فرار سرمایه خارجی از ترکیه بعد از بازداشت امام اوغلو
امام اوغلو دقیقاً در همان ساعتی بازداشت شد که چند گروه مالی برای سرمایه گذاری از وال استریت به استانبول سفر کرده و در حال انعقاد قرارداد بودند.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اقتصاد بحران زده ترکیه، این روزها بار دیگر دچار شوک و تلاطم شده است. چرا که دستگیری اکرم امام اوغلو شهردار استانبول، میلیون‌ها نفر از هواداران او را به خیابان‌ها آورده و در نتیجه ترکیه یک بار دیگر دچار بی‌ثباتی و ناآرامی شد و این موضوع باعث شد که استانبول به عنوان قلب اقتصادی ترکیه، از بازار بورس گرفته تا بخش‌های دیگر، با خسارات سنگین چند میلیارد دلاری روبرو شود.
ییلماز تونچ وزیر دادگستری ترکیه اعلام کرده که شهردار استانبول به دنبال ارتکاب جرایم مالی زندانی شده و نباید این حکم دادگاه را به عنوان یک برخورد سیاسی تحلیل کرد. اما اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق (CHP) در مصاحبه با شبکه تلویزیونی CNN International اعلام کرد: «اتهامات طرح شده، بی‌اساس است. این یک حمله سیاسی به دستور شخص اردوغان است. چرا که او دیگر قدرت سابق را ندارد و از باخت بزرگ ترس دارد. صراحتاً می‌گویم: اگر امام اوغلو نامزد نمی‌شد، چنین اتفاقی برای او نمی‌افتاد. اردوغان ۲۲ سال است که قدرت را در دست دارد، اما او مدت‌هاست محبوبیت خود را از دست داده و در انتخابات ۳۱ مارس، حزب او برای اولین بار، بر جایگاه دوم ایستاد و حزب ما اول شد. در نتیجه ترس و وحشت او را فراگرفته و چاره کار را در این دید که امام اوغلو را راهی زندان کند».
اوزل در ادامه گفت: «همانطور که در نظرسنجی‌های معتبر دیده می‌شود، هیچ شهروندی در ترکیه به سیستم قضایی اعتماد ندارد. متاسفانه قوه قضاییه در ترکیه مستقل نیست و گوش به فرمان شخص اردوغان است».
اردوغان چه کسی را مقصر دانست؟
حالا همه تحلیلگران سیاسی و اقتصادی، بر این باورند که دستگیری امام اوغلو در یک مقطع زمانی بسیار حساس، اقتصاد بحران زده ترکیه را دچار شوک و بحران مضاعف کرده و همه اینها به خاطر رویکرد تمامیت خواهانه و اقتدارطلبانه اردوغان است. اما خود اردوغان چنین نمی‌اندیشد و با خیال راحت، توپ را به زمین مخالفین انداخته و به طور ویژه، حزب جمهوری خلق را به عنوان مقصر اصلی معرفی کرده است.
رهبر حزب عدالت و توسعه می‌گوید: «بیش از این با اعصاب مردم ترکیه بازی نکنید. حزب جمهوری خلق و به ویژه رهبر این حزب، با مواضع غلط، ناشیانه و غیرقانونی، هر آن چه را رشته‌ایم پنبه کردند. دو سال است ما در حال تلاش برای رونق بخشیدن به اقتصاد ترکیه هستیم. اما در این شرایط حساس، کاری می‌کنید که به مغازه‌های مردم و همچنین به پلیس ما حمله شود. از اقدامات تحریک‌آمیز و برهم زدن آرامش شهروندانمان دست بردارید. اگر جرات دارید، حساب فساد، دزدی و رشوه‌های گرفته شده را بدهید. یک بار دیگر می‌گویم: حزب جمهوری خلق، در حال نابودی دستاوردهای اقتصادی ما است».
روز دستگیری امام اوغلو، روز فرار سرمایه گذاران
وقایع اخیر استانبول و دیگر شهرهای ترکیه، توجه رسانه‌ها و محافل اقتصادی بین‌المللی را نیز به سوی خود جلب کرده است.
گزارش‌های بلومبرگ و فاینشنال تایمز نشان می‌دهد که این روزها، مهمت شیمشک وزیر امور مالی و دارایی و سکاندار اقتصاد ترکیه نیز، حال و روزی بهتر از امام اوغلو ندارد. چرا که نقشه دیپلماتیک هشت ماهه او برای جذب رفقای قدیمی نیویورک به بازار استانبول، نقش بر آب شد. شیمشک که مدت‌ها در وال استریت نیویورک به عنوان مشاور فعالیت کرده و در بورس‌های لندن و دوحه نیز تجارب فراوانی دارد، اساساً با این هدف به دولت اردوغان دعوت شد که پای سرمایه گذاران خارجی را به ترکیه باز کند و دلار ۲۱ لیره‌ای را به زیر ۲۰ لیره بیاورد. اما حالا دلار به ۴۰ لیره رسیده و رفقای قدیمی وال استریت نیز، با عجله استانبول را ترک کردند.
گزارش بلومبرگ نشان می‌دهد که صبح روز دستگیری اکرم امام اوغلو، شیمشک با هیجان به وزارتخانه رفته تا از آنجا به هتل مجللی برود که هیات بلندپایه سرمایه گذاران وال استریت به دعوت او در آنجا حضور داشتند. قرار بود شیمشک و بازرگانان و سرمایه داران نیویورکی در این هتل جلسه مهمی برگزار کنند و خروجی این جلسه، گام نخست برای یک سرمایه گذاری ۴۵ میلیارد دلاری در بازار ترکیه باشد. اما همه چیز در نیم ساعت به هم ریخت. چرا که تنها چند دقیقه قبل از آغاز نشست اقتصادی مزبور، بمب خبری بازداشت امام اوغلو، شوک عظیمی به بازار ترکیه وارد کرد.
بلومبرگ گزارش داد که علاقه سرمایه گذاران وال استریت به ترکیه تنها در نیم ساعت پس از دستگیری اکرم امام اوغلو به طرز چشمگیری سقوط کرد. علاوه بر این، نشست سرمایه گذاران دویچه بانک در استانبول نیز به هم خورد و صندوق‌های عظیمی مانند Millennium Partners و Gramercy Funds Management به سرعت استانبول را ترک کردند.
در ادامه گزارش بلومبرگ به این اشاره شده که شیمشک با تشکیل یک نشست اضطراری از رییس بانک مرکزی ترکیه خواسته که فوراً در بازار ارز مداخله کند و اجازه ندهد که فنر دلار آزاد شود. اما کنترل قیمت دلار در همان یک روز اول بازداشت امام اوغلو، یک خسارت ۱۰ میلیارد دلاری بر دست اقتصاد ترکیه گذاشت.
به گفته تحلیلگران، جی پی مورگان، که قبلاً در دو حوزه تجارت و حمل و نقل در ترکیه ۳۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده بود، در صبح روز دستگیری امام اوغلو، ۱۱ میلیارد دلار از سرمایه خود را از ترکیه خارج کرد!
براد بچتل، رئیس بخش ارز در گروه مالی آمریکایی جفریز گفته است: وقتی که چنین اتفاق مهمی روی می‌دهد و به یک باره همه چیز به هم می‌ریزد، بازسازی ثبات و اعتماد، زمان میبرد. مجازات شخصیت‌های سیاسی مانند امام اوغلو حس ریسک سیاسی را در بین سرمایه گذاران خارجی افزایش داد و بازار به یک باره تکان خورد.
اتفاقات بالا در شرایطی روی داده که سیاست‌های ارتدوکسی توسط مهمت شیمشک، وزیر خزانه‌داری و دارایی در دو سال گذشته، اعتماد وال استریت را دوباره به دست آورده و حدود ۳۰ میلیارد دلار ورودی جدید به همراه آورده بود. اما این اندوخته ارزی به سرعت تبخیر شد.
آندرس فرگمن از گروه مالی و سرمایه گذاری PineBridge می‌گوید: «این ممکن است یک شکست موقتی باشد، اما زمان زیادی طول کشیده بود تا اعتماد سرمایه گذار بازسازی شود. این اشتباهات سیاسی، بسیار پرهزینه هستند».
همچنین کیت جوکز از مدیران گروه مالی Societe Generale معتقد است: «یک استراتژی سرمایه گذاری دقیق در ترکیه در جریان بود. اما واقعیت این است که تمام موسسات سرمایه گذار و همچنین مردم ترکیه به شدت گرفتار شدند. آن دسته از گروه‌های مالی که ترکیه را ترک کردند، به این راحتی باز نمی‌گردند».
اوزتراک: بیش از ۲ تریلیون لیره ضرر کردیم
فایق اوزتراک که قبلاً از دیپلمات‌های مشهور وزارت امور خارجه ترکیه بوده و حالا به عنوان نماینده مردم تکیرداغ در پارلمان ترکیه حضور دارد، علاوه بر حوزه سیاست خارجی، بر موضوعات اقتصاد سیاسی و بازارهای مالی نیز تسلط دارد.
او درباره وقایع اخیر گفته است: «ما در دل یک بحران اقتصادی بودیم و حالا بحران سیاسی هم روی داده و شرایط سخت‌تری داریم. وقایع این چند روز، بیش از ۲ تریلیون لیره هزینه بر دوش ملت ما گذاشت. آن چه در ترکیه می‌گذرد، دوره ای است که می‌توان آن را به تجربه دوره مک کارتیسم جدید تشبیه کرد. چرا که رژیم تک نفره اردوغان، فشارها را افزایش داده و علاوه بر سیاستمدارانی مانند امام اوغلو، خبرنگاران و روزنامه نگاران نیز در امان نیستند. دیدید که یک کارشناس تلویزیونی و تستر مشهور غذا، فقط به خاطر تعریف و تمجید از طعم غذای یک زنجیره رستوران نزدیک به خط فکری شهردار استانبول، مورد بازجویی پلیس قرار گرفت! رژیم تک نفره که از چشم و دل مردم افتاده، حالا فشارها را افزایش داده، دستگاه قضا را مانند گرز بر سر مخالفین کوبیده و با خود می‌گوید: حالا که نمی‌توانم آنها را در پای صندوق‌های رای شکست دهم، بهتر است زندانی و سرکوبشان کنم!»
فایق اوزتراک در ادامه می‌گوید: «این روند سیاسی، هزینه سنگینی بر اقتصاد ترکیه تحمیل کرده است. آن هم در شرایطی که بدهی ناخالص خارجی ترکیه ۵۲۳ میلیارد دلار است. کاهش ارزش لیره ترکیه این بدهی را در مدت زمان بسیار کوتاهی افزایش داده و به رقم ۷۰۰ میلیارد دلار نزدیک می‌کند. علاوه بر این، ۱.۵ تریلیون لیره از ارزش بازار شرکت‌های بورسی تنها در چند روز ذوب شد. این دو مورد به تنهایی بار بیش از ۲ تریلیون لیره را بر دوش ملت ما گذاشته است».
اتفاقات بالا در شرایطی روی داده که یک سال پیش، وزیر اقتصاد ترکیه پیشبینی کرده بود که قیمت دلار در ترکیه در سال ۲۰۲۵ میلادی به ۳۰ لیره برسد. اما در حال حاضر، این نرخ به ۴۰ دلار رسیده و وضعیت ثبات مالی ترکیه مبهم است.
پایان