طلای شیرین فارس؛ نخلستان‌هایی که می‌توانند پرچم‌دار «برند ملی خرمای ایران» شوند
استان فارس با تولید سالانه حدود ۳۷۰ هزار تن خرمای مرغوب از بیش از چهار میلیون و ۸۰۰ هزار نخل، صدرنشین کشور است، اما ضعف زیرساخت‌ها، هجوم آفات، سایه دلالان و کمبود صنایع بسته‌بندی، طعم این محصول را برای نخل‌داران تلخ کرده است. کارشناسان معتقدند با توسعه صنایع تبدیلی و بازاریابی حرفه‌ای، می‌توان «برند ملی خرمای ایران» را در بازارهای جهانی احیا و تثبیت کرد.
به گزارش دنیای برند، برداشت میوه نخل در این استان از اواسط مردادماه آغاز می‌شود و تا پایان آبان ادامه دارد.
فارس ویترین ارقام متنوع و پربازده خرما شامل کبکاب، شاهانی، زاهدی، مجول و پیارم است و بیشترین سطح زیر کشت آن به ترتیب در شهرستان‌های قیروکارزین، کازرون و جهرم قرار دارد.
فهرست مطالب
طبق آخرین آمارها، در ابتدا خرمای تازه و نرم (رطب) از ارقام کبکاب، خنیزی و برحی به بازار عرضه می‌شود و سالانه قریب به ۵۷ هزار تن رطب در استان تولید می‌شود.
فارس؛ قطب خرمای ایران در چنبره چالش‌ها
نماینده اتاق اصناف کشاورزی استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: خرما یکی از محصولات استراتژیک و مهم در فارس است که ایجاد ارزش افزوده در تولید آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ این محصول در شهرستان‌های جهرم، خنج، داراب، زرین‌دشت، فراشبند، فسا، فیروزآباد، قیروکارزین، کازرون، گراش، لارستان، لامرد و مهر تولید می‌شود.
بلای جان نخلستان‌ها؛ از خشکسالی تا آفت سرخرطومی
حیدر شیبانی با اشاره به مشکلات تولید کشاورزان و نخل‌داران استان، گفت: مشکلات تولید شامل کمبود آب و بحران خشکسالی، قطعی مداوم برق و خاموشی پمپ‌ها و همچنین آفات و بیماری‌هاست؛ آفت سوسک سرخرطومی حنایی و آفت زنجره خرما (زنجرک) دو آفت مهم و شایع نخیلات هستند.
وی افزود: آفت سوسک سرخرطومی حنایی که مهلک‌ترین آفت نخیلات است، جهانی و فراگیر بوده و مقابله با آن نیاز به حمایت جدی‌تر از سوی وزارت کشاورزی، دولت و بسیج همگانی دارد.
شیبانی ادامه داد: از دیگر مشکلات پیش‌رو می‌توان به کمبود کارگر و نیروی انسانی و بالا بودن هزینه‌ها، کمبود صنایع بسته‌بندی و سردخانه‌ها، ضعف در ایجاد ارزش افزوده (عدم وجود صنایع تبدیلی خرما برای تولید محصولاتی مانند شیره، سرکه، چیپس خرما و موارد مشابه)، مشکلات اقتصادی و بازار، و وجود واسطه‌های زیاد که سود اصلی را می‌برند و سهم کشاورز را کاهش می‌دهند، اشاره کرد.
نماینده اتاق اصناف کشاورزی استان فارس بیان کرد: نبود برندسازی و بازاریابی حرفه‌ای در بازار جهانی و نبود بیمه مناسب و حمایت کافی از نخل‌داران نیز از جمله دیگر مشکلات موجود است.
برای اطلاع از جدیدترین تحولات برندها، همراه ما باشید
تلگرام | اینستاگرام | لینکدین
صادرات در پیچ‌وخم تحریم و رقابت
شیبانی در ادامه به مشکلات بخش صادرات اشاره کرد و گفت: نیاز به حمایت بیشتر دولت یا اتاق‌های بازرگانی در بازاریابی حرفه‌ای (به‌رغم شعار تمرکز بر صادرات غیرنفتی) احساس می‌شود.
وی ادامه داد: تعرفه‌های گمرکی گزاف است و از تاجران معدودی که از کشورهای همسایه شرقی (افغانستان و پاکستان) به ایران می‌آیند، استقبال نمی‌شود.
نماینده اتاق اصناف کشاورزی استان فارس گفت: وجود موانع تجاری و سیاسی (تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی در تبادلات مالی، تعرفه‌های وارداتی بالا در برخی کشورها و رقابت کشورهایی مانند عربستان، امارات و مصر) و عدم تسهیل‌گری دولت در رفع موانع و جذب تاجران اروپایی از دیگر مشکلات پیشروی کشاورزان در زمینه صادرات خرماست.
در سال گذشته حدود ۱۵ هزار تن خرما به ارزش ۱۳.۵ میلیون دلار از استان فارس به کشورهای همسایه به ویژه پاکستان، امارات، روسیه، افغانستان و ترکیه صادر شد.
دلالان؛ بلای جان کشاورز، سایه بر بازار
عین‌الله رهایی، کشاورز و نخل‌دار جهرمی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: معضلات در حوزه نخیلات فراوان است و دولت خدمات حمایتی مناسبی از کشاورزان این حوزه ندارد و اگر هم داشته باشد، به موقع به دست کشاورز نمی‌رسد.
وی افزود: اکنون پای دلالان به نخیلات باز شده و به صورت پیش‌فروش، قیمت‌های ناچیزی (حدود ۴۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم) به باغدار اعلام کرده‌اند؛ سال گذشته خرما با بهترین کیفیت را حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان از کشاورز خریداری کردند، در حالی که قیمت آن برای مصرف‌کننده بیش از ۱۰۰ هزار تومان بود.
این کشاورز عنوان کرد: صادرات خرما برای ما کشاورزان مقرون به صرفه نیست، زیرا قیمت تمام‌شده تولید خرما برای باغدار حداقل کیلویی ۴۰ هزار تومان است، اما در سایه نبود حمایت‌های دولتی و ورود دلالان، آنان با هر قیمتی که بخواهند، خرید را انجام می‌دهند.
سرخرطومی بلای جان نخیلات
رهایی بیان کرد: آفت سرخرطومی نیز در جهرم بیداد می‌کند؛ حدود ۲ سال است در این شهرستان با این آفت مبارزه می‌کنیم، اما گسترش یافته و حجم خسارت افزایش یافته است.
وی ادامه داد: خرمای شاهانی باکیفیت‌ترین خرما در شهرستان جهرم است، اما سالانه با قیمت ناچیزی از کشاورز خریداری شده و با قیمت گزاف در بازار به فروش می‌رسد.
سایه خشکسالی و تغییر اقلیم بر سر نخیلات فارس
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس نیز به خبرنگار ایرنا گفت: امسال در همه جای کشور به ویژه استان فارس شاهد تغییر اقلیم و خشکسالی بودیم و این عوامل حتی میزان آفات را هم افزایش داد.
ابوالفضل زمانی فرد افزود: با این وجود، همه تلاش‌ها به کار بسته شد تا کمترین خسارت از سوی این آفت متوجه کشاورزان شود و حتی باغداران استان تمام همت خود را به کار بستند تا با سم‌پاشی به موقع و دیگر مراقبت‌ها، جلو پیشروی این آفت را بگیرند.
وی ادامه داد: وضعیت تولید و بازار خرما در استان فارس خوب است و برای اینکه خرما با قیمت مناسبی از نخل‌دار خریداری شود، باید تشکل‌های مردمی و تعاونی‌ها در این مناطق افزایش یابد.
خرید توافقی و برندسازی راه نجات
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس بیان کرد: تشکل‌های مردمی و اتحادیه باغداران استان فارس در حال ساماندهی خرید توافقی از نخل‌داران استان هستند.
زمانی فرد تاکید کرد: امسال به صورت آزمایشی (پایلوت) در بازار استان، خرید توافقی آغاز شده که حداقل قیمت آن از ۵۰ هزار تومان به بالا شروع می‌شود.
صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، حلقه مفقوده
وی ادامه داد: باید ذائقه بازارهای هدف در بسته‌بندی خرما در کشورمان مورد توجه قرار گیرد و این مهم بر صادرات این محصول تاثیر بسزایی خواهد داشت؛ البته کمتر به این موضوع توجه شده است.
زمانی فرد اضافه کرد: در حالی که تولید ما بسیار خوب است و خرمای ایران حتی از نظر کیفی از خرمای کشورهای عربی بهتر است، یکی از ضرباتی که از این ناحیه می‌خوریم، توجه نکردن به بسته‌بندی است؛ این موضوع را باید بخش خصوصی پیگیری و به آن ورود کند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس گفت: برندسازی خرما در استان هم صورت گرفته است؛ برای نمونه، خرمای زاهدی به عنوان برند به کشورهایی همچون روسیه، هند، افغانستان و پاکستان صادر می‌شود.
زمانی فرد افزود: البته برخی خرماهای استان مناسب صادرات نیستند که باید رقم آن‌ها تغییر یابد.
باغ مادری و مرکز تولید نهال کشت بافت خرما رقم مجول به منظور توسعه و جایگزینی با نخلستان‌های غیراقتصادی در شهرستان جهرم در حال احداث است؛ در این مرکز سالانه ۷۰۰ هزار اصله نخل خرما حاصل از ریزازدیادی تولید خواهد شد و علاوه بر باغداران استان فارس، در اختیار نخل‌داران جنوب کشور نیز قرار خواهد گرفت.
سود کلان دلالان، ضرر اندک کشاورزان
این واقعیت وجود دارد که هیچ‌گاه نمی‌توان به طور کامل سایه دلال را از سر محصولات کشاورزی کوتاه کرد؛ به گونه‌ای که وجود دلال در همه جای دنیا مشهود است، اما به نوعی ساماندهی شده‌اند و سود تعریف‌شده و منطقی عاید آنان می‌شود.
اما در ایران تعریف مشخصی در این رابطه وجود ندارد و سود دلال از ۱۰ درصد تا حدود ۱۵۰ درصد هم می‌رسد و سود اندکی به کشاورز می‌رسد؛ سال گذشته خرما کیلویی ۳۲ هزار تومان از کشاورز خریداری و در نهایت ۱۱۰ هزار تومان در بازار به فروش رسید و این آمار خود گواه بر غیرمنطقی بودن سودآوری دلالان است.
گاهی اوقات ورود دلالان به بازار محصولات کشاورزی جنبه‌های مثبتی هم دارد؛ به گونه‌ای که در برخی از مواقع سال که دولت شاید توان خرید توافقی یا تضمینی از کشاورز را نداشته باشد، وارد شده و مانع از ضایع شدن محصول در مزرعه یا باغ می‌شوند.
