چرا حمام محله حسنآباد به حموم جنی معروف شد؟
۰۸:۵۵ – ۱۸ دی ۱۴۰۳
جنها همیشه پای ثابت روایتهای مرتبط با حمامهای قدیمی بودهاند. گویی خزینههای بخار گرفته و گرمابههای زیرزمینی با قصهها و خرافات عجین شدهاند.
خرافات حمام
حضور جن و پری در حمامهای قدیمی تهران همپای تاریخچه ساخت نخستین حمامها قدمت دارد. نصرالله حدادی، تهران پژوه، میگوید: «حمامها زمینهساز به وجود آمدن قصهها و خرافات زیادی شده بود. حمامها پایینتر از سطح زمینساخته میشدند. تاریک و پر از بخار بودند. نوع معماری حمامها هم بهگونهای بود که پژواک و انعکاس صدا در آن اتفاق میافتاد. همین مسائل باعث میشد تا مکانی ترسناک و وهمآلود به نظر آید. در قسمت زیرین حمامهای قدیمی بخشی وجود داشت که به آن «تون» میگفتند و در آن آتش روشن میکردند، طبقه بالا هم که بیشتر شبیه سیاهچال و پر از بخار بود.»
ترس از حمام و قصههای جن و پریاش تنها مختص به عامه مردم نبود و این ترس تا دربار نیز رخنه کرده بود. مظفرالدین شاه قاجار از حمام رفتن واهمه داشت و نقل است قبل از اینکه وارد حمام شود یکی از درباریان شجاع خود را به حمام میفرستاد تا اجنه را از آنجا دور کند. برخی نیز دست به دامان کاسه چهلکلید که به انبوهی از دعاها مزین بود میشدند. پای صحبتهای اهالی محلههای قدیمی تهران که بنشینید قصه اجنه حمامهای محله را به یاد دارند. زینالعابدین فرحزادی از قدیمیهای محله میگوید: «حمام ۳۰۰ ساله فرحزاد جن داشت. همیشه صداهای عجیبوغریب از آنجا میآمد.»
چرا حمام محله حسنآباد به حموم جنی معروف شد؟
حمام جنی معروف محله حسنآباد هم به خاطر قصه اجنه کمکم بیرونق شد. این حمام زیبا که مشتریهای فراوان داشت با شایعه حضور اجنه از چشم اهالی افتاد. بهخصوص که برخی شایعه کرده بودند این حمام قبلاً غسالخانه بوده و ارواح آنجا حضور دارند. این حمام کمکم بین تهرانیها به حمام جنی معروف شد.
ناصر نجمی در کتاب دارالخلافه تهران مینویسد: «در تهران قدیم جمعی بر این عقیده بودند که گاهی اجنه برای فریب و اغفال و کشاندن مردم زودتر از وقت در بوق حمام میدمند.» خرافات در حمامهای تهران قدیم کم نبود. از معروفترین خرافات تهرانیها ماجرای آب خزینه حمام یهودیها بود که به مشکلگشایی شهره بود. ریشه این خرافه به شخصی به نام جعفری برمیگشت که، چون زنش باردار نمیشد دعانویسان به او توصیه کردند نذر کند. وقتی حاجتروا شد در حمام سلیمانیه یهودیان تهران به همراه کاسه چهلکلیدی که از برنج ساخته شده بود آب بر سر مردم میریخت تا دعایشان برآورده شود. در بخش زنانه حمام نیز زنی به نام «فاطمه شنبهجو» با همان «کاسۀ چهلکلید» حاجات را برآورده میکرد.
منبع: همشهری
