موشکافیِ ابعاد روانشناختی و جامعه‌شناختی VAR در فوتبال ایران

یکی از بارزترین تغییرات در دنیای فوتبال، اجرای تکنولوژی کمک داور ویدیویی (VAR) در مستطیل سبز بوده است. نخستین تجربه استفاده از فناوری VAR در مسابقات بین‌المللی به جام کنفدراسیون‌های ۲۰۱۷ روسیه باز می‌گردد. در ابتدای فصل ۲۰۱۸-۲۰۱۷، VAR در رقابت‌های سری A ایتالیا و بوندسلیگای آلمان مورد استفاده قرار گرفت. استفاده آزمایشی از VAR در لیگ برتر انگلیس نیز در اوایل سال ۲۰۱۸ انجام شد که نتایج متفاوتی داشت.

فدراسیون بین‌المللی فوتبال (FIFA) به رغم برخی نگرانی‌ها، تصمیم گرفت از VAR در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه استفاده کند. حتی کمک داور ویدئویی در بازی پایانی جام بین تیم‌های فرانسه و کرواسی، به کمک داور آمد و یک ضربه پنالتی برای قهرمان رقابت‌ها یعنی فرانسه اعلام کرد.

بعد از جام جهانی، لیگ‌های بیشتری از جمله لالیگا و لیگ یک فرانسه از این سیستم استفاده کردند؛ و فصل ۲۰۲۰-۲۰۱۹ شروع به کار این سیستم در لیگ قهرمانان اروپا بود.

استفاده از سیستم کمک داور ویدویی در ایران از سال ۱۴۰۳ کلید خورد، ولی با توجه به نقص‌های موجود در برخی ورزشگاه‌ها تا به الان رضایت بازیکنان و کادرفنی تیم‌ها را کسب نکرده است و علاوه بر این ماجرا برخی از ورزشگاه‌های ایران از همان سیستم حداقلی کمک داور ویدیویی هم محروم هستند.

این تکنولوژی که به منظور افزایش دقت و انصاف در تصمیمات داوری طراحی شده، از ابتدای اجرای آن، تحولات چشمگیری در ساختار بازی و تعاملات مرتبط با آن ایجاد کرده است.

تکنولوژی VAR با استفاده از دوربین‌های ویدیویی و تحلیل‌های دقیق، به داوران این امکان را می‌دهد تا تصمیمات خود را بازبینی کرده و در صورت لزوم، اصلاح کنند.

این نوآوری با هدف کاهش اشتباهات داوری و افزایش شفافیت مسابقات فوتبال معرفی شد، اما همراه با خود تغییراتی در ابعاد روانشناختی و جامعه‌شناختی فوتبال به ارمغان آورد. بررسی این تغییرات و تأثیرات آنها بر داوران، بازیکنان، تماشاگران و سایر ذینفعان، به ویژه از نظر روانشناختی و جامعه‌شناختی، موضوعی است که به شدت نیازمند تحقیق و تحلیل عمیق‌تر کارشناسان است.

تأثیرات روانشناختی VAR بر داوران فوتبال ورود تکنولوژی VAR به دنیای فوتبال، فشار و استرس جدیدی را بر دوش داوران گذاشته است. داوران اکنون با این واقعیت مواجهند که تصمیمات آنها تحت نظارت دقیق‌تری قرار دارد و احتمالاً اشتباهات آنها به صورت فوری و علنی مورد بررسی و اصلاح قرار می‌گیرد.

این وضعیت می‌تواند بر احساسات و روانشناسی داوران تأثیرات متعددی داشته باشد، از جمله افزایش سطح استرس و اضطراب، کاهش اعتمادبه‌نفس و تغییر در شیوه‌های تصمیم‌گیری. با وجود این که هدف VAR افزایش دقت داوری است، فشار روانی ناشی از این نظارت بیشتر ممکن است بر عملکرد داوران تأثیر منفی بگذارد و به ویژه بر تعاملات آنها با بازیکنان و دیگر اعضای تیم‌ها تأثیرگذار باشد.

تأثیرات روانشناختی VAR بر بازیکنان فوتبال، به عنوان دیگر ذینفعان کلیدی در فرآیند بازی، نیز تحت تأثیر تکنولوژی VAR قرار گرفته‌است. وجود VAR ممکن است به تغییرات قابل توجهی در رفتار و واکنش‌های روانشناختی بازیکنان فوتبال منجر شود. برای مثال، بازیکنان ممکن است به دلیل امکان بررسی مجدد تصمیمات داوران، فشار روانی بیشتری را تجربه کنند و این امر ممکن است بر انگیزه و عملکرد آنها در میدان تأثیر بگذارد.

همچنین، بازیکنان ممکن است در واکنش به تأخیر‌های ناشی از بررسی‌های VAR، دچار نارضایتی یا آشفتگی شوند که می‌تواند بر کیفیت بازی و تعاملات درون تیمی تأثیر بگذارد.

تأثیرات روانشناختی VAR بر تماشاگران فوتبال که بخش مهمی از تجربه بازی را تشکیل می‌دهند، نیز تحت تأثیر تغییرات ناشی از VAR قرار گرفته‌است. تماشاگران ممکن است به دلیل تغییرات در نحوه برگزاری بازی و زمان‌های تأخیر ناشی از بررسی‌های VAR، تجربه تماشای خود را متفاوت از گذشته بیابند. این تغییرات می‌تواند بر لذت تماشاگران از بازی و میزان رضایت آنها تأثیرگذار باشد.

با ورود این تکنولوژی مشخص نیست میزان قضاوت‌ها تا چه مقدار عادلانه‌تر شده است، اما به هر حال فوتبال روند طبیعی خود را طی می‌کند. ورود VAR به فوتبال ممکن است حتی به تغییر در تعاملات اجتماعی میان تیم‌ها و درون زمین بازی هم منجر شود.

فرهنگ فوتبال به طور کلی تحت تأثیر این تغییرات قرار گرفته و ممکن است این تأثیرات به تغییرات در رفتار‌های اجتماعی، هنجار‌ها و انتظارات مرتبط با بازی و داوری منجر شود.

منبع: میزان