نماینده پارلمان ترکیه : حمایت یکجانبه آنکارا از احمد الشرع خطا بود

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ظاهراً قرار نیست بحث بر سر تحولات سوریه در رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه، خاتمه پیدا کند. امروز بسیاری از روزنامه‌های چاپ آنکارا به این موضوع اشاره کردند که تحولات در سوریه، برخلاف خواسته‌ها و پیشبینی‌های تیم سیاست خارجی ترکیه پیش می‌رود.

روزنامه‌های ترکیه به این اشاره کرده‌اند که گروه شبه نظامی «قسد» یا نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) صراحتاً درخواست تام باراک فرستاده ویژه ترامپ در پرونده سوریه، مبنی بر خروج از رقه، دیرالزور، حسکه و طبقه را رد کرده است.

در همین حال، الهام احمد از فرماندهان کُرد، اعلام کرده که قرار نیست شبه نظامیان کُرد در سوریه، سلاح بر زمین بگذارند.

الهام احمد گفته است: «هدف اصلی ما مشارکت در چارچوب وحدت سوریه است و می‌خواهیم همه هویت‌ها به رسمیت شناخته شوند. ولی دمشق نگاه دیگری دارد و ظاهراً و بزرگترین اختلاف نظر در مذاکرات، تعریف مفهوم ادغام نیروها است. دمشق این روند را به عنوان تصاحب می‌بیند ولی از نگاه ما، ادغام به معنی به رسمیت شناختن متقابل و مشارکت داوطلبانه است. اگر قرار باشد سلاح خود را زمین بگذاریم و همه چیز را بپذیریم، چنین چیزی به منزله تسلیم و خودکشی خواهد بود».

 این در حالی است که هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه، خواهان ادغام یکصد هزار شبه نظامی کُرد در ارتش سوریه شده است. 

رسانه‌های نزدیک به قسد اعلام کرده‌اند که سرویس اطلاعاتی میت ترکیه در روزهای گذشته، با صرف هزینه‌های کلان، خواهان تسلیح عشایر عرب دیرالزور علیه کردها شده اما سران دوازده قبیله عرب در شهرهای رقه و دیرالزور اعلام کردند که تمایلی به پذیرفتن چنین پیشنهادهایی ندارند.

در چنین شرایطی است که چنگیز چاندار یکی از روزنامه نگاران و تحلیلگران قدیمی ترکیه که سالها در میان مبارزان فلسطینی حضور سوریه، فلسطین و لبنان حضور داشته، نوع نگرش ترکیه در تحولات سوریه را به عنوان خطایی بزرگ تلقی می‌کند.

چاندار چند سالی است که علاوه بر نوشتن تحلیل‌های سیاسی، به عنوان نماینده در پارلمان ترکیه حضور دارد.

او در یک مقاله گسترده و مفصل در پایگاه اینترنتی منتقدین اردوغان یعنی تی.۲۴، به نقد اقدامات ترکیه پرداخته که بخش‌هایی از این مقاله را با هم مرور می‌کنیم:

خطای بزرگ اردوغان در سوریه

آنکارا با پیروی از آمریکا و بریتانیا (و غیرمستقیم اسرائیل) و حمایت بی‌قید و شرط از احمد الشرع و رهبری هیئت تحریر الشام در دمشق، بزرگترین اشتباه خود را در مورد سوریه مرتکب شد.

حتی پیش از آنکه رژیم جدید در دمشق مستقر شود، هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه، بر عبارت «جمهوری عربی سوریه» تاکید کرد. اما سخنان رئیس جمهور رجب طیب اردوغان، از همه عجیب‌تر بود! حتی بدون آن که گلوله‌ای شلیک شود، الشرع به دمشق رسید، ولی اردوغان، چنین چیزی را به عنوان انقلاب مردمی سوریه نام نهاد!

آن روزها، تیم اردوغان می‌خواست به دنیا نشان دهد که به قدرت رساندن هیات التحریر و احمد الشرع، کار ترکیه بوده است. اما اسناد و اطلاعات جدید نشان می‌دهد که خروج احمد الشرع و هیئت تحریر الشام از استان ادلب و پیشروی آنان به سوی حما و حمص و نهایتاً دمشق، یک پروژه انگلیسی-آمریکایی بود و ربطی به آنکارا نداشت!

رابطه بین آمریکا و انگلیس با احمد الشرع یا ابومحمد الجولانی و هیئت تحریر الشام، مدت‌ها قبل در ادلب برقرار شده بود و اظهارات رابرت فورد سفیر سابق آمریکا در دمشق، به وضوح نشان داده که در این دیدارها، پل ارتباطی اصلی، کسی نیست مگر جاناتان پاول چهره سیاسی- امنیتی انگلیسی و معمار راه حل ایرلند شمالی.

او بود که به واسطه «اینتر مدییت»، دیدار بین فورد و جولانی را ممکن ساخت. ترکیه آن قدر از دیدارهای سال ۲۰۲۳ بین آمریکا و جولانی بی‌خبر بود که می‌خواست یک بار دیگر با روسیه و ایران، نشست آستانه را تشکیل دهد و پس از آن، مجدداً به کردها حمله کند. ولی با فروپاشی ناگهانی رژیم بشار، آنکارا به سرعت با وضعیت جدید سازگار شد و خود را به عنوان مهمترین حامی جولانی نشان داد!

اشتباه بزرگ اردوغان، این بود که حمایت از رژیم جدید دمشق، کاملاً بی‌قید و شرط بود. آنکارا به جای آن که اعلام کند که همه مخالفین حق دارند و می‌توانند در دمشق مستقر شوند، اجازه داد که همان ساختار تک محور ادلب به دمشق منتقل شود و در نتیجه دولت ضعیف جولانی، در شرایطی قرار گرفت که توان مقابله با هیچ حمله‌ای را نداشت و اسرائیل هم به سرعت، تمام تاسیسات راداری و پدافندی سوریه را نابود کرد و به پیشروی هایش در جولان افزود.

وقتی که یک دکمه بالای پیراهن را اشتباه ببندید، قاعدتاً کل دکمه‌های پایینی هم نامتقارن و اشتباهی خواهد بود و این همان خطایی است که آنکارا مرتکب شد.

اگر آنکارا، از مالکان جدید دمشق می‌خواست که به تنوع قومی و مذهبی سوریه احترام بگذارند، کشتار علویان در ۶ مارس ۲۰۲۵ در غرب سوریه، در امتداد خط ساحلی لاذقیه-طرطوس و مناطق داخلی رخ نمی‌داد.

همه می‌دانند که در آن رویدادهای تلخ، هزاران علوی کشته شدند و قاتلین، از اعضای گروه موسوم به «ارتش ملی سوریه» تحت حمایت ترکیه بودند. اگرچه احمد الشرع و هیئت تحریر الشام در دمشق عاملان مستقیم این جنایت نبودند، اما چنان ساختار شکننده و سستی به وجود آوردند که نمی‌توانستند ارتش ملی را وادار به پاسخگویی کنند.

بنابراین، قتل عام علویان در اوایل مارس ۲۰۲۵ مقدمه‌ای بر قتل عام دروزی‌ها بود که در همان ماه در سویدا در جنوب کشور رخ داد و منجر به آوارگی قبایل بادیه‌نشین عرب و تلفات جانی شد.

حملاتی که دروزی‌ها را به داخل شهر کشانده بود، زمانی متوقف شد که اسرائیل کاخ ریاست جمهوری، وزارت دفاع و واحدهای نظامی را در مقابل سویدا در دمشق بمباران کرد. بنابراین، همه دیدند که رژیم دمشق چقدر ضعیف است. رژیمی که گروگان اسرائیل و تابع خواسته‌های اسرائیل است.

به همین خاطر، اسعد الشیبانی وزیر امور خارجه دولت الشرع، از دیدار با مظلوم عبدی فرمانده کردهای سوریه در پاریس خودداری کرد، اما سریعاً به دیدار ران درمر، وزیر امور استراتژیک اسرائیل رفت.

طرفین همچنین در جریان دیدار ناگهانی احمد الشرع با الهام علی‌اف در باکو در ۱۲ جولای، با یکدیگر دیدار کردند. مشخص نیست که آیا آنکارا در پشت صحنه در این تماس تاریخی سوریه و اسرائیل که در سطح بالایی صورت گرفت، نقشی داشته است یا خیر.

در هر حال، در جراید و رسانه‌های ترکیه، شاهد این هستیم که حقایق مربوط به سوریه، به راحتی تحریف می‌شوند. چرا؟ به این دلیل که آنکارا به دنبال یک خیال واهی است و می‌خواهد یک رژیم ناسیونالیست عرب سنّی به تنهایی کل قدرت سوریه را در اختیار داشته باشد.

واقعاً این یک خیال واهی است که فکر کنیم مشکلات سوریه از این طریق حل خواهد شد. من در سخنرانی در صحن عمومی پارلمان ترکیه هم اعلام کردم که حمایت آنکارا از یک قبضه شدن قدرت در دست احمد الشرع خطاست و دنبال کردن ناسیونالیسم عربی در لباس اسلام سنی، به تخریب مجدد سوریه منجر خواهد شد. 

وائل رواح، نویسنده و فعال برجسته جامعه مدنی سوریه در مقاله‌ای با عنوان «اگر من الشرع بودم، با دروزی‌ها درگیر نمی‌شدم» به درستی گفته است که جبل دروز (کوهستان دروز) یک منطقه تسلیم‌ناپذیر در سوریه بوده و دروزی‌ها ستون فقرات استقلال سوریه و ناسیونالیسم سوری محسوب می‌شوند.

آنها هرگز موضع تجزیه طلبانه یا تفرقه افکنانه‌ای اتخاذ نکرده‌اند. بنابراین تلاش برای کنترل دروزی‌ها با زور اسلحه، با بهانه قرار دادن درگیری قبیله‌ای دروزی-بادیه‌نشین، یک اشتباه محاسباتی بزرگ بود. همه عوامل جامعه‌شناختی، تاریخی و ژئوپلیتیکی نشان می‌داد که تلاش رژیم جدید دمشق برای مطیع کردن دروزی‌ها با زور، به نفع اسرائیل تمام خواهد شد و به او اجازه مداخله و تجاوز خواهد داد.

آمریکای ترامپ دلیل قابل درکی برای حمایت از احمد الشرع دارد. چرا که می‌خواهد سوریه را مجبور به پذیرش توافق‌نامه ابراهیم با اسرائیل کند و بدین ترتیب منطقه اصلی درگیری خاورمیانه را از بین ببرد.

به همین دلیل است که ترامپ به نتانیاهو تلویحاً گفته بود: «اردوغان به حرف‌های ما گوش خواهد داد». پس با هدایت و وساطت دونالد ترامپ و تام باراک، زمینه برای توافق ترکیه و اسرائیل در سوریه، وجود دارد.

وحدت ملی و تمامیت ارضی سوریه، اگرچه دستیابی به آن بسیار دشوار است، اما با انعکاس متعادل همه رنگ‌ها، فرقه‌ها و جوامع قومی کشور در چارچوب مدیریت دمشق و با دستیابی به توافق بر سر یک قرارداد اجتماعی و یک قانون اساسی جدید، قابل دستیابی است.

در این شرایط، راه عاقلانه‌تر برای سیاست خارجی ترکیه، این است که کردها و در راس آنها مظلوم عبدی را به آمریکا و فرانسه وانگذارد و او را به آنکارا دعوت کند. آیا آنکارا نمی‌تواند به نمایندگی از هر دو طرف مداخله کند تا توافق هشت ماده‌ای که بین احمد الشرع و مظلوم عبدی در دمشق در ۱۰ مارس ۲۰۲۵ امضا شد، هر چه سریعتر اجرا شود؟

فراموش نکنیم؛ اگر اوضاع در سوریه خوب پیش نرود، مذاکرات بین ترکیه و پ.ک.ک هم عملاً از بین خواهد رفت.
پایان