گردوی عجب‌شیر از ستاره کشاورزی تا قربانی خام‌فروشی؛ زنجیره ارزش هنوز خواب است

گردوی ممتاز عجب‌شیر، که نامش سال‌ها مترادف با کیفیت در شمال‌غرب ایران بوده، هنوز در مرحله خام‌فروشی متوقف مانده است. نبود واحدهای فرآوری و بسته‌بندی سود این محصول استراتژیک را از باغدار به دلال منتقل کرده و فرصت تبدیل آن به برند ملی خشکبار ایران را در محاق نگه داشته است. مسئولان از توافق با دو سرمایه‌گذار برای آغاز فرآوری خبر می‌دهند، اما تا بیداری واقعی زنجیره ارزش، فاصله‌ای جدی باقی مانده است.

به گزارش دنیای برند، در حالیکه گردوی عجب شیر به علت کیفیت بالا و درصد بالای مواد غذایی نه تنها در آذربایجان شرقی که در کل کشور و به خصوص منطقه شمال غرب مشهور است، اما نبود واحدهای فرآوری و مهمتر از آن مجموعه های بسته بندی، فروش و بازاریابی این محصول مهم منطقه را با چالش های مختلف همچون کاهش درآمد باغداران، خام فروشی، دلال بازی و در نهایت ضرر به کل اقتصاد شهرستان مواجه کرده است.

گسترش غافلگیر کننده باغات گردو در عجب شیر طی سال های اخیر نشان می دهد که این محصول با زندگی، معیشت و اقتصاد منطقه گره خورده است و بر همین اساس اراضی باغی مختص این محصول طی سه سال اخیر حدود یکهزار هکتار و حجم تولید نیز بیش از ۲ برابر افزایش پیدا کرده است.

در سال ۱۴۰۰ تنها دو هزار و ۴۸۰ هکتار باغ گردو در عجب شیر وجود داشت که این رقم اکنون به سه هزار ۴۰۰ هکتار و میزان تولید نیز از سه هزار تن به بیش از پنج هزار تن رسیده است.

اینکه چرا مسوولان تاکنون به ایجاد واحدهای بسته بندی و فرآوری گردو در عجب شیر فکر نکرده اند، برای کشاورزان این منطقه جای سئوال بوده و آنان همواره منتقد نبود چنین واحدهایی در کنار باغات خود هستند.

جلب سرمایه گذار یکی از مهمترین اقدامات مدیران شهرستانی و استانی به منظور ایجاد واحدهای فرآوری و بسته بندی گردو در عجب شیر می تواند باشد که باید با اهتمام و تلاش شبانه روزی در این رابطه وارد عمل شد و اجازه نداد تا حاصل زحمت بی وقفه کشاورزان خام فروشی شود و به دلیل شرایط نامطلوب اقتصادی و معیشتی، این محصول گران قیمت به دست دلالان بیفتد.

خام فروشی چالش اصلی گردوکاران عجب شیر است/ با دو سرمایه گذار توافق کردیم

فرماندار شهرستان عجب شیر، از اینکه محصول گردو در این منطقه اغلب به صورت خام از دست کشاورزان خارج می شود، ابراز تاسف و نگرانی کرد و گفت: اکنون مساله خام فروشی معضل و چالش بزرگ حوزه کشاورزی و البته کل اقتصاد منطقه است و باید راهکارهای عملیاتی در این خصوص در نظر گرفته شود.

امیرعباس سلطان پور، ایجاد واحدهای فرآوری و بسته بندی گردو در شهرستان را عاملی بسیار مهم، موثر و تعیین کننده در ایجاد اشتغال عنوان و اظهار کرد: اگر چند واحد از این دست را در شهرستان فعال کنیم، بسیاری از مشکلات اقتصادی و حتی اجتماعی و فرهنگی به واسطه ایجاد شغل پایدار و به تناسب آن افزایش سطح درآمد خانوارها، از بین خواهد رفت.

وی بر ضرورت برندسازی گردوی عجب شیر تاکید کرد و با بیان اینکه این موضوع بدون ایجاد و راه اندازی واحدهای فرآوری و بسته بندی محقق نمی شود، یادآور شد: محصول گردو ظرفیت‌های گسترده ای در حوزه کشاورزی، گردشگری و البته سرمایه انسانی دارد که باید از چنین مزیتی برای توسعه و رونق اقتصادی شهرستان نهایت بهره برداری را کرد.

سلطان پور، مردم را مولد اصلی توسعه خواند و با تاکید بر اینکه دولت باید نقش بسترساز را بر عهده بگیرد، ادامه داد: حدود ۴۰ درصد جمعیت ۷۰ هزار نفری عجب‌شیر در مناطق روستایی و ۶۰ درصد در مناطق شهری زندگی می‌کنند و این شهرستان با بهره‌مندی از ظرفیت‌های غنی کشاورزی، از تولید سیب‌زمینی تا سیر، سهم چشمگیری در تامین محصولات متنوع آذربایجان شرقی دارد و ۶۲ درصد جمعیت منطقه مشغول کار کشاورزی هستند.

وی محصول گردو را نمایه و سرتیتر تمام محصولات کشاورزی تولیدی مردم عجب شیر خواند و اظهار کرد: این شهرستان رتبه نخست تولید گردو در آذربایجان شرقی را دارد که از لحاظ کیفیت نیز به دلیل شرایط آب و هوایی منطقه و سردسیر بودن آن بسیار عالی بوده و طرفداران خاص خود در ایران و حتی خارج از کور را دارد.

سلطان پور با تاکید بر اینکه باید از این ظرفیت بزرگ برای فرآوری و بسته بندی استفاده کرد، افزود: به طور مثال از ضایعات و پوست گردو می توان مرغوب‌ ترین نوع زغال تولید کرد که می‌تواند به‌ عنوان یک برند محلی معرفی شود و در این زمینه به شدت نیازمند حضور سرمایه گذاران و البته همراهی و معرفی از سوی رسانه ها هستیم.

وی تنها راه دستیابی به توسعه پایدار را تکمیل زنجیره ارزش و برندینگ محصولات کشاورزی شهرستان عنوان و اضافه کرد: شرایط کلی منطقه ایجاب می کند تا حمایت از تعاونی‌ها و صندوق‌های خرد زنان روستایی بسیار وسیع تر و بهتر از گذشته باشد، تا در حوزه‌های بسته‌بندی و فرآوری محصولات نقش‌آفرینی مؤثرتری داشته باشند.

فرماندار عجب‌شیر از مذاکرات موفقیت آمیز با دو سرمایه گذار بخش غیر دولتی برای حضور در این شهرستان به منظور ایجاد واحدهای فرآوری و بسته بندی خبر داد و گفت: یکی از آنها که قصد ایجاد واحد فرآوری دارد، مراحل اداری را طی کرده و اکنون در انتظار تسهیلات بانکی است و صندوق خرد کشاورزی نیز برای راه اندازی واحد بسته بندی اعلام آمادگی کرده است که امیدواریم با نهایی شدن این دو مورد تحولی موثر در اقتصاد محصول گردو ایجاد شود.

سلطان پور یادآور شد: با ایجاد این دو واحد که امیدواریم تا پایان امسال به بهره برداری برسند، ارزش افزوده گردو حداقل به میزان ۲۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد.

وی گفت: با اتکا به توان مردم و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و تعاونی می‌توان رشد طبیعی شهرستان را به جهشی توسعه‌آفرین تبدیل کرد و عجب‌شیر را به یکی از قطب‌های اقتصادی و کشاورزی استان به خصوص در محصول گردو بدل ساخت.

شرایط اقلیمی تولیدات باغی را به مخاطره می اندازد

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه تغییرات اقلیمی و شرایط نامناسب بارش ها برای حوزه کشاورزی بسیار مضر بوده است، گفت: در چنین شرایط سخت و دشوار تولیدات باغی همچون گردو بیش از سایر محصولات در خطر افتاده است.

صادق نادری، چالش‌های پیش‌روی بخش کشاورزی ناشی از تغییرات اقلیمی و بی آبی را جدی برشمرد و اظهار کرد: امروز با پدیده تغییرات گسترده اقلیمی، شوری آب و خاک، افزایش دما و وقوع موج‌های گرمایی طولانی مدت روبرو هستیم که موجب ظهور آفات جدید و افزایش نیاز آبی محصولات باغی شده است.

به گفته وی سرمای شدید روزهای ۲۵ فروردین سال ۱۴۰۳ باعث شد تا میزان برداشت گردو امسال ۳۰ تا ۴۰ درصد در آذربایجان شرقی کاهش یابد.

نادری با بیان اینکه آذربایجان شرقی دارای ۱۸ هزار هکتار باغ گردو است که از این میزان، سه هزار و ۴۰۰ هکتار مربوط به شهرستان عجب‌شیر است، این منطقه را از نظر تولید نیز صاحب رتبه اول استان اعلام کرد.

وی اصلاح و بازسازی باغات، سرشاخه‌ کاری و به‌کارگیری روش‌های نوین مبارزه با آفات را از مهمترین برنامه های جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی برای مقابله با آسیب های مختلف باغات گردو عنوان و اظهار کرد: این سازمان با تمام‌ توان در خدمت کشاورزان برای اصلاح باغات و افزایش تولید است تا با بروز انواع تهدیدات تولیدات دچار تنزل نشود.

نادری با اشاره به اینکه محصول گردو نماد قدمت، پایداری و کسب‌ و کار سبز شهرستان عجب شیر است، گفت: این موضوع نشان می‌دهد کشاورزان عجب‌شیری با وجود شرایط سخت اقلیمی، همچنان در مسیر توسعه تولید گام برمی‌دارند.

وی کاهش منابع آبی و افت ذخایر سدهای استان نظیر قلعه‌چای، علویان، شهید کاظمی، ستارخان و آی دوغموش را منجر به بروز انواع مشکلات برای تولیدکنندگان دانست و افزود: با وجود این شرایط، کشاورزان آذربایجان شرقی به خصوص مناطق جنوبی استان با همت و دانش خود توانسته‌ اند روند تولید را حفظ کنند و حتی در برخی محصولات شاهد افزایش عملکرد باشیم.

نادری ایجاد واحدهای فرآوری را لازمه توسعه باغات گردو در عجب شیر خواند و اظهار کرد: باید توجه داشت که بدون وجود چنین واحدهایی دستیابی به اهداف توسعه ای و راندمان تولید محقق نمی شود، چه بسا با وجود این گونه واحدها رغبت باغداران به کاشت درختان گردو بیشتر شده و درآمد پایدار برای آنها عملیاتی شود.

گردوی عجب شیر نیاز به برندسازی دارد

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان عجب‌شیر نیز با اشاره به ظرفیت های بسیار بالای گردوی این منطقه گفت:‌این محصول به شدت نیازمند برند سازی با هدف بازاریابی مناسب در داخل و خارج از کشور است که در این رابطه باید رسانه ها و جامعه خبری کمک حال کشاورزان باشند.

اردشیر عسگری اظهار کرد: تلاش های شبانه روزی و همت بالای کشاورزان منطقه موجب معروفیت گردوی عجب شیر شده است تا با وجود انواع مشکلات و کم آبی و تغییرات اقلیمی همچنان این منطقه رتبه نخست آذربایجان شرقی را به خود اختصاص دهد.

وی ادامه داد: عجب‌شیر به‌ عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی آذربایجان شرقی در مسیر توسعه پایدار گام بر می‌دارد و حمایت از کشاورزان برای افزایش بهره‌وری و برندسازی محصولات در دستور کار جهاد کشاورزی قرار دارد، چون معتقدیم بدون بازار یابی مناسب نه تنها ارزش افزوده این محصول روز به روز کاهش خواهد یافت بلکه بازارهای کنونی نیز شاید به تدریج از دست برود.

عسگری با اشاره به برگزاری جشنواره گردوی عجب شیر، معرفی مطلوب محصول، برندسازی و توسعه بازار فروش را از اهداف مهم این رویداد کشاورزی خواند و ادامه داد: چنانچه بتوان از سرمایه گذاران جهت ورود به عرصه بسته بندی و فرآوری استفاده کرد، بدون تردید باغات گردوی منطقه نه تنها جوانان منطقه را صاحب شغل می کند، حتی برای فصول برداشت از شهرهای دیگر نیز می توان نیروی کار وارد کرد و این ثمره ای جز رشد و توسعه اقتصادی ندارد.

عسگری بر ضرورت رعایت الگوی صحیح مصرف آب از سوی کشاورزان و به خصوص گردو کاران تاکید و اظهار کرد: با توجه به خشکی دریاچه ارومیه و کاهش حجم آب سد قلعه‌چای که عمده آب کشاورزی منطقه از آن تامین می شود، لازم است هم در الگوی کشت و هم در نحوه مصرف آب نهایت دقت صورت بگیرد تا پایداری تولید در بخش کشاورزی حفظ شود.

به گزارش ایرنا، شهرستان عجب شیر با ۷۰ هزار نفر جمعیت در فاصله ۸۵ کیلومتری جنوب تبریز و در ۴۰ کیلومتری شمال غربی مراغه واقع شده است.

منبع: ایرنا