دلایل دعوت مجدد ترکیه به نشست اروپا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در چند سال اخیر روابط دیپلماتیک بین ترکیه و اتحادیه اروپا، رو به سرما و انجماد رفته است. مدت‌ها بود که وزرا و دیپلمات‌های ترکیه به مجامع و جلسات مهم اتحادیه اروپا دعوت نمی‌شدند و بسیاری از رهبران اروپایی از جمله صدر اعظم آلمان، آشکارا اعلام می‌کردند که بهتر است با ترکیه فقط در حوزه تجارت کار کنند و از مساله تکمیل روند عضویت حرفی زده نشود.

اما حالا اتفاق جدیدی روی داده که از سوی دستگاه دیپلماسی ترکیه و رسانه‌های این کشور، به عنوان یک روزنه امید قلمداده شده است. ماجرا از این قرار است که پس از یک وقفه پنج ساله، اتحادیه اروپا دوباره حاضر شده وزیر امور خارجه ترکیه را نیز به نشست وزرای اروپایی دعوت کند.

بر اساس خبری که وزارت امور خارجه ترکیه در اختیار رسانه‌ها گذاشته، قرار است هاکان فیدان وزیر امور خارجه این کشور در روز ۲۹ اوت، مهمان بروکسل باشد و در نشست گیمنیچ (Gymnich) یا نشست غیررسمی وزرای خارجه اتحادیه اروپا حضور پیدا کند.

نام این نشست برگرفته از نام یک قلعه تاریخی در آلمان است که در سال ۱۹۷۴ میلادی برای اولین بار پذیرای حضور وزاری اروپایی شد. از آن دوران تاکنون، هر ۶ ماه یک بار، وزرای امور خارجه کشورهای عضو یا نامزد عضویت اتحادیه اروپا گرد هم می‌آیند و از آنجایی که معاونین، دستیاران و خبرنگاران در این نشست حضور ندارند، فضا برای برای تبادل نظرات غیررسمی و صریح آسان‌تر است و بسیاری از گلایه‌ها، نگرانی‌ها و انگیزه‌های همکاری و شراکت در نشست گیمنیچ مطرح می‌شوند.

ترکیه، بیشتر می‌خواهد
اونجو کچلی، دیپلمات ارشد و سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه اعلام کرده که از دید آنکارا، این دعوت یک اقدام مثبت است که می‌تواند به معنی تلاش اتحادیه اروپا برای جستجوی کانالهای گفتگو با ترکیه باشد.

کچلی گفته است: «ما امیدواریم این گام ارزنده، راه را برای اصلاح تصمیمات شورای امور خارجی اتحادیه اروپا از ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۹ که باعث ایجاد بن بست در روابط ما شده، هموار کند. این دعوت همچنین نشان می‌دهد که آنها نیاز به تقویت روابط بین ترکیه و اتحادیه اروپا را به رسمیت می‌شناسند و معتقدند که در مواجهه با چالش‌های منطقه‌ای و جهانی، به همراهی ترکیه نیز نیاز دارند. برای پیشرفت در روابط، ضروری است که همکاری و گفتگوی ما با اتحادیه اروپا در همه زمینه‌ها بر مبنایی مستمر و سیستماتیک قرار گیرد و به شیوه‌ای پایدار و قابل پیش‌بینی تقویت شود».

سخنگوی دستگاه دیپلماسی ترکیه همچنین از اتحادیه اروپا گلایه و ابراز امیدواری کرده که دعوت از هاکان فیدان برای حضور در بروکسل، صرفاً به نشست مزبور محدود نشود و در سایر جلسات سرنوشت ساز و مهم اتحادیه نیز به ترکیه فرصت حضور و اظهار نظر داده شود. 

تونجو کچلی به طور کلی از اتحادیه اروپا خواسته، در مواجهه با واقعیتی به نام نامزدی ترکیه، در مورد موارد زیر، تجدیدنظر کرده و حسن نیت بیشتری به خرج داده شود:
۱.بحث بر سر موضوعات کلیدی، از جمله احیای روند الحاق کامل ترکیه به اتحادیه اروپا.
۲.آغاز مذاکرات برای به‌روزرسانی اتحادیه گمرکی و کاهش تعرفه صادرات کالا از ترکیه به کشورهای عضو اتحادیه.
۳. پیشرفت در آزادسازی روادید و صدور ویزا.
۴.فعال‌سازی مجدد مکانیسم‌های مذاکرات ساختاری و احیای گفتگوهای سطح بالا در زمینه‌هایی مانند سیاست، امنیت، اقتصاد، حمل و نقل و انرژی.

هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه، تیمی از دیپلمات‌های ارشد را مامور کرده تا با تدوین یک یادداشت راهبردی و ارسال آن برای مقامات اتحادیه اروپا، نشان دهند که چه زمینه‌هایی برای افزایش میزان همکاری بین ترکیه و اروپا وجود دارد.

این در حالی است که اتحادیه اروپا در ۵ سال گذشته یعنی از سال ۲۰۱۹ به این سو، عملاً در قبال ترکیه، یک رویکرد تنبیهی و انزواساز داشته و هیچگاه حاضر نشده در سطحی فراتر از تجارت و روابط اقتصادی با ترکیه همراهی کند.

به عبارتی دیگر، ترکیه از حضور در تمام مجامع و نشست‌های عالی مرتبط با سیاست، امنیت، محیط زیست، حقوق و دیگر حوزه‌های تصمیم‌سازی اتحادیه محروم شده است.

از این گذشته در حوزه صنایع دفاعی نیز به شکل عملی، ترکیه از سوی اروپا مورد تحریم قرار گرفته و به عنوان مثال، در برابر درخواست مکرر ترکیه در مورد خرید جنگنده یوروفایتر، بی‌اعتنایی کرده است. چرا؟ آیا چنین تنبیهاتی به خاطر عدم اعتنای ترکیه به گزارش‌های انتقادی پارلمان اروپا در مورد مسائلی همچون فقدان آزادی بیان، بی‌توجهی به حقوق زندانیان سیاسی و حقوق زنان و اقلیت‌ها است؟ خیر. واقعیت این است که اروپایی‌ها، بیش از هر رفتار و اقدام دیگری به این موضوع حساس هستند: «رویکرد تند ترکیه به مساله قبرس».

حساسیت مقامات اتحادیه اروپا در مورد رویکرد ترکیه به قبرس، شامل موارد زیر است:
۱.عملیات اکتشاف کشتی‌های ترکیه برای یافتن نفت و گاز در سواحل مناطق ترک نشین بدون هماهنگی یونان و دولت روم نشین قبرس.
۲.اعمال فشار بر یونان و قبرس و تلاش برای تجزیه جزیره به دو قسمت و حمایت از ساختاری به نام «جمهوری ترک قبرس شمالی». 

اگر چه در حال حاضر ترکیه روابط خود را با یونان ترمیم کرده و آسمان گفتگوهای آنکارا – آتن از آن حالت ابری و طوفانی درآمده اما هنوز هم مواضع ترکیه در قبال قبرس، برای اتحادیه اروپا قابل قبول نیست. 

چه شد که ترکیه را دوباره به اروپا دعوت کردند؟
برخی از دیپلمات‌های وزارت امور خارجه ترکیه به این اشاره کرده‌اند که هاکان فیدان برخلاف وزیر پیشین یعنی مولود چاووش اوغلو، توانایی و قدرت بیشتری در تعامل با اروپایی‌ها داشته و دعوت مجدد به نشست وزرای امور خارجه، ثمره تلاش‌های اوست.

اما تحلیلگران ترکیه می‌گویند چنین تصوری، دور از واقعیت است و این موضوع ربطی به میزان توفق فیدان ندارد. بلکه حاصل و دستاورد رفاقت دو سیاستمدار دیگر یعنی اردوغان و اوربان است.

همه می‌دانند که ویکتور اوربان نخست وزیر مجارستان و رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه، روابط خوب و نزدیکی دارند. اگر چه اوربان برخلاف اردوغان، به طور کامل با اوکراین سرِ ستیز و اختلاف دارد. اما هر دو آنها رفیق نزدیک ولادمیر پوتین هستند و از منظر قدرت سیاسی و حکمرانی، شباهت‌های بسیاری دارند.

مجارستان از اول ماه جولای سال جاری میلادی ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را بر عهده گرفته و حالا که ریاست دوره‌ای اتحادیه را به دست آورده در اولین گام، امتیاز خوبی به ترکیه داده است.

با علم به این که رییس دوره‌ای بعدی لهستان است که مقامات این کشور نیز رابطه خوبی با ترکیه دارند و حالا که وزیر امور خارجه ترکیه به نشست وزرا دعوت شود، عملاً نمی‌توان در دوره ریاست کشور بعدی، باز هم ترکیه را از بازی بیرون انداخت!

در پایان باید گفت، اختلافات جدی بین ترکیه و اتحادیه اروپا به قوت خود باقی است و مسائلی همچون خروج ترکیه از کنوانسیون حقوق زنان و خانواده موسوم به کنوانسیون استانبول، بی اعتنایی به حکم دادگاه حقوق بشر اروپا در مورد عثمان کاوالا و صلاح الدین دمیرتاش، انتقادات بسیار از دستگاه قضای ترکیه، انتقاد در مورد فقدان شفافیت مالی و از اینها مهمتر اختلاف در مورد قبرس و مهاجرین، شرایطی پدید آورده که عملاً تکمیل روند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را بسیار دشوار و پیچیده کرده و بعید است به این زودی تغییری جدی در این معادلات به وجود آید.

پایان