چرا به امام چهارم (ع) لقب سجاد و زین العابدین داده اند؟

امام علی بن حسین بن علی بن ابیطالب (ع) مشهور به سجاد در پنجم شعبان سال ۳۸ هجری قمری متولد شد. امام زین العابدین (ع) زمانی دیده به جهان گشودند که زمام امور در دست جد بزرگوارش امام علی بن ابیطالب (ع) بود. نام معصوم ششم علی (ع) است. وی فرزند حسین بن علی بن ابیطالب (ع) و ملقب به “سجاد” و “زین العابدین ” می‌باشد. امام سجاد در سال ۳۸ هجری در مدینه ولادت یافت. حضرت سجاد در واقعه جانگداز کربلا حضور داشت ولی به علت بیماری و تب شدید زنده ماندند، زیرا جهاد از بیمار برداشته شده است و پدر بزرگوارش – با همه علاقه‌ای که فرزندش به شرکت در آن واقعه داشت- به او اجازه جنگ کردن نداد. مصلحت الهی این بود که آن رشته گسیخته نشود و امام سجاد وارث آن رسالت بزرگ، یعنی امامت و ولایت گردد.

چرا امام (ع)، «سجاد» لقب یافت؟

امام باقر علیه السلام فرمود: پدرم، هیچ یک از نعمت‌های الهی را یاد نمی‌کرد، مگر آنکه سر به سجده می‌نهاد. هیچ حادثه ناگواری از او رد نمی‌شد، جز آنکه سجده می‌کرد. هیچ نیرنگ حیله گری از او دفع نمی‌گردید، مگر آنکه سر به سجده می‌نهاد. از هیچ نماز واجبی فراغت نمی‌یافت، مگر اینکه به سجود می‌رفت. هرگز موفق به اصلاح و آشتی بین دو نفر نمی‌شد، جز آنکه سجده شکر به جای می‌آورد؛ بنابراین نشانه‌های سجود در تمام اندام سجده اش آشکار بود از این رو ایشان را «سجاد» نامیدند.

چرا امام علی بن حسین (ع) «زین العابدین» لقب یافت؟

در اینکه آنحضرت را زین العابدین می‌گویند روایات جالب در بهترین کتب حدیث آمده:
۱ ـ عمران بن سلیم می‌گوید: هر گاه زُهری از علّی بن الحسین مطلبی نقل می‌کرد، می‌گفت: مرا زین العابدین روایت کرد. یکبار سفیان بن عُیَیْنه به او گفت: از چه جهت او را زین العابدین می‌گوئی؟
پاسخ داد از سعید بن مسیّب شنیدم که رسول خدا فرمود:
به روز قیامت، فریاد کننده‌ای آواز برآرد: زینت عبادت کنندگان، کجاست؟
یُناد مُنادس: أیْنَ زَیْنُ الْعابِدینَ؟
چنان می‌بینم که فرزندم علی بن الحسین با تمام وقار و سکون در میان مردم محشر براری رسیدن به جایگاهش قدم بر می‌دارد.
همین روایت را کتاب پرقیمت «علل الشرایع» صدوق از طریق علی بن ابراهیم قمّی، از ابن عبّاس، از رسول الهی حکایت می‌کند.
۲ ـ سحرگاهی در حالت عبادت و مناجات بود، مناجاتی عاشقانه، و عبادتی خالصانه، ابلیسی به صورتی وحشتناک در برابرش مجسّم شد تا روی را از حال خوشی که با محبوبش داشت باز دارد، آن حضرت کمترین توجّهی به آن شبح هولناک و چهره ترس آور نکرد، به قیام و قعود و به ذکر و مناجاتش ادامه داد، که ناگهان شنید گوینده‌ای از طرف غیب، سه مرتبه فریاد زد:
أنْتَ زَیْنُ الْعابِدینَ حَقّاش؟!
به هنگامی که وضو می‌گرفت، رنگ مبارکش به زردی می‌گرائید. زمانی اهل بیت بزرگوارش از او پرسیدند: چرا به وقت وضو اینچنین می‌شوی؟ پاسخ داد: می‌دانید آماده ایستادن در برابر چه آقائی هستم!
چون به نماز می‌ایستاد لرزه بر اندامش می‌افتاد؟! در جواب کسی که از حضرت پرسید این چه حال است؟ فرمود: به وقت مناجات و عبادت در پیشگاه محبوبم این حالت به من دست می‌دهد.
روزی در اطاقی که در حال سجده بود آتش افتاد، بیم آن می‌رفت که شعله آتش تمام اطاق را بگیرد، ناگهان فریاد زدند: پسر پیامبر! آتش آتش؟!

اهل خانه آتش را خاموش کردند و آن عاشق پاکباخته هنوز در سجود بود، چون از عبادت فارغ شد، عرضه داشتند: چه علّتی شما را از توچّه به حریقی که به اطاق افتاد بازداشت؟ فرمود: آتش آخرت؟!
 روایتی بس مهم در باب کیفیّت عبادت عابدان بن مضمون زیر از آنحضرت نقل شده:
إنَّ قَوْماً عَبَدُواللّهَ رَهْبَهً، فَتِلْکَ عِبادَهُ الْعَبیدِ; وَ آخَرینَ عَبَدُوهُ رَغْبَهً، فَتِلْکَ عِبادَهُ التُّجّارِ; وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوااللّهَ شُکْراً، فَتِلْکَ عِبادَهُ الاْحْرارِ:
گروهی خداوند را از ترس عذاب بندگی می‌کنند، این عبادت غلامان و بردگان بزدل است. جمعی حضرت د وست را از شوق رسیدن به بهشت عبادت می‌کنند، این کار تاجران است؛ و عدّه‌ای وجود مقدّس او را محض شکر و اینکه آنجناب لایق عبادت است، پرستش می‌نمایند و این عبادت آزادگان است.
عبادت آنجناب عبادت آزاد از ترس و شوق بود، او با تمام هستی و وجودش خداوند را محض خداوندیش می‌خواست، در هیچ عبادتی از حضرت معبود توقّع اجر و مزد نداشت، و به خاطر ترس از عذاب به هیچ عبادتی قیام نکرد؟!

صحیفه سجادیه

امام (ع) برای آگاهی مردم، اسلوب دعا را به کار برد، به طوری که دعا‌های آن حضرت، رویداد‌های عصر او را تفسیر می‌کند. صحیفه سجّادیّه که به زبور آل محمّد مشهور است، اثر بی نظیری است که در جهان اسلام، جز قرآن کریم و نهج البلاغه، کتابی به این عظمت و ارزش، پدید نیامده که پیوسته مورد توجه بزرگان و علما و مصنّفان باشد. از دیگر آثار ارزنده به جا مانده از امام سجّاد (ع)، مجموعه‌ای تربیتی و اخلاقی است به نام رساله حقوق که امام (ع) در آن وظایف گوناگون انسان را در برابر خدا و خود و دیگران، با بیانی شیوا و گویا بیان کرده است. مجموعه حقوقی که در این رساله ذکر شده جمعاً ۵۱ حقّ می‌باشد.

اینها گوشه‌ای از فضایل و ارزش‌های واقعی امام زین العابدین (ع) است که دشمن را بر سر کینه و انتقام می‌آورد.

تاریخ دقیق شهادت امام سجاد (ع) مشخص نیست ولی روایت ۱۲ محرم و ۲۵ محرم سندّیت بیشتری دارد. مدت عمر آن حضرت ۵۷ سال و طول امامت آن بزرگوار حدود ۳۴ سال می‏باشد. حضرت سید الساجدین (ع) به دست ولید بن عبدالملک به شهادت رسیدند و امروز قبر شریف آن حضرت در قبرستان بقیع مظلومانه و غریبانه مامن و زیارتگاه عاشقان و ارادتمندان خاندان رسول خدا (ص) است.

منبع: برنا