پادکست | دلایل شکست آتش بس در غزه

گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ  چهل و هفتمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز دوشنبه ۱۸ فروردین ماه ۱۴۰۴ ضبط و منتشر شد. 

 

 

تقریباً پس از گذشت چهار الی پنج ماه از آغاز تهاجم رژیم صهیونیستی علیه غزه، رایزنی‌ها و تلاش‌های اولیه به منظور برقراری مذاکرات جهت توقف مخاصمات آغاز شد که کانون اصلی این تعاملات، شهر دوحه بود. علی‌رغم مساعی دولت آمریکا و فشارهای نسبتاً محدود اعمال شده از سوی «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه پیشین و دولت بایدن بر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به طور مستمر از پذیرش و اجرای توافقات استنکاف می‌کرد.

قرائن و شواهد از همان مقطع زمانی حاکی از آن بود که نتانیاهو در پی طولانی کردن دامنه جنگ تا زمان استقرار مجدد دونالد ترامپ در مسند ریاست جمهوری ایالات متحده است تا از این طریق، دست بازتری برای اجرای طرح‌هایی داشته باشد که مغایر با سیاست‌های حزب دموکرات در قبال مسئله فلسطین و به ویژه، طرح موسوم به راهکار دو دولتی است که نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی عمیقاً با آن مخالف است.

 

تحولات پس از بازگشت ترامپ

همزمان با بازگشت آقای ترامپ به کاخ سفید، استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در امور خاورمیانه در بدو ورود به دفتر ریاست جمهوری، با اعمال فشار قابل توجه و اهرم‌های سنگین، نتانیاهو را به سمت امضای توافق سوق داد تا از این طریق، امتیاز سیاسی قابل توجهی برای دونالد ترامپ کسب نماید.

 

اجرای فاز نخست توافق

در این مرحله، ۳۳ اسیر صهیونیست آزاد شدند و در مقابل، ۱۹۰۰ اسیر فلسطینی نیز از زندان‌های رژیم صهیونیستی آزاد شدند که از این تعداد، ۲۷۰ نفر محکومین به حبس ابد و زندانیانی بودند که از سوی دادگاه‌های رژیم صهیونیستی احکام طولانی مدتی علیه آنها صادر شده بود.

 

علل عدم اجرای فاز دوم

پس از اجرای فاز نخست، مقرر بود فاز دوم توافق آتش بس و تبادل اسرا عملیاتی گردد که در این مرحله، علاوه بر آزادی سایر زندانیان، سازوکار اداره آتی غزه و موضوعات مرتبط دیگر مورد بررسی و اجرا قرار گیرد؛ اما نتانیاهو با ارزیابی شرایط و با توجه به تغییرات سیاسی در منطقه و نیز تحولات داخلی رژیم صهیونیستی و افزایش قدرت و تعداد کرسی‌های کابینه تحت رهبری خود، از ادامه اجرای توافق دوحه در خصوص آتش‌بس غزه استنکاف ورزید و از تعهدات پیشین شانه خالی نمود. نکته قابل توجه آن است که وی موفق شد طرف آمریکایی را نیز با خود همراه سازند و کاخ سفید نیز با مواضع رژیم صهیونیستی همسو شد.

یکی از محورهای تغییر رویکرد رژیم صهیونیستی، تأکید بر افزایش سرعت تبادل اسرا و تغییر ماهیت مذاکرات از معادله «آزادی اسرا در ازای آزادی اسرای فلسطینی» به «آزادی اسرا در ازای آتش‌بس» بود. به عبارت دیگر، تیم مذاکره‌کننده تحت رهبری آقای نتانیاهو در پی آن بود تا به جای معادله پیشین که در مذاکرات دوحه با پیچیدگی‌های فراوانی در خصوص تعداد دقیق اسرای فلسطینی در مقابل اسرای اسرائیلی همراه بود (معادله‌ای نظیر یک اسیر اسرائیلی در برابر ۵۰ یا ۴۰ اسیر فلسطینی)، معادله جدیدی را جایگزین نماید که بر اساس آن، در ازای هر اسیر اسرائیلی، ۲۰، ۳۰ یا ۴۰ روز آتش‌بس برقرار گردد.

 

وضعیت کنونی

پس از استنکاف، نتانیاهو از ادامه مذاکرات و از سرگیری حملات  مجدد علیه غزه، دور جدیدی از مذاکرات در شرایط جنگی و تحت آتش‌باری آغاز گردید. در این دور از مذاکرات، ابتکارات جدیدی مطرح شده است، اما تا این لحظه، هیچ‌یک از آن‌ها از سوی نتانیاهو به مرحله اجرا درنیامده و کماکان شرایط به همان شکل سابق ادامه دارد و رژیم صهیونیستی به حملات خود ادامه می‌دهد.

 

اهداف اعلام شده رژیم صهیونیستی

    ۱.یافتن اسرای اسرائیلی

  ۲. از بین بردن قدرت حماس

نتانیاهو با استناد به این دو هدف، کابینه خود را در خصوص افزایش فشارهای نظامی همراه نموده و رویکرد «مذاکرات زیر آتش» یا «مذاکرات بدون آتش‌بس» را در پیش گرفته است.در حوزه سیاسی، اهداف رژیم صهیونیستی از این اقدامات به شرح ذیل اعلام گردیده است:

    ۳. تسلیم و خلع سلاح حماس

    ۴. وادار نمودن رهبران حماس به خروج از غزه

   ۵. سلب مسئولیت امنیتی منطقه غزه از حماس (بدون تصریح به نهاد یا طرف جایگزین)

 ۶. فراهم کردن زمینه برای اجرای «طرح مهاجرت اختیاری» یا همان طرح مورد نظر ترامپ که بر اساس آن، انتقال بخشی از ساکنان غزه به مناطق مختلف از جمله کشورهای شمال آفریقا، جیبوتی، سومالی‌لند، سومالی و حتی سودان جنوبی در دستور کار قرار گرفته است.

 

 

حماس نیز با مانورهای سیاسی نظیر انتشار فیلم و برخی اقدامات نظامی، در پی ایجاد اخلال در اتحاد مخالفان خود و حفظ انسجام داخلی است. روند کنونی حاکی از آن است که آتش‌بس مجدداً برقرار نخواهد گردید و اگرچه ابتکاراتی در همین رابطه در حال بررسی است، اما وضعیت کلی کنونی شباهت بسیاری به دوران تلاش‌های ناکام بلینکن دارد.

پایان