پیش بینی های جهانی درباره تداوم پسرفت اقتصادی ترکیه در افق ۲۰۷۵

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها که بحران اقتصادی فراگیر ترکیه را فراگرفته، علاوه بر تحلیلگران داخلی این کشور، بسیاری از افراد و موسسات خارجی نیز بر روی آسیب‌های بزرگ بازار ترکیه مطالعه می‌کنند. 

نتیجه مطالعات و پیش بینی‌های آنان نشان داده که طی نیم قرن پیش رو، در سال ۲۰۷۵ میلادی، کشورهایی مانند پاکستان، مصر و اندونزی، به راحتی از ترکیه سبقت خواهند گرفت و وضعیت اقتصادی تثبیت شده‌ای خواهند داشت.

انتشار لیست پیش بینی‌های گلدمن ساکس (Goldman Sachs) درباره لیست ۱۵ اقتصاد قدرتمند آینده، مقامات ترکیه را نیز نگران کرد. چرا که در این لیست، ترکیه در مقایسه با دو کشور آفریقایی نیجریه و مصر نیز، وضعیت مالی نامناسبی دارد.

گلدمن ساکس به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مؤسسات مالی و بانک‌های سرمایه‌گذاری جهان با بیش از ۱۵۰ سال سابقه، نقش مؤثری در شکل‌دهی آینده سرمایه‌گذاری در جهان ایفا می‌کند.

گزارش اخیر این موسسه نشان داد، همچنان که ترکیه نتوانست اهداف چشم‌انداز ۲۰۲۳ را محقق کند، در افق ۲۰۷۵ میلادی نیز در ردیف کشورهای ضعیف خواهد ماند.

بر اساس سندی که رجب طیب اردوغان در سال ۲۰۱۱ میلادی از آن رونمایی کرد و به چشم‌انداز ۲۰۲۳ شهرت یافت، قرار بر این بود که در یکصدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه یعنی در سال ۲۰۲۳ میلادی، ترکیه در لیست ۱۰ اقتصاد قدرتمند جهان قرار بگیرد. اما این هدف تحقق نیافت و ترکیه به زور توانسته خود را بر رده نوزدهم حفظ کند.

ایستایی ترکیه و رشد قدرت‌های آسیایی و آفریقایی

۱۵ اقتصاد برتر بر اساس تولید ناخالص داخلی واقعی با فرض همگرایی اقتصادی پایدار، مزایای جمعیتی و افزایش بهره‌وری در اقتصادهای نوظهور شناسایی شده‌اند و بر اساس گزارش مالی گلدمن ساکس، در سال ۲۰۷۵ میلادی ۱۵ کشور قدرتمند اقتصادی جهان بر اساس رتبه و پیش‌بینی تولید ناخالص داخلی عبارتند از:
۱ چین ۵۷.۰ تریلیون دلار
۲ هند ۵۲.۵ تریلیون دلار
۳ ایالات متحده ۵۱.۵ تریلیون دلار
۴ اندونزی ۱۳.۷ تریلیون دلار
۵ نیجریه ۱۳.۱ تریلیون دلار
۶ پاکستان ۱۲.۳ تریلیون دلار
۷ مصر ۱۰.۴ تریلیون دلار
۸ برزیل ۸.۷ تریلیون دلار
۹ آلمان ۸.۱ تریلیون دلار
۱۰ انگلیس ۷.۶ تریلیون دلار
۱۱ مکزیک ۷.۶ تریلیون دلار
۱۲ ژاپن ۷.۵ تریلیون دلار
۱۳ روسیه ۶.۹ تریلیون دلار
۱۴ فیلیپین ۶.۶ تریلیون دلار
۱۵ فرانسه ۶.۵ تریلیون دلار

نکته جالب توجه در این لیست، کاهش رتبه اقتصادی آمریکا و همچنین سقوط ژاپن از ۱۰ کشور اول به پانزده کشور اول است. در حوزه‌های دیگر نیز، رشد قابل توجه مصر، پاکستان و فیلیپین جلب توجه می‌کند.

چرا خبری از ترکیه نیست؟

پروفسور عُلوی ساران درباره دلیل عدم حضور ترکیه در فهرست «بزرگترین اقتصادها در سال ۲۰۷۵» نوشته است: «فهرست مزبور، کلیشه‌ها یا استانداردهایی را که ما در مورد توسعه، رفاه، پیشرفت و ترقی می‌شناسیم، به هم ریخت. بزرگترین اقتصادهای جهان در سال ۲۰۰۰، یعنی ایالات متحده، ژاپن، آلمان، فرانسه و بریتانیا، جایگاه خود را در بین ۵ کشور برتر از دست دادند و به رتبه‌های پایین‌تر سقوط کردند؛ ایتالیا، کانادا، آرژانتین و اسپانیا که جزو ۱۰ کشور برتر بودند، حتی به جمع ۱۵ کشور برتر هم راه پیدا نکردند؛ برخی از کشورهای شگفت‌انگیز مانند اندونزی، نیجریه، پاکستان، مصر و فیلیپین در این فهرست گنجانده شده‌اند. نکته تعجب‌آور برای ما این است که ترکیه که مدت‌هاست در میان ۱۵ تا ۲۰ اقتصاد برتر جهان قرار دارد و انتظار می‌رفت جایگاهش در آینده بهبود یابد، در این فهرست جایی ندارد».

ساران در ادامه می‌گوید: «موازنه قدرت اقتصادی جهانی به سمت آسیا و سایر کشورهای در حال توسعه تغییر خواهد کرد. توسعه صرفاً به منابع اقتصادی متکی نیست و تغییرات جمعیتی و فناوری و تحولات اجتماعی ممکن است در آینده به اجزای اصلی ترکیب قدرت اقتصادی تبدیل شوند. کشورهایی مانند نیجریه، پاکستان و اندونزی رتبه‌های بالایی دارند؛ این موضوع به اهمیت جمعیت جوان، مزایای جمعیتی و شهرنشینی سریع اشاره می‌کند. اما کشورهای اروپایی مانند آلمان، فرانسه و انگلیس، عقب خواهند ماند. چرا که گرفتار پیری جمعیت و پتانسیل رشد محدود هستند».

به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی، به ویژه در کشورهای آفریقایی و آسیای جنوبی، بخش بزرگی از جمعیت جوان هنوز در مرحله پیوستن به نیروی کار هستند. این امر با سیاست‌ های درست و برنامه‌های آموزشی، پتانسیل افزایش بهره‌وری نیروی کار را دارد.

هزینه‌های پایین نیروی کار در این کشورها می‌تواند فرصتی برای شرکت‌های جهانی فراهم کند تا پایگاه‌های تولیدی خود را از غرب به این مناطق منتقل کنند. آن هم در شرایطی که به دلیل افزایش هزینه‌های نیروی کار در چین، شرکت‌های جهانی در حال انتقال سرمایه‌گذاری‌های خود به کشورهایی مانند اندونزی، پاکستان و نیجریه هستند که می‌تواند منجر به افزایش سریع ظرفیت تولید این کشورها شود.

همانطور که مشاهده می‌شود، سیر توسعه کشورهای جدیدی که انتظار می‌رود در پیش‌بینی ۲۰۷۵ به عنوان قدرت‌های نوظهور وارد صحنه شوند نشان می دهد که این امر به عوامل نوآورانه‌ای مانند «اندازه جمعیت»، «انطباق فناوری»، «همکاری‌های جهانی» و «تغییر به سمت اقتصاد دیجیتال» مربوط خواهد بود، نه منابع کلاسیک و شتاب‌دهنده‌های رشد.

مشکل ترکیه چیست؟

عُلوی ساران بر این باور است که ترکیه به عنوان عضو گروه ۲۰، با وجود موقعیت جغرافیایی استراتژیک و اقتصاد نسبتاً صنعتی، هنوز هم مشکلات اساسی و محدودیت‌های ساختاری فراوانی دارد.

او می‌گوید: «طبق داده‌های مرکز ملی آمار ترکیه یعنی TÜİK، مهمترین دلیل عدم حضور نام کشورمان در این فهرست، این است که نرخ باروری به حدود ۱.۴۰ کاهش یافته است، که بسیار پایین‌تر از «نرخ تجدید جمعیت» ۲.۱ است. اگر روند کاهشی ادامه یابد، جمعیت ترکیه تا سال ۲۰۷۵ پیر خواهد شد که این امر پتانسیل رشد آن را کاهش می‌دهد. با این حال، بسیاری از کشورهای آفریقایی مانند نیجریه، مصر، اتیوپی، دارای ساختارهای جمعیتی جوان و به سرعت در حال رشد خواهند بود. ترکیه هنوز در مقیاس جهانی، بازیگر قدرتمندی در تحقیق و توسعه، نوآوری، فناوری و تولید با ارزش افزوده بالا نیست. با این حال، کشورهایی مانند چین، هند و اندونزی که در این فهرست قرار دارند، در حال ایجاد بازارهای دیجیتال عظیم، ایجاد شرکت‌های یونیکورن و برجسته شدن با صادرات فناوری خود هستند».

مسیر رشد اقتصادی ترکیه کُند شده و از ۵.۹ درصد در سال ۲۰۲۲ به سمت ۲ درصد در حال کاهش است و به دلیل پیری جمعیت، نوسانات ارز، بی‌ثباتی اقتصادی و همگرایی کندتر نسبت به اقتصادهای با جمعیت بیشتر، در سطحی بسیار پایین‌تر از غول‌های نوظهور خواهد ایستاد.
پایان