نگرانی از کاهش جمعیت؛ ترکیه ۵۰ میلیون نفری خواهد شد؟
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، کشور ترکیه به عنوان همسایه غربی ایران، دقیقاً مانند ما ۸۵ میلیون نفر جمعیت دارد و یکی از کشورهای نسبتاً پرجمعیت دنیا به شمار می‌آید. اما کارشناسان معتقدند که تغییرات منفی در راه است و همین حالا هم اوضاع نگران کننده‌ای وجود دارد. چرا که بحران اقتصادی در چند سال گذشته، موجب شده که مردم ترکیه در مورد به دنیا آوردن فرزندان، نگرانی‌های بسیاری داشته باشند و این مساله موجب شده که کاهش جمعیت به سطحی بی‌سابقه برسد.
موضوع کاهش باروری در ترکیه در حالی موجب افزایش نگرانی شده که رهبران احزاب و جریانات ملی گرای ترک، معتقدند که نزدیک به ۴ میلیون نفر جمعیت پناهجوی سوری ساکن ترکیه با ضریب رشد جمعیتی ۶ برابر شهروندان ترک، نویدبخش آینده‌ای سخت برای چند استان مهم ترکیه خواهد بود. البته همین حالا هم در مرکز استان حاتای و چند شهر دیگر، شمار سوری‌ها از شهروندان ترک بیشتر است و این موضوع جریان راست افراطی ترکیه را نگران کرده است.
اردوغان شعار خود را کنار گذاشت
یکی از عادات همیشگی اردوغان در دو دهه اخیر، شرکت در مراسم عقد و عروسی فرزندان همکاران خود در دولت، حزب و پارلمان بوده است. او بلا استثنا به هر عروسی و عقدی که دعوت می‌شد، از عروس و داماد می‌خواست که حتماً دست کم سه فرزند به دنیا بیاورند. اما حالا چند سالی است که حتی بزرگ کردن یک نوزاد در ترکیه برای میلیون‌ها خانوار ترکیه دشوار شده و اردوغان نیز شعار خود را کنار نهاده است.
پروفسور دکتر مهمت علی اریورت متخصص مطالعات جمعیت شناسی در دانشگاه حاجت تپه استانبول، از صاحب نظرانی است که در مورد سیاست‌های جمعیتی کشورش به شدت نگران است.
اریورت در گفتگو با رسانه‌های ترکیه گفته است: «پیش بینی‌های ما نشان می‌دهد که ما در یک مسیر جمعیتی نگران‌کننده قرار داریم و بیم آن می‌رود که در سال ۲۱۰۰ میلادی، کل جمعیت ترکیه زیر ۵۰ میلیون نفر باشد».
استاد دانشگاه حاجت تپه استانبول در ادامه گفته است: «ما اعداد و ارقام روشنی در دست داریم و می‌توانیم بر اساس آنها، ولادت و وفات سالیان آتی را نیز پیش بینی کنیم. این اعداد به ما نشان داده که کاهش نرخ باروری در ترکیه در سطح بی‌سابقه‌ای است. جداول جمعیتی به ما می‌گوید: با نزدیک شدن به دهه ۲۰۴۰ میلادی، جمعیت ترکیه به ۸۸ میلیون نفر برسد، سپس در دهه ۲۰۷۰ به زیر ۷۰ میلیون نفر و در سال ۲۱۰۰ به ۵۰ میلیون نفر خواهد رسید».
اریورت هشدار داده که در حال حاضر، ترکیه با کمترین میزان افزایش جمعیت در تاریخ ۱۰۱ ساله جمهوری مواجه شده است. در سال ۲۰۲۳ میلادی به عنوان یکصدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه، کل افزایش جمعیت این کشور در حد ۹۳ هزار نفر بود که به عنوان پایین‌ترین رکورد افزایش جمعیت یک قرن، قلمداد شده است. در حال حاضر نرخ زاد و ولد در ترکیه به ۱.۵۱ کودک کاهش یافته و این رقم در صد سال گذشته، سابقه نداشته است.
نرخ تورم بخش مسکن و مواد غذایی در ترکیه در دو سال گذشته از ۱۳۵ رصد فراتر رفته است. قیمت مواد غذایی به شدت بالا رفته و ده‌ها هزار خانوار، در حال ترک شهرهای گرانقیمتی همچون استانبول و آنکارا هستند.
هزینه ماهیانه پوشک نوزادان در ترکیه به رقمی بین ۵۵۰ تا ۷۰۰ لیره و هر قوطی شیرخشک ۴۰۰ گرمی نیز بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ لیره فروخته می‌شود. این در حالی است که میلیون‌ها شهروند ترکیه، با درآمد ماهانه ۱۷ هزار و ۲۰۰ لیره به سختی روزگار خود را سپری می‌کنند.
کاهش سهمناک جمعیت در ۳ کلانشهر ترکیه
استانبول، آنکارا و ازمیر، به عنوان سه کلانشهر مهم و گرانقیمت ترکیه شناخته می‌شوند. استانبول، قلب تجاری، تولیدی و فرهنگی ترکیه است. آنکارا به عنوان پایتخت سیاسی و یک شهر گرانقیمت، جلوه و اهمیت خاصی دارد و ازمیر نیز یک شهر صنعتی و بندرگاهی گرانقیمت است.
تحقیقات نشان داده که در هر سه شهر، نرخ زاد و ولد به شدت کاهش یافته و به ۱.۲ فرزند رسیده است. البته بیش از ۵۵ استان دیگر ترکیه نیز از این ۳ استان پیروی می‌کند و پیشبینی می‌شود این روند نزولی در مسیر فعلی ادامه یابد.
گزارش مطالعات تطبیقی دانشگاه حاجت تپه استانبول نشان داده که ترکیه حتی در مقایسه با دو کشور اروپایی مهم همچون اسپانیا و ایتالیا، باز هم زاد و ولد کمتری دارد.
شمار جمعیت زیر ۱۵ سال در ترکیه، روند کاهشی خود را ادامه خواهد داد و ترکیه با این چهار معضل مهم روبرو خواهد شد:
۱.تامین نیروی کار به عنوان یکی از مهمترین مزیت‌های فعلی اقتصاد ترکیه، دشوار و ناممکن خواهد شد.
۲.تامین نیرو برای ارتش پرجمعیت ترکیه سخت‌تر خواهد شد.
۳. همین حالا هم در عرض ۵ سال جمعیتی معادل ۲ میلیون نفر از دانش‌آموزان و دانشجویان ترکیه ترک تحصیل کرده‌اند و در نتیجه، می‌توان پیشبینی کرد که بسیاری از دانشگاه‌های ترکیه، تقاضای جدیدی برای تحصیل نخواهند داشت.
۴.با افزایش تعداد سالمندان و بازنشستگان، هم سیستم تامین اجتماعی و هم سیستم درمان و سلامت، با مشکلات مهمی روبرو خواهد شد.
گزارش‌ها نشان داده که با ادامه روند فعلی، جمعیت در سن کار در ترکیه تا سال ۲۰۷۵ میلادی به زیر ۶۰ درصد خواهد رسید و سال ۲۱۰۰ به ۵۰ درصد کاهش خواهد یافت. اگر چه نرخ زاد و ولد در همه کشورهای توسعه یافته در طول زمان به سطوح پایینی رسیده، اما این تغییر در ترکیه به سرعت اتفاق افتاده است.
از دیگر سو، دلیل کاهش جمعیت در ترکیه، بحران اقتصادی است و نه تغییر رویکردهای فرهنگی و تربیتی.
محققین دانشگاهی به دولت اردوغان پیشنهاد داده‌اند که به منظور تشویق بالا بردن نرخ زاد و ولد، مرخصی زایمان برای کارمندان و کارگران زن به یک سال برسد و پرداخت هزینه عائله‌مندی در فیش حقوق ماهیانه نیروهای دولتی دوبرابر شود.
پایان
