۱۳ نقطه سرنوشت ساز در بحران ۱۳ ساله میان ترکیه و سوریه
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سوریه و ترکیه طی ماه های اخیر دور جدیدی از مذاکرات پنهان در راستای احیای روابط را آغاز کرده اند و این درحالی است که پیش از این نیز گزارش هایی درباره ۴ دور مذاکراه هاکان فیدان، در زمان ریاست بر میت و علی مملوک رئیس استخبارات سوریه منتشر شده بود.
بهبود فضای روابط دو کشور در شرایطی است که طی یک دهه اخیر روابط آنکارا و دمشق به شدت تخریب شد که دلیل این امر سیاست های ترکیه نسبت به اعتراضات سوریه در سال ۲۰۱۱ بود.
این در حالی بود که تا پیش از این، ترکیه مهمترین شریک اقتصادی سوریه محسوب می شد و سران دو کشور رجب طیب اردوغان و بشار اسد روابط دوستانه و مستحکمی داشتند.
سیر تحول روابط سیاسی و اقتصادی خوب ترکیه با سوریه به وضعیت کنونی را می توان در ۱۳ نقطه مورد توجه قرار داد:
۱. اولین مرحله از شکاف در روابط ترکیه با سوریه ژوئن ۲۰۱۱ (تیر۱۳۹۰) بود که طی آن عبدالله گل رئیس جمهور وقت ترکیه در واکنش به تظاهرات خیابانی موضع گیری مداخله جویانه انجام داد. عبدالله گل از بشار اسد خواست تا در سوریه تحول سیاسی انجام دهد و اجرای گفتگوهای ملی را ناکافی خواند.
۲. همزمان با تشدید تظاهرات ها و وقوع برخی درگیری های مسلحانه در آگوست ۲۰۱۱ (مرداد ۱۳۹۰) احمد داود اغلو وزیر خارجه وقت در پیامی شدید اللحن خواستار کناره گیری بشار اسد رئیس جمهور سوریه شد.
۳. گروهی از افسران سوری آگوست ۲۰۱۱ (شهریور ۱۳۹۰) با اعلام جدایی از ارتش این کشور نیروی موسوم به ارتش آزاد سوریه را در ترکیه تشکیل دادند.
۴. ترکیه در مارس ۲۰۱۲ (اسفند ۱۳۹۰) سفارتش در دمشق را به دلیل وضعیت ناامن این شهر تعطیل کرد. در همین ماه شورای ملی سوریه به عنوان تشکیلاتی سیاسی متشکل از مخالفان دولت سوریه (غربگرا، اخوانی، اکراد و …) با هدف تغییر نظام حاکم و انتخاب جانشین برای بشار اسد در استانبول تشکیل جلسه دادند.
۵. نشست دوستان سوریه در آوریل ۲۰۱۲ (اردیبهشت ۱۳۹۱) با حضور کشورهایی که خواستار سرنگونی دولت دمشق بودند، در ترکیه برگزار شد و بر حمایت از مخالفان مسلح و گروه های تکفیری تاکید کردند.
۶. پارلمان ترکیه در اکتبر ۲۰۱۲ (مهر ۱۳۹۱) با لایحه پیشنهادی دولت این کشور برای انجام اقدام نظامی در سوریه موافقت کرد.
۷. ائتلاف نیروهای مخالف سوریه در دسامبر ۲۰۱۲ (دیماه ۱۳۹۱) در استانبول دفتری تشکیل داد و ترکیه نیز کمک سیاسی و لجستیک در اختیار این ائتلاف قرار داد.
۸. ارتش ترکیه در سپتامبر ۲۰۱۴ (شهریور ۱۳۹۳) به بهانه فرار تعدادی از شبه نظامیان مسلح کرد به داخل اراضی سوریه، به نقاط مرزی حمله کرد و کنترل گذرگاه ها را در اختیار گرفت.
۹. پارلمان ترکیه در اکتبر ۲۰۱۴ (مهر ۱۳۹۳) مجوز عملیات نظامی در داخل خاک سوریه و عراق را برای مدت یکسال دیگر تمدید کرد.
۱۰. ارتش ترکیه فوریه ۲۰۱۵ (بهمن ۱۳۹۳) اولین عملیات نظامی گسترده در داخل خاک سوریه را با عنوان «شاه فرات» انجام داد. این عملیات برای انتقال تابوت سلیمان شاه پدر بنیانگذار دودمان عثمانی از حلب انجام شد. ۱۰۰ خودرو نظامی ترکیه با هماهنگی با جدایی طلبان کرد و ارتش آزاد وارد سوریه شدند.
۱۱. ارتش ترکیه به بهانه مقابله با خطر گروه داعش و عقب راندن قسد در آگوست ۲۰۱۶ (مرداد ۱۳۹۵) عملیات «درع الفرات» (سپر فرات) را داخل خاک سوریه به موازات مرز انجام داد. این اولین عملیات نظامی گسترده ترکیه در داخل خاک سوریه محسوب می شد.
۱۲. ارتش ترکیه در مارس ۲۰۱۸ (فروردین ۱۳۹۷) با حمله به داخل خاک سوریه در عملیات «غصن الزیتون» (شاخه زیتون) شهر عفرین را اشغال کرد و اداره آن را به گروه های مسلح وابسته واگذار کرد. این شهر در کنترل قسد بود ولی ترکیه برای تضعیف کردها در این منطقه وارد عمل شد.
۱۳. ارتش ترکیه در اکتبر ۲۰۱۹ (مهر ۱۳۹۸) سومین عملیاتش در داخل خاک سوریه را با عنوان «نبع السلام» (چشمه صلح) انجام داد. این عملیات به بهانه اسکان دادن آواره های سوری بود ولی هدف اصلی آن ایجاد منطقه امن و عقب راندن شبه نظامیان قسد تا عمق ۳۰ کیلومتری خاک سوریه بود.
روابط دو کشور در این فضا درحالی در دو سال اخیر پیش رفته که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه خواستار دیدار با بشار اسد همتای سوری اش شده، ولی مقامات دمشق تاکید دارند که تا زمانی که ارتش ترکیه از خاک سوریه عقب نشینی نکند، حاضر به ملاقات و برقراری روابط با آنکارا نیستند. حالا باید منتظر ماند و دید چهاردهمین لحظه سرنوشت ساز در روابط دو کشور ملاقات رهبران دو کشور خواهد بود یا خیر.
پایان
