عقب‌نشینی گروه ۲۰ از نحوه تغییر نظام تأمین مالی اقدام‌های اقلیمی

به گزارش تیتر۱۲ به نقل از اداره کل امور اوپک، مجامع و سازمان‌های بین‌المللی وزارت نفت، در حالی ‌که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، از گروه ۲۰ درخواست کرد نقش «رهبری» را در زمینه‌ مقابله با تغییر اقلیم ایفا کند، اما وزرای اقلیم و دارایی این گروه، متن گزارش اقتصاددانان ارشد درباره نحوه‌ تغییر نظام تأمین مالی برای فعال کردن اقدام‌های اقلیمی را تضعیف کردند.

گوترش اظهارات خود را در مراسم معرفی گزارش «شکاف انتشار ۲۰۲۴» سازمان ملل بیان کرد که نشان می‌داد اعضای گروه ۲۰ به‌عنوان یک گروه در دستیابی به اهداف سال ۲۰۳۰ خود برای کاهش انتشار تحت سیاست‌های فعلی، شکست خواهند خورد.

همچنین موسسه رصد اقدام‌های اقلیمی (Climate Action Tracker)، اعلام کرده است که سیاست‌های هیچ‌یک از کشورهای گروه ۲۰ با اهداف محدود کردن گرمایش کره زمین در حد ۱.۵ درجه سانتی‌گراد یا حتی «خیلی کمتر از ۲ درجه سانتی‌گراد» (اهداف موافقت‌نامه پاریس) سازگار نیست.

این در حالی است که به گفته دبیرکل سازمان ملل متحد، بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان باید فرآیند بهبود تغییر اقلیم را رهبری کنند.

وی در حالی این درخواست را مطرح کرد که مقام‌های بانک مرکزی و وزارتخانه‌های اقلیم و دارایی گروه ۲۰ در واشنگتن برای شرکت در نشست ویژه این گروه برای بررسی گزارش بسیج جهانی علیه تغییر اقلیم (TF-CLIMA) حاضر شده بودند.

یکی از دستورکارهای نشست یادشده، بررسی و نهایی کردن گزارش کارگروه متشکل از ۱۲ کارشناس مستقل به رهبری دو اقتصاددان، خانم «ورا سونگوه» (Vera Songwe) و خانم «ماریانا مازوکاتو» (Mariana Mazzucato)، بود. در این گزارش به چگونگی تغییر نظام تأمین مالی کشورهای عضو گروه ۲۰ به سمت مقابله با تغییر اقلیم پرداخته شده بود.

این گزارش پنج «افسانه» رایج را در خصوص اقدام‌های اقلیمی مورد بررسی و نقد قرار می‌دهد. ازجمله اینکه مقابله با تغییر اقلیم سبب کاهش رشد اقتصادی می‌شود و دولت‌ها منابع لازم برای اصلاح تغییر اقلیمی را ندارند و باید آن را به بازار بسپارند. این گزارش توصیه می‌کند دولت‌های گروه ۲۰ باید راهبردهای صنعتی سبز را اجرا کنند، نظام جهانی مالی را اصلاح کنند و بودجه پروژه‌های اقلیمی را افزایش دهند.

با این ‌حال متن پیش‌نویس گزارش منتشرشده در ۴ سپتامبر، در واکنش به بازخوردهای انتقادی دولت‌های گروه ۲۰ کم‌رنگ شد. در واقع، مواردی از قبیل انتقاد از عملکرد اقلیمی گروه ۲۰، هشدار در مورد تأثیرات اقلیم، تمجید از اخذ مالیات از میلیاردرها برای اقلیم و درخواست از بانک‌های مرکزی برای کمک به مبارزه با تغییرات اقلیمی، در نسخه نهایی تضعیف شدند.

آب رفتن سرفصل‌های گزارش تغییرات اقلیمی

در متن نهایی، سرفصل «عدم عمل اقلیمی گروه ۲۰» با عنوان «سکون گروه ۲۰» جایگزین و عبارت «هر سال بهبود تخریب اقلیمی سیاره سخت‌تر از گذشته است» حذف شد. عبارت «افزایش شدید» در دمای جهانی به «افزایش دما در این مقیاس» تقلیل یافت.

در خصوص حمایت از پیشنهاد برزیل برای اعمال مالیات اقلیمی ۲ درصدی بر ثروت میلیاردرها در سراسر جهان، عبارت محبوبیت این ایده در میان «رأی‌دهندگان در سراسر جهان» حذف و همچنین عبارت ماهیت «نسبتاً ساده» پیشنهاد برای اجرا با عبارت «سؤال‌هایی درباره امکان‌سنجی اجرا» جایگزین شد.

در نسخه‌ پیش‌نویس سپتامبر آمده بود که «فرانسه، اسپانیا و آفریقای جنوبی از پیشنهاد مالیات اقلیمی بر ثروتمندان حمایت می‌‏کنند، در حالی ‌که ایالات متحده با آن مخالف است»، اما این متن در نسخه نهایی حذف شد. ایالات متحده موضع خود را در مورد مالیات اقلیمی در انظار عمومی اعلام نکرده است.

افزون بر این، توصیه به بانک‌های مرکزی و نهادهای نظارتی و مقرراتی مبنی بر اینکه آنها باید مخاطرات تأمین مالی اقلیم را کاهش دهند و به بسیج منابع مالی بخش خصوصی کمک کنند، به عبارت «در چارچوب وظایف خود» اصلاح شد.

با وجود این تغییرات در متن گزارش، وزرای گروه ۲۰ در بیانیه مشترک خود به ‌جای استقبال یا موافقت با اجرای آن، فقط اعلام کردند که به مطالب این گزارش «توجه خواهند داشت».

گذار عادلانه؟

در همان روز که اجلاس مقام‌های مالی گروه ۲۰ برگزار شد، گزارش شکاف انتشار سازمان ملل هشدار داد که امکان حفظ حد گرمایش ۱.۵ درجه سانتی‌گراد ظرف چند سال از بین خواهد رفت، مگر اینکه همه کشورها به‌طور جمعی متعهد شوند در برنامه‌های ملی اقلیمی تا سال ۲۰۳۰ به‌صورت سالانه حدود ۴۲ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای و تا سال ۲۰۳۵ سالانه حدود ۵۷ درصد را کاهش دهند و با اقدام سریع از این برنامه‌ها حمایت کنند.

طبق این گزارش انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای رکورد جدیدی را در سال ۲۰۲۳ با ۵۷.۱ گیگاتن معادل دی‌اکسید کربن به ثبت رسانده که ۱.۳ درصد نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.

در گزارش سازمان ملل آمده است که همه دولت‌های گروه ۲۰ باید تلاش‌های خود را افزایش دهند و برای کاهش چشمگیر انتشار گازهای گلخانه‌ای گروه (که ۷۷ درصد از انتشار جهانی را تشکیل می‌دهد) «کارهای سنگین را انجام دهند».

اما استدلال می‌شود که حمایت بین‌المللی قوی‌تر و تأمین مالی بیشتر اقلیمی برای اطمینان از اینکه اهداف اقلیمی و توسعه می‌تواند به‌طور عادلانه در کشورهای عضو گروه ۲۰، همچنین در سطح جهانی محقق شود، ضروری است.

گروه ۲۰ شامل برخی از کشورهای در حال توسعه مانند هند، اندونزی و برزیل می‌شود که با وجود افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای کنونی، سطح سرانه انتشار نسبتاً پایینی دارند و از نظر تاریخی به‌مراتب کمتر از کشورهای ثروتمند و صنعتی در گرمایش جهانی نقش داشته‌اند. در حالی ‌که همه کشورهای گروه ۲۰ به‌جز مکزیک، متعهد شده‌اند تا اواخر این قرن به خالص انتشار صفر برسند، بیانیه وزیران گروه ۲۰، کشورهای عضو گروه را تشویق کرد تعهدات خالص انتشار صفر خود را بهبود بخشند.