چالش‌ها و فرصت‌های صادرات صنایع خلاق به افغانستان
در نشستی با هدف بررسی ظرفیت‌های صادراتی صنایع خلاق به افغانستان، شرکت‌کنندگان ضمن اشاره به فرصت‌های موجود، به چالش‌هایی مانند نبود زیرساخت‌های مناسب و رقابت با سایر کشورها نیز پرداختند.
توسعه برند؛ نشست ظرفیت‌های صادراتی صنایع خلاق به افغانستان، تجربه‌نگاری حضور در نمایشگاه بین‌المللی ابوحنیفه کابل، با هدف توسعه بازار محصولات صنایع خلاق کشورمان در بازارهای افغانستان و به همت مرکز نوآوری امید برگزار شد. صاحبان صنایع خلاق در این نشست تأکید کردند که بازار کشور افغانستان فرصتی مهم برای تولیدکنندگان ایرانی است که نباید از آن غفلت شود و با بهبود زیرساخت‌ها، این کشور می‌تواند تا ۵ سال آینده بازاری مهم برای تولیدات فرهنگی و کالایی برای کودکان و نوجوانان این کشور باشد.
مزیت ما در صادرات به افغانستان نزدیکی‌های فرهنگی و تولیدات وابسته به فرهنگ مشترک در دو کشور است
سجاد عباسی، مدیر مرکز ترویج و توزیع امید، در این نشست ضمن تأکید بر این مفهوم که در لایه کودک و نوجوان محصولات فرهنگی مطابق با فرهنگ و آموزه‌های فرهنگی خاص کشورمان تولید و عرضه می‌شود، گفت: « این محصولات می‌تواند با توجه به قرابت‌های فرهنگی میان ایران و افغانستان بازار خوبی نیز در این کشور باشد و درآمد صادراتی مناسبی را برای کشور حاصل کند.
وی ضمن ابراز خرسندی از این امر که دولت طالبان توانسته بخشی از فعالان اقتصادی این کشور را که سال‌های گذشته از کشور خارج شده‌اند را به افغانستان برگرداند، افزود: «این فعالان اقتصادی در برخی از بخش‌های اقتصادی و صنعتی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و تولیداتی به طور مثال در زمینه فولاد و میلگرد وجود دارد که موجب شده تا تولیدات صادراتی فولادی ایران بازار خود را در این کشور از دست بدهند.»
عباسی با بیان این نکته که افغانستان بیشترین واردات را در زمینه صنایع غذایی، آرد، روغن و برخی محصولات کشاورزی دارد، ادامه داد: «بخش عمدۀ این واردات، را از روسیه انجام می‌دهد و بیشترین صادرات ما در زمینه غذا به این کشور محصولات باغی است.»
مدیر مرکز ترویج و توزیع امید، بر همین اساس، نزدیکی‌های فرهنگی و تولیدات وابسته به فرهنگ مشترک در دو کشور را از مهمترین مزیت‌های صادرات به افغانستان برشمرده و بر همین اساس، اضافه کرد: « نباید فراموش کرد که افغانستان، عضو کشورهای شانگهای است و امکان انجام ال‌سی مشترک برای تجار وجود دارد.»
بازار ۳۰ میلیونی افغانستان برای تولیدکنندگان ایرانی دارای امکان صادرات بسیار مهم است
محمد جعفر کبریایی، مدیر عامل نوشت‌افزار «پرسان» نیز در ادامه این نشست ضمن ابراز خرسندی از این امر که تولیدکنندگان ایران از سال ۹۶ در بازار افغانستان حضور دارند، گفت: لوازم‌التحریر کالایی اقتصادی و فرهنگی است و به دلیل طرح‌ها و گرافیکی که بر روی تولیدات لوازم‌التحریر ایرانی انجام می‌شود و مردم افغانستان به تولیدات ایران در زمینه لوازم‌التحریر علاقه‌مند هستند.
وی با اشاره به این نکته که در زمان جمهوریت افغانستان و حکومت طالبان، دوره‌های متفاوت حضور تولیدات ایرانی در بازار افغانستان تجربه شده است، افزود: «این کشور در مسیر توسعه و رشد است و فرصت مهمی برای حضور تولیدکنندگان ایرانی در بازار این کشور است؛ چرا که حاکمیت فعلی این کشور نیز در حوزه‌های مختلف اقتصادی علاقه‌مند به تعاملات تجاری و اقتصادی با شرکت‌های ایرانی هم در حوزه صنایع خلاق و هم سایر تولیدات است و بازار ۳۰ میلیونی این کشور برای تولیدکنندگان ایرانی که امکان صادرات به این کشور را دارند، بسیار مهم است.»
۵ سال آینده فرصتی مهم برای تولیدکنندگان ایرانی در بازار افغانستان است
وی با بیان این که بخشی از جامع تحصیل کرده افغانستان از این کشور مهاجرت کرده و نیاز این کشور است که این قشر را به زادگاه خویش بازگرداند، ادامه داد: «صنعت سینما در افغانستان مهجور است و بیشتر تولیدات سینما از کشورهای هند و پاکستان در این کشور عرضه می‌شود.»
کبریایی، با اذعان به این امر که زیرساخت‌های بانکی، کارت به کارت و غیره نیز در افغانستان در حال حاضر وجود ندارد اما تا ۵ سال آینده به طور حتم این زیرساخت‌ها فراهم می‌شود، اضافه کرد: « در چنین شرایطی، فرصتی برای شرکت‌های فعال در عرضه آثار هنری مانند فیلمیو و غیره فراهم خواهد آمد که تولیداتی مناسب برای حضور در افغانستان فراهم کنند.»
کبریایی با بیان اینکه سایر کشورها نیز بیکار نمانده‌اند و تجار از کشورهای مختلفی از جمله آمریکا، مالزی و چین در تلاش برای کسب سهم از بازار افغانستان هستند، اظهار داشت: «۵ سال آینده، فرصتی طلایی برای کسب سهم از بازار صادرات کشور افغانستان است و نباید زمان را از دست داد.»
مدل‌های مختلف سرمایه‌گذاری برای حضور در بازار افغانستان تعریف کنیم
کبریایی با اشاره به این امر که امروز جامعه تحصیل‌کرده زیادی در کشور افغانستان وجود دارند و باید مدل‌های سرمایه‌گذاری متفاوتی برای این کشور در نظر گرفت که یکی از روش‌ها به صورت مشارکت در سرمایه‌گذاری است، تصریح کرد: «فرهنگ افغانستان وابستگی زیادی به دلیل حضور مردم این کشور در ایران دارد و اگر سهمی از بازار این کشور گرفته نشود ۵ سال آینده برای این کسب سهم دیر خواهد بود.»
ضرورت نیازسنجی، بازارسنجی و تعریف بازار در افغانستان/ امروز، زنان افغانستان آگاه اما محدود هستند
این تولیدکننده صنایع خلاق ضمن تأکید بر این مفهوم که امروز، نیازسنجی، بازارسنجی و تعریف بازار در افغانستان برای کسب سهم از بازار صادراتی این کشور اهمیت ویژه‌ای برای ایران دارد، و با بیان این نکته که اسباب‌بازی به عنوان یکی دیگر از تولیداتی که می‌تواند در این کشور بازار مناسب داشته باشد، خاطرنشان کرد: «در زمان جمهوریت افغانستان، صادرات اسباب‌بازی به این کشور انجام شده و همین روند، می‌تواند تداوم داشته باشد.»
وی با بیان این نکته که امروز، در افغانستان به اینستاگرام، کاربریان بسیاری در فضای مجازی علاقه‌مند هستند، تأکید کرد:« با نگاه ویژه به این مقوله می‌توان محتواهای فرهنگی شامل، بازی‌های رایانه‌ای و انیمیشن مخصوص کودکان و نوجوانان را به زبان متفاوت برای بازار این کشور تولید کرد.»
کبریایی زنان را بخش مهمی از جامعه افغانستان برشمرده و با تأکید بر این امر که امروز، زنان افغانستان آگاه اما محدود هستند، یادآور شد:«امروز، تولیدات ورزشی که بتواند زمینه ورزش در منزل را برای آنها فراهم کند، زمینه مناسبی برای صادرات تولیدکنندگان ایرانی خواهد داشت.
بخش خصوصی برای کسب سهم بیشتر از بازار افغانستان تلاش کند/بازار در دسترس و مطلوب افغانستان برای تولیدکنندگان محصولات فرهنگی ایران مغفول مانده است
این عضو تولیدکنندگان صنایع خلاق، جامعه افغانستان را جامعه‌ای دارای طیف متفاوتی از اقوام و مذاهب اعم از شیعه و سنی و دیگر اقلیت‌ها برشمرده و با اذعان به این امر که می‌بایست ایرانی محصولات فرهنگی و اقتصادی خویش را متناسب با فرهنگ و سلایق آنها تولید و برای صادرات آماده کند، گفت: «معتقدم که فارغ از مباحث حاکمیتی بخش‌خصوصی باید برای نیازسنجی بازار این کشور تلاش کند.»
وی در همین راستا، ضمن ابراز تأسف از این امر که تصویر درستی در میان تولیدکنندگان ایرانی از کشور افغانستان وجود ندارد، افزود: «بخشی از تولیدکنندگان و تجار افغانستان را کشوری ناامن تصور می‌کنند و تمایلی به سرمایه‌گذاری در آن ندارند؛ در حالی که پیوست‌های فرهنگی میان ایران و افغانستان وجود دارد وتولیدکنندگان تلاش زیادی برای صادرات به کشورهای اروپایی دارند، از بازار در دسترس و نزدیک افغانستان به دلیل همین نگاه نامناسب غفلت کرده‌اند.»
کبریایی با اذعان به این امر که امروز، بخشی از تجار ایرانی به بازار سلیمانیه و کردستان در عراق توجه بیشتری دارند، ادامه داد: «امروز، افغانستان نیز ظرفیتی مهم برای تجارت و مردمی مناسب برای مبادلات تجاری دارد و پول تجار و بازرگانان یا تولیدکنندگان ایرانی به راحتی قابل برگشت به کشور است.»
وی در پاسخ به پرسشی درباره نقش دولت در زمینه کسب سهم بیشتر از بازار افغانستان، با بیان این مفهوم که نقش دولت حاکمیتی و شناخت بیشتر درباره بازار این کشور است، اضافه کرد: «البته تسهیل‌گری‌های دیگری نیز در اختیار و توان دولت هست. می‌توان گروه‌های دوستی برای ارتباط بهتر با این کشور برقرار کرد.»
امکان رقابت برای بسیاری از محصولات تولیدی افغانستان و بسیاری دیگر از کشورها وجود دارد
کبریایی با اشاره و تأکید بر نقش مهم اتاق‌های بازرگانی کشور در روند توسعۀ ارتباطات اقتصادی میان ایران و افغانستان، اظهار داشت: «اتاق‌های بازرگانی می‌توانند تجار دو کشور را به هم نزدیک کنند و در جهت نیازسنجی و شناخت بازار و اتصال تجار ایرانی و افغان نقش مهمی ایفا کنند.»
وی با بیان این که شناخت بازار و زیست بوم صادرات به افغانستان از مهمترین دستاوردهای نمایشگاه اخیر در افغانستان بوده است، تصریح کرد: «این شناخت مسیر تجار را فراهم خواهد کرد؛ ضمن اینکه نباید این نکته را دور از ذهن داشته باشیم که قراردادهایی در زمینه صادرات لوازم خانگی، دارویی، غذایی و غیره با تجار افغانستان منعقد شده است.»
کبریایی با بیان اینکه ۷۰ شرکت در نمایشگاه افغانستان شرکت کرده بودند، خاطر نشان کرد:«در زمینه صنایع خلاق، تمرکز ما در نمایشگاه شناخت بازار، شناخت تجار، شرایط توزیع و غیره است و به طور حتم در آینده قراردادهای تجاری مناسبی به تصویب خواهد رسید.»
وی در مورد قیمت رقابتی نیز با اشاره به این نکته که در بسیاری از تولیدات از نظر رقابتی امکان رقابت با تولیدکنندگان سایر کشورها و تولیدکنندگان افغانستان وجود دارد، به ارائۀ مثالی پرداخته و تأکید کرد: «به طور مثال در مورد لوازم التحریر هم تولیدکنندگان افغان و هم ایرانی کاغذ را به طور عمده از چین وارد می‌کنند.»
جاذبه‌های کاراکترها و طرح‌های ایرانی و اسلامی برای پوشاک کودک و نوجوان در افغانستان
مهدی دافعیان، یکی دیگر از فعالان صنایع خلاق و مدیر عامل پوشاک هدهد نیز در این نشست، با اشاره به این نکته که این شرکت از کاراکترهای ایرانی و اسلامی در تولید پوشاک استفاده می‌کند، گفت: «کشور افغانستان به دلیل نزدیکی فرهنگی، بازار مناسبی برای صادرات صنایع خلایق در حوزه پوشاک کودک و نوجوان است.»
وی در بخشی دیگر از سخنان خود در این نشست، با اشاره به این که وقتی صحبت از صنایع خلاق در هر کشوری می‌شود، یکی از مهمترین وجوه آن فرهنگ این کشور است، افزود: «تولیدکنندگان فیلم و انیمیشن در حال حاضر با توجه به حضور طالبان نباید به بازار این کشور امیدواری چندانی داشته باشند اما این بازار در آینده نزدیک ظرفیت مناسبی دارد.»
نمایشگاه افغانستان در شناخت بهتر از بازار لباس این کشور به تولیدکنندگان ایرانی کمک کرد
دافعیان در بخشی دیگر از سخنان خود در این نشست، با اشاره به وجود نوعی لباس بومی مورد استفاده در افغانستان، ادامه داد: «تولیدات تولیدکنندگان ایرانی، باید متناسب با لباس‌های بومی مورد استفاده در این کشور تولید و عرضه شود، چرا که بخش عمده زنان مانتوهای بلندی مانند عبا می‌‌پوشند و بحمدلله، نمایشگاه افغانستان کمک کرد تا شناخت درستی از نحوه پوشش و پوشاک مورد استفاده در این کشور به دست آید.»
ذائقه‌ای برای تولید محتوای فرهنگی و هنری برای مخاطب کودک و نوجوان افغان ایجاد نشده است
صابر نوری محب، مدیر نهالستان مرکز نوآوری امید نیز در این نشست با اشاره به این که دست‌اندرکاران این مرکز، در یک سفر یک هفته‌ای به افغانستان، در نمایشگاه این کشور حضور پیدا کرده است، گفت: «مرکز نوآوری امید کار حمایت از واحدهایی را دارد که در حوزه بازی و سرگرمی، خلق جهان داستان‌ها و تولید محتوا و بازار پردازی برای کودکان و نوجوان فعالیت می‌کنند.»
وی در ادامه، با اشاره به این نکته که در این سفر، در گفت‌گو با افراد مختلف این نتیجه حاصل شد که حوزه صنایع خلاق مربوط به طبقه بالایی جامعه این کشور است، افزود: «به طور مثال، فعالیت‌هایی که درزمینه فرهنگی است در این کشور در حد تعاونی است و هنوز ذائقه برای تولیدات جدید ایجاد نشده است.»
نوری باتأکید بر این مفهوم که قشری از جامعه افغانستان، مصرف‌کننده تولیدات فرهنگی یا کالایی از تولیدات ایرانی هستند که می‌تواند ظرفیت مناسبی برای صادرات از ایران به این کشور باشد.
محدودیت‌های بخش توزیع در بازار افغانستان/شبکۀ گسترده فروش در افغانستان وجود ندارد
وی در پایان سخنان خود، با اشاره به وجود محدودیت‌های بخش توزیع در بازار افغانستان اشار، ادامه داد: «توسعه شبکه فروش در افغانستان کار سختی است و تمرکز باید بر کابل پایتخت افغانستان باشد.»
نوری‌محب، در همین راستا ضمن ابراز تأسف از این امر که امروز، شبکه فروش گسترده در این کشور وجود ندارد، اضافه کرد: «البته شبکه‌هایی نیز وجود دارند که باید کار توزیع را به آنها سپرد و با مدیران فروش شامل بازارک برای فروش محصولات ایرانی در بازار افغانستان گفت‌وگوهایی انجام شده است.»
