قطعنامه ۵۸۲ چگونه تصویب شد؟

در اواسط مارس ۱۹۸۵ (۱۳۶۳) دبیر کل سازمان ملل طرحی ۸ ماده‌ای برای پایان جنگ پیشنهاد داد که بعد‌ها محور قطعنامه‌های شورای امنیت قرار گرفت. با روشن شدن پیروزی در عملیات «والفجر ۸» و تغییر موازنه قوا به سود ایران، شورای امنیت سازمان ملل تصمیم گرفت در اوایل اسفندماه ۱۳۶۴ تشکیل جلسه دهد.

امام خمینی در ۲ اسفند ۱۳۶۴ با حضور ایران در این جلسه مخالفت کردند. شورای امنیت در ۳ اسفند ۱۳۶۴ با حضور عمان، نماینده عراق، قطعنامه ۵۸۲ را در مورد جنگ صادر کرد. این قطعنامه بر مبنای طرح ۸ ماده‌ای با دبیر کل سازمان ملل در جلسه ۲۴ فوریه ۱۹۸۶ مطابق با ۵ اسفند ۱۳۶۴ به تصویب رسید.

در قطعنامه ۵۸۲ ضمن ابراز تأسف از اقدامات اولیه‌ای که منجر به جنگ ایران و عراق شد و همچنین ابراز تأسف از تشدید منازعه، بر آتش‌بس فوری در جنگ تأکید شده بود. همچنین در این قطعنامه با اظهار ناراحتی از ادامه جنگ، تهاجمات ارضی، بمباران مناطق غیرنظامی، حمله به کشتی‌های بی‌طرف و هواپیما‌های کشوری، نقض مقررات بین‌المللی به‌ویژه استفاده از سلاح شیمیایی، از ایران و عراق خواسته‌شده بود بی‌درنگ موارد ذیل را عملی کنند: آتش‌بس، توقف مخاصمات در دریا و هوا و زمین، عقب کشیدن همه نیرو‌ها به مرز‌های بین‌المللی، مبادله اسیران و تبدیل روش‌های خصمانه به میانجیگری مسالمت‌آمیز.

در بند سوم این قطعنامه آمده بود: دبیرکل از ایران و عراق می‌خواهد دو کشور بی‌درنگ در زمین، دریا و هوا آتش‌بس را رعایت کنند و بلافاصله تمام نیرو‌های خود را تا مرز‌های بین‌المللی شناخته‌شده به عقب بکشند. در این قطعنامه برای نخستین بار و پس از اینکه ایران منطقه مهمی از خاک عراق را به تصرف خود درآورد، خواسته‌شده بود عقب‌نشینی به مرز‌ها صورت بگیرد که عملاً به سود عراق تمام می‌شد.

پیش از این قطعنامه، معمولاً سازمان ملل در مقاطع مختلف، پس از مدتی تعلل، بیانیه یا قطعنامه‌ای صادر و در آن صرفاً از وجود درگیری بین ایران و عراق اظهار تأسف می‌کرد؛ اما پس از فتح فاو و ایجاد موقعیت برتر سیاسی – نظامی برای جمهوری اسلامی، در این قطعنامه تقاضای آتش‌بس و عقب‌نشینی به مرز‌های بین‌المللی، بدون اشاره به تعیین متجاوز و پرداخت غرامت جنگ و نیز بازگشت آوارگان عراقی به کشورشان مطرح شد. این قطعنامه برخلاف قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل به‌اتفاق آرا مورد تصویب قرار گرفت. وزیر خارجه عراق بلافاصله این قطعنامه را قابل‌پذیرش خواند. عراق اعلام کرد درصورتی‌که ایران این قطعنامه را رسماً و بدون قید و شرط بپذیرد، این کشور هم قطعنامه را می‌پذیرد.

ایران در واکنش به صدور این قطعنامه اعلام کرد که ما هیچ‌وقت به این سازمان و این شورا امیدی نداشته‌ایم. این قطعنامه هیچ اثری ندارد و ما را از اینکه بتوانیم از این راه، عدالت و حق را برقرار کنیم مأیوس کرد. اگر کار جدی می‌خواهد انجام بشود باید با واقعیت‌ها درست برخورد شود. آتش‌افروز جنگ و متخلف از موازین بین‌المللی مشخص و محکوم شود.

منبع: ایسنا