لرزه بر اندام دلالان ارز؛ واکاوی دلایل کاهش قیمت در بازار‌های مختلف
تا همین چند هفته پیش که قیمت هر دلار آمریکا در بازار رسمی حدود ۶۵هزار تومان بود، دلالان در سبزه‌میدان، خیابان فردوسی و چهارراه استانبول اعلام می‌کردندکه این رقم کف قیمت است ومشوق خریدارزمی‌شدند. این درحالی است که دیروز در بازار غیررسمی هر دلار آمریکا وارد کانال ۵۸هزار تومانی شد.
سال گذشته درزمان نوروز قیمت دلار درهفته دوم روند افزایشی به خودگرفت وبه بیش از۵۷هزار تومان رسید. همچنین در اسفند۱۴۰۱ قیمت دلار در بازار غیررسمی ۶۲هزارتومان بود. به نظرمی‌رسد سیاست تثبیت بانک مرکزی که بخشی از آن صیانت از ارزش پول ملی است، با وجود اتفاقات زیاد سیاسی در ۱۸ ماه گذشته، نتیجه مثبتی داشته است.
اگر تا همین چند هفته پیش کسی صحبت از ارزانی ارز به میان می‌آورد، اصلا باورپذیر نبود. ایران به‌صورت مستقیم به رژیم صهیونیستی حمله کرد و پس از آن برخی حامیان این رژیم اعلام کردند که ایران را تحریم خواهند کرد، اما قدرت ایران در منطقه و جهان اثبات کرد از مواضع خود در این زمینه کوتاه نمی‌آید و همین موضوع باعث تخلیه هیجانات در بازار‌های گوناگون شد.
اجرای سیاست تثبیت
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه برنامه بانک مرکزی در سال جاری در قالب سیاست تثبیت، تعمیق و ثبات بازار ارز از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران است، گفت: امسال برنامه و سیاست اعتباری مشخص و هدف‌گذاری شده و با روش‌های تامین مالی تعهدی و استفاده از اقلام زیرخط ترازنامه بانک‌ها مانند اوراق گام، فکتورینگ، اعتبار اسنادی داخلی و برات الکترونیک به‌دنبال تامین مالی غیرتورمی دربخش‌های تولیدی هستیم. محمدرضا فرزین، دیروز در جمع فعالان بازرگانی افزود: در حوزه سیاست‌گذاری نرخ ارز نیز بانک مرکزی به سه تعادل توجه ویژه دارد؛ اینکه نرخ ارز باید به گونه‌ای تنظیم شود که تعادل بودجه‌ای دولت، تولیدکننده و مصرف‌کننده برقرار شود. در غیر این صورت با توجه به اثرگذاری نرخ ارز شاهد بروز ناترازی در بازار‌ها و همچنین تاثیرگذاری آن در شاخص‌های اقتصادی مانند نقدینگی، تورم و پایه پولی خواهیم بود. همچنین مشاهدات میدانی از بازار سبزه‌میدان نشان می‌دهد قیمت دلار در این بازار دیروز با کاهش بیشتری نسبت به روز‌های قبل همراه شده و به کانال ۵۸هزار تومان نزدیک شد. دلالان می‌گویند: «قیمت دلار به ابتدای کانال ۵۰هزار تومان خواهد رسید. اعلام خبر‌های مثبت از گشایش‌های ارزی باعث شده قیمت ارز در بازار سبزه‌میدان و منوچهری طی روز گذشته با کاهش بیشتری نسبت به روز‌های قبل همراه شود. قیمت دلار که در روز‌های قبل در کانال۶۰هزار تومان مقاومت می‌کرد، از نخستین معاملات صبح دیروز بار دیگر به کانال ۵۹ هزار تومان بازگشت.»
یکی ازدلارفروش‌هابااشاره به افزایش میزان عرضه ارز دربازاروخبر‌های مثبت سیاسی می‌گوید:خبر‌های جدیدی که از گشایش‌های ارزی و توافقات رسیده، باعث شده دلار ارزان شود و همه فروشنده باشند. فرد دیگری که به‌دنبال مشتری برای دلار‌های نقد خود هست، می‌گوید: دلار با این فرمان خیلی راحت به ۵۲ هزار تومان هم می‌رسد. او به ما توصیه می‌کند که اگر دلار نقدی داریم، همین الان آن را بفروشیم؛ چراکه احتمال کاهش بیشتر قیمت‌ها در روز‌های آینده زیاد است. او با اشاره به تعطیلی بازار طلا ادامه داد: اگر بازار طلا باز بود، حتما قیمت دلار بیش از این ارزان می‌شد، ولی تعطیلی بازار طلا باعث شده دلالان از فرصت استفاده کنند و جلوی ریزش بیشتر قیمت‌ها را بگیرند.
یکی دیگر ازدلارفروش‌های سبزه‌میدان با ابراز اینکه «این روز‌ها کمتر کسی حاضر به خرید دلار می‌شود»، گفت: تمام بازار الان فروشنده هستند؛ به‌زور قیمت را بالا نگه داشته‌اند، به محض پایان معاملات و تسویه‌ها، قیمت‌ها ارزان‌تر می‌شود. او با بیان اینکه بازار ارز جای مورد اعتمادی برای سرمایه‌گذاری نیست، می‌گوید: اگر تازه‌کار بوده و برای سرمایه‌گذاری به‌دنبال دلار هستید، اصلا توصیه نمی‌کنم وارد شوید؛ همین دلال‌هایی که اکنون گوشی‌به‌دست در حال معامله هستند، سعی دارند زیان‌های قبلی خود را جبران کنند. مشاهدات میدانی از بازار سبزه‌میدان بیانگر آن است که با وجود بسته‌بودن بازار طلا، فشار فروش در بازار بالاست و همین امر می‌تواند به کاهش ادامه‌دار قیمت دلار در روز‌های آینده کمک زیادی کند. قیمت دلار البته در روز‌های قبل در چند نوبت به کانال ۵۹ هزار تومان بازگشته بود، ولی مقاومت دلالان باعث شده بود دلار بین کانال ۵۹ تا ۶۰ هزار تومان در رفت‌و‌آمد باشد. دیروز، اما وضعیت بازار به گفته دلارفروش‌های حاضر در سبزه‌میدان نسبت به روز‌های قبل تفاوت جدی دارد و همین امر باعث شده ریزش قیمت‌ها در روز‌های آتی جدی‌تر شود. هم‌اکنون قیمت دلار بین کانال ۵۹ ــ ۵۸ هزار تومان در نوسان است؛ قیمت سکه نیز به کانال ۴۰ میلیون تومان و هر گرم طلای ۱۸عیار هم به ۳/۳ میلیون تومان بازگشته است.
تسلط در بازار ارز بیشتر می‌شود
رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه سال گذشته با وجود مشکلات متعدد و تحریم‌ها بیش از ۶۹میلیارد دلار تامین ارز انجام شد، تصریح کرد: به‌منظور تنظیم‌گری در بازارارز واصلاح ساختار‌ها و زیربنای این بازار، مرکز مبادله ارز و طلای ایران راه‌اندازی شد که ضمن بررسی کاستی‌ها ومشکلات درسال جاری، با عمق‌بخشیدن به این بازار از طریق تنظیم‌گری و ایجاد زیرساخت‌های جدید در قالب سامانه‌ها، شاهد افزایش تسلط بانک مرکزی در بازار ارز خواهیم بود. فرزین با اشاره به نتایج استفاده از دیپلماسی اقتصادی و گسترش روابط بانکی و تجاری با کشور‌های هم‌پیمان و همسایه تصریح کرد: با گشایش‌های به‌وجود‌آمده، دسترسی کشور به منابع ارزی در سال جاری افزایش یافته و قدرت مدیریت بیشتری نیز بر منابع ارزی زیادی که در خارج از کشور وجود دارد، خواهیم داشت. البته این موضوع بر افزایش تسلط بانک مرکزی بربازار ارز، اثربخش خواهد بود.
فرزین با اشاره به اهمیت تنظیم‌گری و مقررات‌گذاری در بازار ارز گفت: هیچ بازاری در دنیا بدون مقررات و دستورالعمل وجود ندارد و ما نیز معتقدیم بازار ارز و نرخ ارز باید تابع قواعد و مقررات خاص خود باشد. ما دربانک مرکزی برمسأله مدیریت انتظارات تورمی تاکید زیادی داریم و در این زمینه از تمامی بخش‌های دولتی، بخش خصوصی و فعالان اقتصادی در زمینه کاهش انتظارات تورمی تقاضای کمک داریم تا بتوانیم شاهد اثربخشی برنامه‌های کنترل تورم باشیم. فرزین همچنین با اشاره به حجم صادرات و واردت کشور تاکید کرد: طی ۵۰ سال گذشته تراز تجاری کشور هیچ‌گاه منفی نبوده و آنچه با عنوان تراز منفی عنوان می‌شود، مربوط به تراز گمرکی است.
البته اعتقاد داریم با تشویق صادرات غیرنفتی و پتانسیل‌های عظیمی که در کشور وجود دارد، دستیابی به تراز گمرکی مثبت نیز دور از دسترس نیست. رئیس‌کل بانک مرکزی با اشاره به برنامه این بانک برای کنترل تورم گفت: طی سال‌های گذشته شاهد انحراف شاخص‌های نقدینگی، پایه پولی، تورم، حجم پول و… از روند بلندمدت بودیم و ادامه این روند می‌توانست کشور را به سمت تورم و نقدینگی بالا سوق دهد. با سیاست‌های پولی مناسب و برنامه‌های هدف‌گذاری‌شده دقیق در بانک مرکزی، هم‌اکنون شاهد بازگشت این شاخص‌ها به روند بلندمدت و بازگشت پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد برای فعالان اقتصادی هستیم. فرزین با اشاره به اجرایی‌شدن قانون جدید بانک مرکزی از خردادماه امسال تاکید کرد: با اجرایی‌شدن قانون جدید اختیار بانک مرکزی برای نظارت و کنترل نقدینگی و اعتباری بیشتر، دستیابی به اهداف تعیین‌شده در حوزه شاخص‌های اقتصادی میسر خواهد شد.
ارز نفت سر سفره خانوار
برخی تحلیلگران و فعالان اقتصادی معتقدند یکی از معضلات بازار ارز چندنرخی‌بودن آن است و بانک مرکزی باید در خصوص تک‌نرخی‌بودن ارز اقدامات لازم را انجام دهد، اما باید توجه داشت انجام این کار در شرایط تورمی فقط به کوچک‌شدن سفره خانوار منجر می‌شود. به این دلیل که اکنون کالا‌های اساسی مانند نان، برنج و گوشت از دلار ۲۸۵۰۰ تومانی که محل تامین آن فروش نفت است، بهره‌مند می‌شوند. آن در هم شرایطی که انتظارات تورمی به‌صورت کامل هنوز مهار نشده و ممکن است نوسانات دوباره تاثیر خود را در هزینه‌ها نشان دهد. از این رو دولت به‌منظور حفظ قدرت خرید خانوار بخشی از درآمد حاصل از فروش نفت را برای کالا‌های اساسی با نرخ دلار ۲۸۵۰۰ تومان در نظر گرفت. نکته دیگر اینجاست که این نرخ با دلار۴۲۰۰ تومانی یا همان ارز ترجیحی تفاوت دارد. به این دلیل که ارز ترجیحی ابتدا به همه کالا‌ها داده شدوپس ازآن فهرست کالا‌هایی که به آن تعلق گرفت، کوچک‌تر شد؛ ضمن اینکه محل تامین آن لزوما ارز‌های نفتی نبود. بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که در ابتدای امسال به خرید ارز در صف‌های طولانی پرداختند، دیروز فروشنده بودند. فعالان بازار ارز معتقدند ورود بانک مرکزی در نقش بازارساز توانسته آرامش و ثبات را به این بازار بازگرداند.
منبع: روزنامه جام جم
