیاری از سران مافیایی روسی، بالکان و مجرمین مشهور قفقاز، آسیای میانه، چچن، اوکراین، رومانی، بلغارستان، آلبانی و حتی آمریکای لاتین، هنوز هم در استانبول فعال هستند.

اما تهدید مهمتری که در استانبول وجود دارد، نه فعالیت باندهای مافیایی، بلکه یک تهدید اقتصادی است.

نقی باقر (Naki BAKIR) از تحلیلگران روزنامه اقتصادی “دنیا گازته سی” چاپ آنکارا درباره این تهدید می‌نویسد: «هم دولت اردوغان و هم بازار و اقتصاد ترکیه، به شدت مدیون درآمدها و منابع مالی استانبول است. در دوره ژانویه تا ژوئیه، از مجموع درآمدهای مالیاتی ۳ تریلیون و ۸۲۵.۱ میلیارد لیره در سراسر کشور، مبلغ یک تریلیون و ۸۶۷.۸ میلیارد لیره از استانبول به دست آمده است. بر اساس تازه‌ترین آمارها، ۴۹ درصد از کل درآمد مالیاتی دولت اردوغان، از استانبول به دست می‌آید. به عبارتی روشن، استانبول به تنهایی به اندازه نصف ترکیه مالیات می‌دهد! تصور کنید اگر این پول پرداخت نشود، چه خواهد شد؟ روشن است. دولت، نیمی از درآمد خود را از دست خواهد داد! اینجاست که باید موضوع هشدار زلزله در استانبول را جدی بگیریم».

تحلیل‌گر دنیا گازته سی در ادامه نوشته است: «زلزله بزرگی که برای کلانشهر استانبول پیش‌بینی شده می‌تواند به آسانی نیمی از درآمد دولت را ببرد و اقتصاد کل کشور را به دلیل موقعیت کانونی خود به چالش بکشد.

گزارش جامع منتشر شده توسط آژانس برنامه‌ریزی استانبول(İPA) وابسته به شهرداری این کلانشهر مهم ترکیه، نشان دهنده این است که استانبول در برابر زلزله با چنین وضعیت نگران کننده‌ای روبروست: 
 ۱.این شهر بزرگ بر روی یکی از مهمترین و خطرناکترین گسل‌های منطقه مرمره قرار گرفته و مستعد زلزله مهیب است.
۲.این شهر دارای بیش از چهارصد هزار بنا یا ساختمان بسیار خطرناک است. ولی در عین حال، ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار ساختمان دیگر نیز دارای میزان ریسک بالایی هستند.
۳.تنها یک چهارم از خانه‌هایی که پس از زلزله ۱۹۹۹ نیاز به تغییر و تحول داشتند، قابل تغییر هستند و بقیه، نیاز به تخریب کامل دارند. 
۴.استانبول، به عنوان هدف کانونی زلزله بزرگ مورد انتظار، میزبان ۱۵ میلیون و ۶۵۵ هزار و ۹۲۴ نفر یعنی پذیرای ۱۸.۳۴ درصد از کل جمعیت ترکیه است و در صورتی که با زلزله بزرگی روبرو شود، به راحتی ۸ استان همجوار را تحت تأثیر زلزله قرار داده و به این ترتیب، از هر سه شهروند ترکیه، یک نفر در خطر خواهد بود. 

استانبول علاوه بر جمعیت، ظرفیت اقتصادی بالایی دارد و میزبان بزرگترین مؤسسات صنعتی و مالی و تجارت است. به همین دلیل، زلزله بزرگی که ممکن است در استانبول رخ دهد، به دلیل احتمال قفل شدن فرآیندهای اقتصادی در سایر استان‌ها، خطری حیاتی برای اقتصاد و امنیت ملی ترکیه به همراه خواهد داشت.
پایان