قطع عضو و خودکشی؛ ارمغان غزه برای نظامیان ذخیره ارتش اسرائیل

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم جنگ غزه در حالی وارد ماه بیستم می‌شود که مسئله افزایش تعداد نظامیان کشته‌شده و مجروحان این نبرد در سرزمین‌های اشغالی تبدیل به موضوع مهمی در مباحث اقتصادی و سیاسی رژیم مبدل شده است. در این خصوص وزارت جنگ اسرائیل، از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون اجازه انتشار اسامی ۸۶۶ کشته جنگی را داده است، این گزاره بدان معناست که آمار تلفات نظامیان اسرائیل می‌تواند بیشتر باشد اما فعلاً اجازه رسانه‌ای شدن نام این تعداد از سربازان داده شده است.

در این راستا از زمان تصمیم کابینه نتانیاهو برای پایان دادن به آتش‌بس نوار غزه در ۱۸ مارس و ازسرگیری نبرد در این منطقه، تعداد ۱۷ نظامی و یک رزمنده از واحد مخفی گارد مرزی در نوار غزه کشته شده‌اند. یک نظامی دیگر هم در یک تصادف رانندگی عملیاتی در منطقه غزه پس از زیر گرفته شدن توسط یک کامیون و یک نظامی هم در یک تصادف رانندگی عملیاتی در بلندی‌های جولان کشته شده است.[۱]

در حال حاضر طبق آخرین آمار منتشر شده در ابتدای ژوئن (۱۱ خرداد)، تقریباً یکصد هزار نظامی فعال در نیروهای دفاعی اسرائیل وجود دارند، کسانی که در دوره خدمت اجباری خود بسر می‌برند و قانونگذاران در طول جنگ این دوره را تمدید کرده‌اند. پس از ۷ اکتبر، ارتش اسرائیل نزدیک به ۳۰۰ هزار نیروی ذخیره را فراخواند که این افراد در چندین دوره خدمت به طور متوسط ​​۱۳۶ روز در سال خدمت کرده‌اند.

در حالی که ارتش اسرائیل در ۷ اکتبر نرخ بی‌سابقه ۱۲۰ درصدی مشارکت نیروهای ذخیره را تجربه کرد، طبق اعلام دفتر ایال زمیر، رئیس ستاد کل ارتش، مشارکت فعلی کمتر از نصف این میزان است. این کاهش ناشی از خستگی و مشکلات اقتصادی پس از ماه‌ها فراخوان مکرر، خشم از معافیت‌های اجباری حریدی‌ها و از دست دادن اعتماد به کابینه است؛ به ویژه اینکه مقامات صهیونیستی اعلام کردند بازگرداندن ۵۸ اسیر باقی مانده هدف اصلی جنگ نیست.

نشانه‌های بحران در حال افزایش است: در اواخر ماه مه کمیته‌ای از کنست به تمدید حق کابینه برای فراخوان نیروهای ذخیره رأی داد، علیرغم اعتراض قانونگذاران مخالف که می‌گفتند کابینه باید قبل از فشار آوردن به نیروهای ذخیره برای بازگشت به خدمت، اقدامات بیشتری برای به خدمت گرفتن سربازان حریدی انجام دهد.

در میانه چنین فشاری، در اوایل ژوئن دو نظامی ذخیره عضو یک گروه مدافع حقوق بشر به نام «سربازان گروگان» که یکی از ۷ اکتبر ۱۱۰ روز را با لباس نظامی گذرانده بود و دیگری که ۲۷۰ روز خدمت خود را گزارش کرده بود، به دلیل امتناع از خدمت بابت آنچه آن را «جنگی بی‌پایان» می‌نامیدند، به تحمل بازداشت نظامی محکوم شدند.

 

پیامدهای آسیب‌های روانی نیروهای ذخیره

گزارش منتشر شده در وبسایت «تایمز اسرائیل» نشان می‌دهد نظامیان ذخیره با وجود مشکلات سلامت روان که باید آنها را از خدمت منع کند، باز هم فراخوانده می‌شوند. طبق داده‌های منتشر شده وزارت جنگ اسرائیل در ماه مارس، ۶۶ درصد مجروحان از زمان شروع جنگ را نظامیان ذخیره تشکیل می‌دهند که تقریباً نیمی از آنها از اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) رنج می‌برند. مقامات این وزارتخانه پیش‌بینی می‌کنند که با تشخیص موارد بیشتر، این تعداد به طور قابل توجهی افزایش یابد.

اما درگیر شدن نیروهای ذخیره با مشکلات روانی، تنها مسئله‌ای که بدان دچار شده‌اند، نیست. یک نظرسنجی که توسط سرویس اشتغال داخلی در ماه مارس انجام شد، نشان می‌دهد ۴۱ درصد از نیروهای ذخیره‌ای که پس از ۷ اکتبر خدمت کرده‌اند، گفته‌اند پس از بازگشت به زندگی غیرنظامی، از محل کارشان اخراج شده‌اند یا به هر نحوی شغل خود را ترک کرده‌اند.

همچنین یک نظرسنجی صورت گرفته توسط انجمن «همسران نیروهای ذخیره» که به عنوان یک گروه غیررسمی فیسبوک در اوایل جنگ کار خود را آغاز کرد، نشان داد بیش از نیمی از زنانی که شوهرانشان در ارتش حضور دارند، علیرغم وجود برخی حمایت‌ها، مجبور به کاهش مدت زمان کاری خود برای جبران غیبت همسرانشان شده‌اند. در این گروه فیسبوک، همسران داستان‌هایی از خشونت خانگی، کودکان آسیب‌دیده، شوهران افسرده و بحران‌های مالی ناشی از طولانی شدن حضور همسرانشان در جنگ را به اشتراک می‌گذارند.

در پاییز ۲۰۲۴ یک نظرسنجی متفاوت توسط این سازمان که اکنون طرفدار خدمت اجباری اسرائیلی‌های حریدی است، نشان داد تقریباً همه همسران نظامیان ذخیره گفته‌اند فراخوانده شدن شوهرانشان به خدمت در ارتش اسرائیل به روابط عاطفی شان آسیب وارد کرده است[۲] که این وضعیت با تمدید حضور آنها در جبهه جنگ و فراخوان جدید ۴۵۰ هزار نفر تا ماه اوت، می‌تواند عمیق‌تر شود و پیامدهای عظمی تری به همراه داشته باشد.

گزارش مشکلات روانی نظامیان نیروهای ذخیره محدود به این موارد نیست. در همین راستا جنبش «مادران در جبهه» در ماه مه گزارشی به مقامات ارشد سیستم پزشکی و سلامت روان ارتش اسرائیل ارائه کرد که داده‌های نگران‌کننده‌ای را در مورد وضعیت نظامیان عادی و ذخیره ارتش اسرائیل پس از ۲۰ ماه جنگ مداوم را آشکار می‌کرد.

طبق داده‌های ارائه شده در این گزارش، از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ صدها هزار نیروی ذخیره برای تمدید خدمت فراخوانده شده‌اند و هزاران نفر از آنها طی سال گذشته بیش از ۲۰۰ روز خدمت در قالب نیروهای ذخیره داشته‌اند. ارتش اسرائیل تخمین می‌زند در سال ۲۰۲۵، حضور این نظامیان برای ۱۰۰ روز در ارتش به عنوان نیروی ذخیره مورد نیاز خواهند بود.

براساس آمار رسانه‌ای شده از سوی ارتش اسرائیل از ماه مه ۲۰۲۴ تا مه ۲۰۲۵ یعنی در مدت یکسال اخیر، تعداد ۳۵۳۵ سرباز به دلیل وضعیت روانی نامناسب و حدود ۲۰۰۰ نظامی دیگر نیز به دلیل واکنش‌های رزمی تحت درمان قرار گرفتند.

اما این تمام ماجرا نیست. تعداد خودکشی‌ها در ارتش اسرائیل با ۲۱ مورد در سال ۲۰۲۴ به بالاترین حد خود در یک دهه گذشته رسید که نیمی از آنها در میان نیروهای ذخیره بود. آمار خودکشی‌ نظامیان در سال جاری هنوز اعلام نشده است. گفتنی است پدیده خودکشی نظامیان، نتیجه مستقیم آسیب‌های روانی در جنگ جاری محسوب می‌شود.

در گزارش جنبش «مادران در جبهه» به اطلاعات مؤسسه مایرز-جوینت-بروکدیل نیز استناد شده است که تصویر روشنی از تأثیرات جنگ بر نسل جوان (۱۸ تا ۳۴ سال) ارائه می‌دهد. این گزارش نشان داد ۲۳ درصد از جوانانی که قصد شروع تحصیل داشتند به دلیل جنگ از تحصیل منصرف شدند، ۲۸ درصد شغل خود را ترک کردند، ۵۳ درصد از کاهش توانایی خود در انجام تعهدات مالی خبر دادند و ۵۰ درصد آسیب قابل توجهی به سلامت روان خود را اعلام کردند. این داده‌ها توسط پدیده‌های دیگری مانند کاهش نرخ زاد و ولد، افزایش طلاق و از هم پاشیدن خانواده‌ها زیر بار غیبت طولانی مدت یکی از اعضای خانواده که در نیروهای ذخیره خدمت می‌کند، پشتیبانی می‌شود.

در چنین شرایطی، ارتش رژیم صهیونیستی برای غلبه بر کمبود نیروی انسانی در نیروهای منظم و ذخیره، همچنان نظامیانی را که از نظر سلامت روان در شرایط وخیمی هستند را در نیروهای ذخیره جذب می‌کند یا آنها را در نبرد نگه می‌دارد، چه مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه باشند و چه نباشند.

جنبش «مادران در جبهه» در گزارش خود بیان کرد سربازی که دچار اختلال استرس پس از سانحه، اضطراب، افسردگی یا وحشت است و وارد میدان نبرد می‌شود، توانایی‌اش برای عملکرد بهینه، پاسخگویی و تصمیم‌گیری به خطر می‌افتد، به طوری که ممکن است خود و سایر اعضای واحدش را به خطر بیندازد. این جنبش از روسای سیستم سلامت روان و روسای سیستم پزشکی نظامی می‌خواهد نسبت به محدودیت‌های توانایی جنگجویان برای ادامه خدمت فشرده و طولانی‌مدت بدون آسیب جدی به تناسب اندام، سلامت و زندگی غیرنظامی‌شان هشدار دهند.[۳]

 

هزینه درمان نظامیان زخمی ارتش اسرائیل

در ۱۸ خرداد کمیته بودجه مشترک دفاعی، به ریاست یولی ادلشتاین، یکی از نمایندگان کنست، برای بحثی در مورد بودجه بخش توانبخشی تشکیل جلسه داد. طبق داده‌های این کمیته در ژوئن سال گذشته و در میانه جنگ، تعداد معلولان ارتش اسرائیل ۶۲ هزار نفر بود و هر ساله ۶۰۰۰ فرد جدید به این تعداد اضافه می‌شود. نیمی از این مجروحان در دهه سوم زندگی خود هستند، در حالی که ۸ درصد از این جوانان زیر ۳۰ سال سن دارند.

همچنین از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، تعداد ۷۶ هزار نظامی در این بخش تحت درمان قرار گرفته‌اند که از این تعداد ۱۴ هزار نفرشان مربوط به مجروحان جنگ غزه است و ۵۱ درصد از این تعداد را جوانان زیر ۳۰ سال تشکیل می‌دهند.

بودجه این کمیته برای سال ۲۰۲۵، به میزان ۸ میلیارد شکل (۲.۱۶۰ میلیون دلار) است که نسبت به سال گذشته افزایش ۶۰۰ هزار شکلی دارد. در مجموع میانگین هزینه سالانه درمان یک فرد زخمی در جنگ غزه ۱۵۰ هزار شکل (۴۰ هزار دلار) است.

در چنین شرایطی، نسبت درمانگر/بیمار برای مددکاران اجتماعی ۱ به ۶۷۸ و برای پزشکان ۱ به ۳۱۶۶ است. در این رابطه معاون مدیر کل و رئیس بخش توانبخشی وزارت جنگ اسرائیل اعلام کرد: «بخش توانبخشی در حال حاضر با کمبود شدید پزشک روبرو است و کابینه نتانیاهو باید برای این امر آماده شود، این یک چالش فراگیر و سراسری است.»[۴]

بنابراین در حال حاضر رژیم صهیونیستی با بحران جدی در مسئله کاهش پاسخ مثبت نیروهای ذخیره به فراخوان‌های جدید، بالا رفتن مخارج درمان نظامیان مجروح، افزایش تعداد آسیب دیدگان روانی در جنگ و نگرانی روز افزون خانواده‌های نیروهای ذخیره از تأثیر این آسیب‌ها بر روال عادی زندگی و شغل آنها روبرو است. این در وضعیتی است که کابینه نتانیاهو تصمیم به تداوم عملیات نظامی و گسترش جنگ در نوار غزه گرفته و پیامدهای این تصمیم در همین ابتدای امر در کاهش چشم‌انداز رشد اقتصادی سال ۲۰۲۵ از ۴.۳ درصد پیش‌بینی‌شده قبلی در ژانویه به ۳.۶ درصد قابل مشاهده است.

 

[۱]. https://www.haaretz.co.il/news/politics/2025-06-06/ty-article/00000197-43df-d9f1-abb7-7bff58db0000

[۲] . https://www.timesofisrael.com/as-idf-raises-reservist-call-up-cap-to-450000-weary-troops-decry-low-haredi-enlistment/

[۳]. https://www.maariv.co.il/news/military/article-1198426

[۴]. https://www.ice.co.il/health/news/article/1046265