۱۸ ماه آوارگی ۶۰ هزار شهرک نشین صهیونیست به روایت آمار
براساس نظرسنجی ژانویه ۲۰۲۵، تقریباً نیمی از ساکنان آواره هنوز تصمیم نگرفته‌اند که آیا بعد از جنگ به خانه‌های خود بازمی‌گردند یا خیر. اما ۵ درصد به طور قطعی مصمم هستند هرگز به منازل خود در مناطق شمالی برنگردند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پس از گذشت ۱۸ ماه از جنگ غزه که محدود به مرزهای جنوبی اراضی اشغالی نماند و با ورود حزب‌الله در حمایت از مردم فلسطین به این نبرد، جبهه‌ای در مرزهای شمالی نیز گشوده شد، آنچه برای ساکنین مناطق مرزی اسرائیل بر جای مانده ویرانی، تخریب، آوارگی و از بین رفتن روال عادی زندگی است.
در همین رابطه گزارش بازرسی دولتی (دیوان محاسبات) درباره روند بازسازی‌های شهرک‌ها و کیبوتص‌های اطراف مرز غزه و منطقه نقب منتشر شد که نشان می‌دهد علیرغم تأسیس اداره بازسازی تحت عنوان «تکوما» و تخصیص بودجه‌های بی‌سابقه در اکتبر ۲۰۲۳، انتقال این مبالغ با تأخیر صورت گرفته، هیچ برنامه‌ریزی موثری برای بازسازی وجود ندارد و دولت به نیازهای ساکنین و آوارگان بی‌توجه است. در این گزارش تأکید شده است «در حالی که دولت تعهد بازسازی سریع و موثری را داده بود، یافته‌ها نمایانگر مجموعه‌ای از شکست‌هاست که باعث تاخیرهای قابل توجه در احیای پروژه‌های حیاتی شده است.»
بنا به این گزارش کابینه نتانیاهو کمتر از دو ماه پس از شروع جنگ یعنی در دسامبر ۲۰۲۳، بودجه ۴.۵ میلیارد دلاری را برای بازسازی مناطق جنگ‌زده تصویب کرد، اما با گذشت چهار ماه از شروع سال ۲۰۲۵، بخش قابل توجهی از این مبلغ حتی واریز هم نشده است.
نکته دیگر اینکه اگرچه در اکتبر ۲۰۲۳ کابینه ریژیم تصمیم گرفت شهرک‌های منطقه صفر تا ۷ کیلومتری در مرز نوار غزه در منطقه بازسازی گنجانده شود، اما این تصمیم تا یک سال بعد (اکتبر ۲۰۲۴) به شکل قانون الزام‌آور رسمیت پیدا نکرد و تاخیرهای بیشتر منجر بدان شد تا مراحل قانونی حتی تا امروز نیز تکمیل نشود.
در نتیجه، پروژه‌هایی مانند ساخت مراکز اشتغال و کارخانه‌های آسیب دیده در جنگ بارها به تعویق افتاد. در همین راستا دیوان عالی دادگستری اسرائیل به دنبال دادخواست شهرداری‌های اوفکیم و نتیووت و سایر مناطق که خواستار گنجاندن در محدوده منطقه بازسازی و دریافت بودجه بودند، مجبور به مداخله شد.
گزارش بازرسی دولتی تأکید کرد در حالی که کابینه در روند کار تأخیر دارد، ساکنان شهرک‌های اطراف مرز غزه با واقعیت‌های غیرقابل تحملی روبرو هستند. علیرغم وعده‌های داده شده در مورد مسکن، بسیاری از آنها هنوز در شرایط بدی زندگی می‌کنند. لذا این نگرانی شدید وجود دارد که حتی در آینده نزدیک، وعده‌های بازسازی در حد حرف باقی بماند.[۱]
این وضعیت در منطقه شمال که خط مقدم جنگ با حزب الله بود، نیز دیده می‌شود. نظرسنجی جدید «مؤسسه دموکراسی اسرائیل» وضعیت نابسامان اقتصادی ساکنان شمال را در سایه جنگ نشان می‌دهد. در این نظرسنجی مشخص شد ۵۴ درصد آوارگان مناطق شمالی در اثر جنگ کاهش درآمد را تجربه کردند که البته این رقم در بین آوارگان مرز جنوبی ۳۳ درصد است. نکته ویژه اینکه بررسی‌ها مشخص کرد ساکنین مناطق شمالی آسیب‌پذیرتر از جوامع نزدیک مرز غزه هستند و در نتیجه جنگی که با حزب‌الله اتفاق افتاد بیشترین آسیب را افراد مسن، زنان و مشاغل آزاد دیده‌اند. ۱۸ ماه پس از شروع جنگ، اکثر افراد تخلیه‌شده دارای مشاغل آزاد هنوز کاهش فعالیت‌های تجاری به دلیل جنگ را گزارش می‌کنند و نیاز مبرم به تدوین یک مکانیسم منظم و قابل پیش‌بینی دارند، مکانیسمی شبیه کارمندان حقوق بگیر که حتی در زمان مرخصی و بیکاری، دستمزد دریافت می‌کنند.[۲]
در همین راستا «انجمن پیمانکاران نوسازی» اعلام کرد در مرزهای شمالی ۵۹۴۰ ساختمان در جنگ آسیب دیدند که ۸۶ درصد آنها نیاز به نوسازی دارند. طبق اظهارات رئیس این انجمن «دولت (کابینه) از مسئولیت شانه خالی می‌کند و اجازه می‌دهد صنعت ساخت‌وساز و نوسازی سقوط کند و این زندگی ساکنان شمال را متأثر خواهد کرد».[۳]
با وجود چنین وضعیتی، کابینه نتانیاهو اعلام کرد از ابتدای مارس باید مدارس مناطق شمالی بازگشایی شود. این در شرایطی است که مقامات محلی در مناطق شمالی تأکید داشتند جایی برای بازگشت وجود ندارد، نه از منظر امنیتی و نه از منظر غیرنظامی؛ چرا که هنوز زیرساخت‌ها بازسازی نشده و بودجه‌های وعده داده شده برای نجات اقتصاد و توسعه منطقه پرداخت نشده است. به همین دلیل فقط ۷۰ درصد معلمان مایل به بازگشت به تدریس در شمال هستند.[۴]
متأثر از چنین شرایطی یک سوم از ساکنان آواره شده منطقه الجلیل تصمیم گرفته‌اند پس از جنگ دیگر در این منطقه زندگی نکنند. پیش از این و در پی شروع حملات حزب‌الله به مناطق شمالی اراضی اشغالی، بیش از ۶۰ هزار نفر از ساکنین مناطق شمالی مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. دلیل این مسئله نگرانی‌های امنیتی، مشکلات معیشتی و نبود زیرساخت‌های اقتصادی مناسب عنوان شده است.
براساس نظرسنجی ژانویه ۲۰۲۵، تقریباً نیمی از ساکنان آواره هنوز تصمیم نگرفته‌اند که آیا بعد از جنگ به خانه‌های خود بازمی‌گردند یا خیر. اما ۵ درصد به طور قطعی مصمم هستند هرگز به منازل خود در مناطق شمالی برنگردند. نتایج این نظرسنجی زنگ خطری برای رژیم صهیونیستی است. فقدان امنیت، جبران ناکافی غرامت و از هم پاشیدگی جوامع مسائلی هستند که نیاز به توجه فوری دارند، اما پس از گذشت ۱۸ ماه هنوز اقدامات اساسی در این زمینه صورت نگرفته است.[۵]
بنابراین باید گفت ادامه جنگ، موجب تعمیق مشکلات اقتصادی ساکنین اراضی اشغالی شده است. برخلاف فضاسازی رسانه‌ای در مورد کمک‌های دولتی به آوارگان، ۵۶ درصد مشاغل مناطق جنوبی و شمالی اعلام کردند غرامتی بابت آسیبی که دیده‌اند، از دولت دریافت نکرده‌اند.
در واقع گزارش‌ها و آمار منتشر شده در رسانه‌های اسرائیلی به خوبی نشان می‌دهد علاوه بر جنگی که با مقاومت فلسطین در مرزهای جنوبی اراضی اشغالی رخ داد، نبرد با حزب‌الله نیز صدمات و آسیب‌های بسیاری به مناطق مسکونی و تجاری مرزهای شمالی اسرائیل وارد کرد. عدم بازگشت بخش زیادی از ۶۰ هزار آواره مناطق شمالی به خانه‌هایشان علیرغم اینکه ماه‌هاست جنگ با حزب‌الله به حالت تعلیق درآمده، گویای حجم تخریب‌ها و البته ناتوانی در پیشبرد سیاست‌های بازسازی رژیم صهیونیستی نیست. اینکه این خرابی‌ها چه زمانی ترمیم می‌شود و شرایط زندگی به حالت عادی برمی‌گردد، رابطه مستقیمی با تداوم سیاست‌های جنگ‌طلبانه نتانیاهو دارد؛ زیرا این رویکرد موجب کسری بودجه و افزایش مخارج نظامی شده و لذا کابینه این رژیم پول چندانی برای تخصیص به مناطق جنگ‌زده ندارد تا روند احیا و بازسازی را تسریع بخشد. بنابراین می‌توان انتظار داشت آوارگان مرزهای شمالی و جنوبی همچنان سال جاری را نیز در وضعیت ناپایدار سپری کنند و سرگردانی برای خیل عظیمی از خانواده‌‌های ساکن در این نقاط ادامه داشته باشد.
پانوشت:
[۱]. https://www.srugim.co.il/1097867
[۲]. https://www.ynet.co.il/economy/article/rk0ugny51l
[۳] . https://www.ynet.co.il/economy/article/skycehktye
[۴]. https://www.israelhayom.co.il/news/education/article/17343403
[۵]. https://www.haaretz.co.il/news/politics/2025-01-07/ty-article/00000194-3d4e-d96e-a1d6-3feebea40000
پایان