کاهش سرانه مصرف لبنیات در سال جاری/ افزایش قیمت لبنیات خود سرانه است

بازار محصولات لبنی در ماه‌های اخیر با نوسانات شدید قیمتی مواجه بوده که هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان را تحت فشار قرار داده است. بررسی‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تورم سالانه گروه لبنیات تا دی‌ماه ۱۴۰۳، ۲۰.۶ درصد بوده و تورم نقطه‌ای (نسبت به دی‌ماه ۱۴۰۲) ۲۲.۱ درصد را ثبت کرده است.

یکی از دلایل اصلی رشد قیمت لبنیات، افزایش نرخ شیر خام در بازار است. علی احسان ظفری، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی، اعلام کرده است که برخی دامداران به بهانه درصد چربی، شیر خام را با قیمتی فراتر از نرخ مصوب ۱۸ هزار تومان و تا ۲۲ هزار تومان به فروش می‌رسانند. این اقدام باعث شده برخی کارخانه‌ها نیز قیمت محصولات خود را افزایش دهند.

علاوه بر این، دولت در مهرماه نرخ مصوب هر دهم درصد چربی را از ۲،۰۰۰ ریال به ۳،۰۰۰ ریال افزایش داد، اما در بازار این رقم تا ۴،۰۰۰ ریال بالا رفته که به گرانی خامه و کره بسته‌بندی منجر شده است.

ظفری تأکید کرده است که بعد از مجوز افزایش ۲۵ درصدی قیمت لبنیات در خردادماه، هیچ مجوز رسمی جدیدی صادر نشده، اما برخی کارخانه‌ها به طور خودسرانه قیمت محصولات خود را افزایش داده‌اند.

براساس گزارش مرکز آمار، در دی‌ماه،  کره پاستوریزه با ۹.۸ درصد افزایش و خامه پاستوریزه با ۵.۷ درصد افزایش بیشترین رشد قیمتی را در میان لبنیات داشته‌اند. یکی از عوامل این گرانی، افزایش صادرات کره و تغییر در نرخ چربی خامه و کره بوده است.

افزایش بی‌رویه قیمت‌ها منجر به کاهش سرانه مصرف لبنیات شده است. کاهش تقاضا می‌تواند زنجیره تولید را مختل کند و منجر به تعطیلی بسیاری از واحد‌های کوچک تولیدی شود. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر این روند ادامه پیدا کند، در آینده‌ای نزدیک شاهد کاهش جدی تولید و محدود شدن بازار لبنیات به چند برند بزرگ خواهیم بود.

افزایش قیمت شیر خام، تغییر در نرخ چربی، افزایش هزینه‌های تولید و صادرات گسترده برخی محصولات، بازار لبنیات را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. نبود نظارت کافی و افزایش قیمت بدون مجوز رسمی، فشار مضاعفی به مصرف‌کنندگان وارد کرده و می‌تواند زنجیره تولید را با بحران روبه‌رو کند. در این میان، سیاست‌گذاری‌های دولت برای کنترل بازار و حفظ تعادل میان تولید و مصرف، نقشی کلیدی در آینده بازار لبنیات خواهد داشت.

همچنین مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی تاکید کرد: افزایش قیمت‌های اخیر کاملا خودسرانه است. دامداران مصوبه‌ای که برای شیر خام و درصد چربی مازادشان بوده است، یعنی به ازای هر درصد چربی مازاد از ۳.۲ باید ۳۰۰ تومان از کارخانه‌ها می‌گرفتند، ادعا دارند که از برخی کارخانه‌ها بیشتر از ۳۰۰ تومان می‌گیرند که تخلف است. از طرفی قیمت پایه شیر خام ۱۷ هزار تومان بوده که مصوب شده است. شیر خام باید براساس باسکول شرکت خریدار و آزمایشگاه کارخانه تولیدکننده باشد. متاسفانه اخیراً دامداری‌ها رسم کردند که خودشان آزمایشگاه دارند که شیر را با ۱۸ هزار تومان حساب می‌کنند و اعلام می‌کنند چربی شیر ۴ درصد است که یک باره هشت هزار تا ۳۳۰۰ هزار تومان هم اضافه می‌کندن. با این کار عملا شیر خام را ۲۰ تا ۳۰ درصد بالاتر از قیمت مصوب به فروش می‌رسانند که تخلف دامداری‌ها است.

بازار لبنیات در ماه‌های اخیر تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله افزایش قیمت شیر خام، تغییر نرخ چربی، هزینه‌های تولید و صادرات گسترده برخی محصولات قرار گرفته است. این عوامل منجر به افزایش تدریجی قیمت‌ها شده و در نهایت مصرف‌کنندگان را با کاهش قدرت خرید مواجه کرده است.

نبود نظارت کافی و افزایش قیمت بدون مجوز، نه‌تنها فشار اقتصادی بیشتری بر خانوار‌ها وارد کرده، بلکه باعث کاهش سرانه مصرف لبنیات نیز شده است. این کاهش مصرف می‌تواند در بلندمدت به تعطیلی واحد‌های تولیدی کوچک منجر شده و بازار را به چند برند بزرگ محدود کند.

در چنین شرایطی، دولت و نهاد‌های نظارتی باید با اقدامات کنترلی مؤثر، از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری کرده و تعادل مناسبی بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ایجاد کنند. همچنین، اصلاح سیاست‌های حمایتی از دامداران و کارخانه‌های لبنی، شفاف‌سازی روند قیمت‌گذاری و جلوگیری از سوءاستفاده‌ها، می‌تواند در کنترل قیمت‌ها و حفظ بازار داخلی نقش مؤثری داشته باشد. در غیر این صورت، افزایش قیمت‌ها و کاهش مصرف، نه‌تنها بر سلامت جامعه تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه صنعت لبنیات را نیز در معرض بحران‌های جدی قرار خواهد داد.

پایان