شادی اجاره‌ای با «دیزنی پارتی»های میلیونی
۱۲:۴۶ – ۱۸ مهر ۱۴۰۴
باشگاه خبرنگاران جوان – «دیزنی پارتی» نام جدیدی از مجموعه جشنهای عجیبوغریبی است که طی سالهای اخیر در کشورمان رواج پیدا کرده و بیشتر از آنکه فرصتی برای شادی باشد، در راستای خودنمایی و نمایش منزلت مالی خانوادهها کاربرد دارد.
برپایی انواع و اقسام جشنهای لاکچری از جمله جشن تولدهایی تحت عنوان دیزنی پارتی، پدیده جدیدی است که طی سالهای اخیر رشد چشمگیری در ایران داشته و رفته و رفته در حال تبدیلشدن به یک امتیاز اجتماعی و فرهنگی همهگیر است؛ پدیدهای که از نگاه جامعهشناسان و روانشناسان، بیش از هر چیز ابزاری برای نمایش منزلت اجتماعی و مالی خانوادهها به شمار میرود و با رشدی قارچگونه نهتنها در حال تغییر مفهوم حقیقی شادی است، بلکه آسیبهای بسیاری از جمله چشموهمچشمی، تجملگرایی، مصرفگرایی و حتی سرخوردگی را به جامعه تحمیل میکند.
خلأهای فرهنگی و خودنمایی با جشنهای لاکچری
وقتی به تاریخچه جشنهای کهن ایرانی نگاه میکنیم، بهخوبی میبینیم که مردم کشورمان از دیرباز از چه فرهنگ و تمدن غنی و ارزشمندی برخوردار بوده و با برپایی هریک از جشنهای باستانی، چه اهداف بزرگی را دنبال میکردهاند. جشنهایی از جنس حقیقی شادی و حال خوب که تقریباً هیچ شباهتی با جشنهای عجیبوغریب این روزها ندارد. جشنهایی همچون «گودبای پمپرز»، «جشن طلاق»، «دماغ پارتی»، «تعیین جنسیت» و اخیراً هم «دیزنی پارتی» که وقتی نامشان را میشنویم، بیش از آنکه جشنی با ارزشهای فردی و اجتماعی برایمان تداعی شود، تصاویر و فیلمهایی را بهخاطر میآوریم که نه یک دورهمی ساده و صمیمانه، بلکه بضاعت مالی و طبقه اجتماعی آن خانواده را به ما گوشزد میکند، زیرا اغلب این جشنهای ناهمخوان بافرهنگ و عرف جامعه ما، هزینههای بسیاری سنگینی را در برمیگیرد و میزبانان نیز درتلاشند تا با برپایی هرچه باشکوهتر جشن مدنظر، خود را متمایز و برتر از دیگران نشان دهند، غافل از اینکه هرکدام از این جشنها از جمله «دیزنی پارتی» آسیبهای عمیقی را به همراه دارد که شاید در ظاهر چندان قابللمس نباشد.
پرنسسهای میلیونی، وسیله شادی یا حسرت و سرخوردگی
به طور مثال در مورد دیزنی پارتیهایی که با اجاره تنپوشهای عروسکی و پرنسسهای زنده با تمهای پر هزینه همراه است، میزبان بهغیراز تمام هزینههای تولد، برای اجاره هر تنپوش یا پرنسس، حداقل ساعتی ۵/۲ میلیون تومان هزینه میکند که در مجموع فقط هزینه اجاره اینها به بیش از چند ده میلیون میرسد! گرچه ظاهراً هدف، شادی کودکان است و کودکان هم ممکن است در لحظه، حال خوشی را تجربه کنند، اما این نوع تولدها به شکل نامحسوس در حال تغییر مفهوم شادی است و عملاً شادی را از یک مفهوم ساده و درونی به یک پدیده استیجاری و لوکس تبدیل میکند؛ بنابراین کودکان در بلندمدت دیگر درکی از دورهمیهای ساده و دوستانه ندارند و شادی مورد انتظار جمع کودکانه خود را در منابع انگیزشی بیرونی جستوجو میکنند که این امر، خودارزشمندی فردی و توانایی کودک برای شاد بودن خلاقانه و با حداقل امکانات را تضعیف میکند اما این تمام قضیه نیست؛ درواقع این مهمانیها به سبب حضور تنپوشها و پرنسسها، محوریت اصلی صاحب تولد را تحت تأثیر قرار میدهد و برای سایر کودکان حاضر در مراسم که شاید خانوادههایشان توان برپایی چنین جشنهایی را نداشته باشند، میتواند به حسرتی ماندگار تبدیل شود که درنتیجه، هر دو گروه کودک را دچار سرخوردگی میکند.
نفوذ جشنهای لاکچری به درون خانوادههای مذهبی
وقتی پای پدیدههایی جدید به جامعه باز میشود و ارزشها و هنجارهای عرف جامعه رنگ میبازد، این سؤال پیش میآید که چه عواملی ممکن است، روی شکلگیری این پدیدهها نقش داشته و فرهنگ اصیل ما ایرانیها را دستخوش تغییراتی نامتعارف کند.
حمیدرضا اشراقی پژوهشگر و فعال اجتماعی در این باره توضیح میدهد: «عوامل متعددی در این مسئله نقش دارند، از عوامل سیاسی و اقتصادی گرفته تا مسائل فردی و خانوادگی اما در یک بررسی اجمالی میتوان گفت در شهرهایی مثل تهران که در مدتزمان کوتاهی به رشد بسیار زیادی دست پیدا میکنند، ناخودآگاه خردهفرهنگها وارد زندگی مردم میشوند که رفتهرفته بهصورت همهگیر خودشان را نشان میدهد. از طرفی دیگر، بعضی خانوادهها نیز متأثر از اوضاع اقتصادی کشور در یک مدتزمان بسیار کوتاه و از مسیرهای تعریف نشده اقتصاد پایدار، دچار درآمدهای بسیار زیادی میشوند که این تغییرات مالی ناخودآگاه روی سبک زندگی جدید آنها اثر میگذارد و مثلاً برای پر کردن اوقات فراغت خود، از یک سری الگوهای رفتاری خارج از عرف تبعیت میکنند که اغلب در رسانهها و پلتفرمهای اجتماعی باب شدهاند که یکی از همین الگوها و خردهفرهنگها، پدیده جشنهای خاص و لاکچری است.»
این جامعهشناس ادامه میدهد: «عامل دیگر این است که متأسفانه در سالهای بعد از کرونا رفتارهای اجتماعی برگرفته از فرهنگ اصیل خانواده ایرانی جای خودش را به رفتارهای غیر عمیق داده و همین خلأ در ارتباطات اجتماعی خانواده باعث شده تا برای پر کردن اوقات فراغت به جایگزینهای جدید و کاذب رویآورند که دراینبین پلتفرمهای مجازی از جمله بلاگرها نیز توانستهاند ذائقه خانواده ایرانیاسلامی را تحت تأثیر قرار دهند. البته این الگوی رفتاری نادرست حتی در خانوادههای مذهبی نیز بروز دارد و برگزاری جشنهای عبادت تجملاتی نمونهای از آن است و نشان میدهد که در حال رشد تجملگرایی و مصرفگرایی در بین خانوادهها با هر دیدگاه فکری هستیم که همه اینها به لحاظ جامعهشناسی قابلبحث و بررسی است.»
لزوم بازتعریف شادی و مفهوم دورهمی
باتوجهبه رونق انواع جشنهای لاکچری، این طور به نظر میرسد که برای مقابله با این روند، بازتعریف بعضی آدابورسوم زندگی ایرانی – اسلامی و درک مفهوم واقعی دورهمی برای رسیدن به آرامش روحی باید موردتوجه جامعهشناسان و مردم قرار گیرد تا مبادا رونق هرچه بیشتر انواع جشنهای نامتعارف و تشریفاتی، رفتهرفته انسانها را به انزوا بکشد؛ چهبسا که در سالهای اخیر نیز به سبب بروز تجملگرایی و تغییر جهت مهمانیهای خانوادگی به سمت تشریفات بیش از حد، خانوادهها با محدودیتهایی در مهمانیدادن مواجه شدهاند، طوری که امروزه شاهد کمرنگشدن دورهمیها و حتی صلهرحم هستیم. حالا تصور کنید که جشنهای لاکچری با گذر زمان علاوه بر تمام آسیبهای فرهنگی خود، تا چه حد میتوانند روابط میان افراد را به مخاطره بیندازد!
منبع: فارس