چرا ماهوارههای «هدهد» و «کوثر» توسط پرتابگر روسی پرتاب شدند؟
۱۴:۵۵ – ۱۵ آبان ۱۴۰۳
پس از پرتاب موفقیت آمیز امروز دو ماهواره هدهد و کوثربه عنوان نخستین ماهوارههای بخش خصوصی، از پایگاه پرتاب وستوچنی روسیه با ماهوارهبر «سایوز» این سوال مطرح میشود که چرا این ماهواره در کشوری دیگر و توسط ماهواره بر روسی انجام شد. این اتفاق دلایل متعددی دارد که در گزارش زیر به بررسی آن پرداختیم.
اهمیت همکاریهای بینالمللی در عرصه فضا
اگرچه کشورهای صاحب دانش و صنعت فضایی دارای پایگاههای پرتاب در خاک خود هستند؛ اما به دلایل مختلفی برخی مأموریتهای فضایی خود را از سایت فضایی دیگر کشورها به انجام میرسانند. به طور کلی، همکاری بین کشورها در عرصه دانش و صنعت فضایی به ترویج تحقیقات علمی، تبادل اطلاعات و کاهش هزینهها کمک میکند. همچنین همکاری بین کشورها در پروژههای فضایی میتواند منجر به ارتقای همکاری دیپلماتیک بین کشورها شود.
بهرهبرداری کشورها از امکانات دیگر کشورها برای استفاده از فضا دلایل مختلفی دارد. انتخاب یک کشور دوم برای پرتاب ماهوارهها ممکن است به علل فنی، سیاسی و اقتصادی باشد. کشوری که به طور مستقل قادر به پرتاب ماهواره نیست، ممکن است تصمیم بگیرد از ظرفیت فنی و تخصصی کشور دیگری استفاده کند. توسعه و نگهداری زیرساختهای مورد نیاز برای پرتاب ماهواره هزینهبر است. برخی کشورها از جمله کشورهای کوچکتر یا کشورهای در حال توسعه، ممکن است توانایی مالی کافی برای ساخت و نگهداری این زیرساختها را نداشته باشند و از پرتاب کنندههای دیگری بهره گیرند.
برخی در بخش فناوری فضایی، تخصص بالایی ندارند و از امکانات و تکنولوژی پیشرفته کشورهای دیگر استفاده میکنند. همکاری با کشورهای دیگر در زمینه فضا، میتواند به تقویت روابط بینالمللی و تبادل دانش و تکنولوژی کمک کند. برخی از کشورها به منظور ارتقای روابط دیپلماتیک و سیاسی با کشورهای دیگر، تصمیم به همکاری در زمینه پرتاب ماهوارهها میگیرند.
در نهایت، هر کشور با توجه به موقعیت، منافع و توانمندیهای خود، تصمیم میگیرد تا ازامکانات کشورهای دیگر برای پرتابهای فضایی استفاده کند. همکاریهای متقابل در زمینه پرتاب ماهوارهها میتواند بسیار سودمند باشد. همکاری مشترک میتواند هزینههای مربوط به توسعه و پرتاب ماهوارهها و کاوشگرها را کاهش دهد؛ بنابراین کشورها میتوانند برنامههای فضایی را به صورت هماهنگتر و با سرعت بیشتری اجرا کنند. با اشتراکگذاری دانش و تکنولوژی، کشورها میتوانند از تجربیات هم بهره برده و به سرعت در مسیر پیشرفت فناوریهای فضایی قرار گیرند.
ماهوره بر «سایوز» قابلاعتمادترین و پراستفادهترین سامانه پرتاب فضایی دنیا
سایوز تنها یک سامانه پرتاب نیست؛ بلکه بخشی از تاریخ و توسعه فناوری فضایی در جهان محسوب میشود و توانسته پرتابهای موفقی را تاکنون پشت سر بگذارد. این دو ماهواره با یکی از قابلاعتمادترین و پراستفادهترین سامانههای پرتاب فضایی دنیا به فضا پرتاب شدند. سایوز بهعنوان گزینهای اقتصادی برای پرتاب ماهوارههای کوچک و متوسط انتخاب میشود و در بازارهای جهانی پرتاب، جایگاه ویژهای دارد.
این ماهواره بر با بهرهوری، قابلیت اطمینان و هزینههای پایین، توانسته است نقش پررنگی در تاریخ مأموریتهای فضایی و تجاری ایفا کند و همچنان بهعنوان یک سامانه پرتاب کارآمد در عرصه جهانی شناخته میشود؛ این ماهوارهبر تاکنون تنها تعداد محدودی از شکستهای فنی را تجربه کرده و میزان موفقیت آن بیش از ۹۵ درصد بوده است. این آمار باعث شده سایوز همچنان یکی از قابلاعتمادترین سامانههای پرتاب سرنشیندار و محمولهای در جهان محسوب شود. این ماهواره بر روسی پیشتر ماهواره خیام را در به مدار رسانده بود.
آمار مأموریتهای ماهوارهبر سایوز روسی
ماهواره بر سایوز از از سال ۱۹۶۶ تا سال ۲۰۲۱، بیش از ۱۹۰۰ مأموریت انجام داده بنابراین این تعداد پرتاب، سایوز را به یکی از پرکارترین سامانههای پرتاب تاریخ تبدیل کرده است و تاکنون بیش از ۱۴۰ مأموریت سرنشیندار به مدار زمین و ایستگاه بین المللی انجام داده است؛ و در حوزههای مختلفی مانند پرتاب ماهوارههای مخابراتی، تحقیقاتی و ماموریت تجاری و ارسال ماهوارههای مخابراتی بین المللی شرکت داشته است.
سایوز ارتقا یافته برای محمولههای سنگین
ماهوارهبر سایوز طی سالهای اخیر دستخوش ارتقاهایی در سیستمهای ناوبری، موتورهای پرتاب و مصرف سوخت شده است که این تغییرات باعث افزایش بازدهی و کاهش هزینههای عملیاتی آن شده است. جدیدترین نسخه این ماهوارهبر، دارای قابلیتهای بهبودیافتهای برای حمل محمولههای سنگینتر و دقت بیشتر در قرار دادن محمولهها در مدار است.
ماهواره ساخت بخش خصوصی کشورمان با نامهای «کوثر» و «هدهد» ۲۰ مهر ماه برای ارسال به فضا به روسیه ارسال شدند و بامداد امروز ۱۵ آبانماه با موفقیت توسط ماهوارهبر سایوز روسی به فضا پرتاب شدند. این پرتاب، نخستین تلاش بخش خصوصی فضایی کشور برای تولید و پرتاب ماهواره به فضاست که یک گام جدی در صنعت فضایی ایران محسوب میشود. ماهواره کوثر با مأموریت کشاورزی دقیق و نقشهبرداری و ماهواره هدهد نیز یک ماهواره مخابراتی اینترنت اشیا و آماده پرتاب هستند.
حسین شهرابی مدیرعامل این شرکت دانشبنیان درباره پرتاب ۲ ماهواره «کوثر» و «هدهد» گفت: فرایندهایی طی شد تا به مرحله پرتاب رسیدیم. اصرار ما بر این بود که یک پرتاب بینالمللی را به ثبت برسانیم تا این مسیر را باز کنیم. با کمک دوستان مرکز همکاریها این کار شکل گرفت و به عنوان یک سازنده داخلی برای نخستین بار توانستیم قرارداد بینالمللی پرتاب را منعقد کنیم. سالهای بسیاری بود که ما گزینه ساخت ماهواره و ماهوارهبر را همراه با یکدیگر پیش میبردیم. با این اتفاق توانستیم پیشرفت سریعتری را شکل بدهیم.
منبع: آنا
