مرگ ۱۳۰۰ حاجی و انتقادات از عملکرد عربستان در اداره حج

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، عربستان سعودی بعد از انتشار گزارش‌های متعدد درخصوص مرگ تعداد زیادی از حجاج کشورهای مصر، اندونزی، ایران، عراق، مغرب، اردن و … سرانجام روزگذشته اعلام کرد که ۱۳۰۰ حاجی در جریان مراسم امسال حج، جان خود را از دست داده اند.

«واس»، خبرگزاری رسمی عربستان با اشاره به اینکه برخی از حجاج متوفی بدون اخذ مجوز برای اعمال حج به عربستان سفر کرده بودند، تصریح کرد: ۱۳۰۱ نفر حاجی در مراسم امسال حج جان باخته‌اند که ۸۵ درصد آنها از یک کشور بودند و مجوز لازم برای حضور در این مراسم را نداشتند. این خبرگزاری در ادامه مدعی شد طی کردن  مسافت طولانی زیر آفتاب و بدون سرپناه، دلیل اصلی جان باختن این حجاج بوده است.

خبرگزاری رسمی عربستان از بیان شفاف نام این کشور خودداری کرد ولی دو روز قبل یک دیپلمات عرب به خبرگزاری فرانسه گفته بود که ۶۵۸ حاجی مصری در حج امسال جان خود را از دست داده اند. آمار بالای قربانیان حج در مصر واکنش‌های گسترده‌ای در این کشور داشته تا جایی که ۱۴ شرکت مصری فعال در زمینه حج تعطیل شدند. روزنامه لوموند فرانسه هم در گزارشی به موضوع قربانیان حج امسال پرداخت و نوشت: ۱۳۶ حاجی اندونزیایی هم در میان جان باختگان بودند که انتقادات جدی در این کشور برانگیخته است.

 علاوه بر این کنسولگری اردن در مکه نیز از مرگ ۶۰ حاجی این کشور در عربستان خبر داده بود و همین امر باعث شد تا انتقادات جدی از نهادهای متولی حج در این کشور در افکار عمومی مطرح گردد و در نتیجه مجوز تعدادی از شرکت‌های فعال در این زمینه توسط دولت ملغی گردید. علاوه براین تونس هم از مرگ ۳۵ حاجی در حج امسال خبر داد که در نتیجه این امر وزیر اوقاف برکنار گردید. براساس اعلام مقامات کشورمان، ۱۷ حاجی ایرانی نیز در میان جان باختگان موجود است.

انتشار اخبار مرگ ۱۳۰۰ حاجی در مراسم حج امسال موجی از انتقادات جدی را علیه مقامات سعودی در کشورهای عربی و اسلامی به ویژه در شبکه های اجتماعی کشورهای مزبور برانگیخته است و کاربران خواستار پاسخگویی سعودی ها در این زمینه شده اند. در این میان مقامات سعودی از جمله وزیر بهداشت عربستان در مصاحبه با رسانه های محلی مدعی شدند که حج امسال موفقیت آمیز برگزار شد. رسانه های عربستانی نیز تبلیغات گسترده ای درخصوص برگزاری موفق حج امسال منتشر کردند.

این انتقادات زمانی تشدید شد که رسانه های اجتماعی تصاویری از خدمات VIP برای برخی از حجاج منتشر کردند که این امر انتقادات از عملکرد سعودی ها را تشدید کرد، چرا که آنها متهم به تجاری سازی اعمال و مناسک دینی همچون حج شدند.

برخی فعالان اجتماعی در فضای مجازی تاکید دارند، دولت عربستان برای مقابله با کسری بودجه، برخلاف ضوابط اجرایی اقدام به صدور ویزای حج خارج از توان و ظرفیت بهداشتی و اجرایی شهرهای مکه و مدینه کرده است. این درحالی است که سعودی ها از دو سال قبل هزینه ویزاهای حجاج را نیز به طور قابل توجهی افزایش داده اند ولی این افزایش همراه با ارتقا خدمات نبوده است.

با این حال گزارش شاهدان عینی و فیلم های منتشر شده در شبکه های اجتماعی حاکی از عدم حضور امکانات درمانی برای حجاج در زمان انجام اعمال مذهبی است. برای مثال برخی از حجاج که به دلیل گرمازدگی تعادل شان را از دست می دادند، ساعت ها زیر آفتاب سوزان باقی مانده اند و در نتیجه این امر جان خود را از دست داده اند. براساس گزارش بی‌بی‌سی عربی، عدم تامین امکانات حمل و نقل مناسب و کافی برای حجاج در شهر مکه و مدینه یکی از دلایل اصلی جان باختن ۱۳۰۰ حاجی در حج ۲۰۲۴ بوده است. همچنین شلوغی مراکز بهداشتی و درمانی و نبود خدمات درمانی در زمان مناسب، عامل دیگر تلفات بالای حج امسال گزارش شده است.

برخی کاربران با مقایسه وضعیت امکانات حج در مکه و مدینه با امکانات برگزاری کنسرت خواننده های آمریکایی، برنامه های رقص و اباحه، مسابقات ورزشی و… که توسط سازمان سرگرمی در ریاض و جده برگزار می شود، بی توجهی سیستماتیک در قبال حجاج در برنامه‌های فرهنگی دولت سعودی را به باد انتقاد گرفتند. 

 

.

با وجود این انتقادات، عربستانی ها تاکنون واکنشی رسمی به این فضا نشان نداده اند. در این میان برخی تحلیلگران مدعی هستند که انتقادات مطرح شده علیه سعودی ها  توسط ارتش سایبری امارات درحال سازماندهی است و در قالب فضای جدید رقابت میان ریاض و ابوظبی در مسائل منطقه ای ارزیابی شده است.

از جهت دیگر این انتقاد در شبکه های اجتماعی مطرح است که در چهارچوب سیاست های ۲۰۳۰، مقامات سعودی دیدگاه شان نسبت به فریضه حج  رنگی تجاری و مبتنی بر درآمدزایی صرف به خود گرفته است. در همین چهارچوب امسال ظرفیت ورودی به مراسم حج از ۴ میلیون به ۸ میلیون افزایش یافته و حتی مقامات عالی رتبه سعودی از طرحی برای افزایش حجاج به ۲۰ میلیون نفر در سال سخن گفته بودند.

این درحالی است که از دیدگاه کارشناسان این افزایش بدون درنظر گرفتن ظرفیت لجستیکی و فارغ از توجه به ابعاد معنوی فریضه حج است که با دیدگاهی صرفا توریستی در میان مقامات عربستانی در حال بازتعریف است.

 

پایان