مارپیچ سکوت در میان چهرههای اربعین‌رفته!
۱۲:۱۷ – ۰۴ شهریور ۱۴۰۳
با افزایش استقبال از این سفر معنوی، چهرههای معروف از جمله بازیگران و ورزشکاران نیز پا به پیادهروی گذاشتند و هرسال عکسهای آن در فضای مجازی دست به دست میشود. موضوعی که نشان میدهد که تجربه بینظیر حضور در پیادهروی میلیونی اربعین، برای طیفهای مختلف جذابیت پیدا کرده است و افرادی با دیدگاههای مختلف و بعضا کاملا مخالف، در این ابر رویداد دوشادوش یکدیگر قرار میگیرند.
با این وجود، جریانی که در دو سال گذشته و به ویژه پس از رخدادهای سال ۱۴۰۱ و در مناسبتهای ملی مانند بازیهای تیم ملی، انتخاباتها، رویدادهای اجتماعی و…، با تندترین الفاظ به میدان آمده بود و تمام مشارکتکنندگان را از دم تیغ گذرانده بود، این بار نوک پیکان انتقادات و بازخواستها را به سمت چهرههایی که دنبالکننده بیشتری در شبکههای اجتماعی دارند یا چهرههای شناخته شدهای هستند، گرفتهاند.
هرچند که تعداد قابل توجهی از این بازخواستها، از سوی اکانتهای کاربری بدون نام و نشان یا تازه ساخته شده روانه افراد میشود و فیک بودن آنها مشخص است، اما هجمه سنگینی که گاها هزاران اکانت به صورت همزمان به یک فرد میبرند، هر کس را دچار شوک میکند.
آنچه نگران کننده به نظر میرسد، این است که این گونه از هجمه سازماندهی شده، گویی انگار مثمرثمر واقع شده و نوعی از سکوت را در میان چهرهها ایجاد کرده است؛ هم در مورد رویدادهای ملی و به شکل بیشتر در مورد رویدادهای مذهبی. به همین دلیل است که گاهی یک تکپست فرد شناخته شده، چندین برابر امار معمول صفحه او کامنت میگیرد و تعامل میطلبد؛ البته تعاملی از جنس ناسزا!
این روند به شکلی پیش رفته است که پس از اتفاقات سال ۱۴۰۱ اظهارنظر چهرههای شناخته شده درباره موضوعاتِ روز از جمله واکنش آنها به فاجعه غزه و جنایت رفح، حضور در جامجهانی، حضور در تیم ملی، بازی در یک اثر تلویزیونی و… به چالشی برای آنها تبدیل شد. شاید بر همین اساس است که برخی از چهرههای شناخته شده در فضای مجازی در اربعین امسال ترجیح دادند که هیچ خبر یا عکسی از آنها مخابره نشود یا برخلاف سالهای گذشته، کسی تمایلی به گفتگو با خبرنگاران نداشت.
در اربعین امسال، همان ابتدا حضور یحیی گلمحمدی و جواد نکونام خبرساز شد؛ عکسی از آنها مخابره شد و عجیب آنکه، علاوه بر اکانتهای ناشناس، برخی از چهرههای شناخته شده نیز بر این دو مربی سرشناس فوتبال تاختند که جای شما در اربعین حسینی (ع) نیست. رفتاری که خیلی زود سر و صدا کرد و باعث شد بخشی از ورزشکاران که در کاروان تیمهای ملی در المپیک نیز حضور داشتند یا چندین و چند بازیگر و اهالی سینما که به سفر اربعین آمده بودند، بیسر و صدا راهی این سفر شوند و نه عکسی بگیرند و نه مصاحبهای کنند!
وقتی دیواری کوتاهتر از دیوار چهرهها نیست
گسترش استفاده از فضای مجازی به خصوص دو شبکه اجتماعی مهم اینستاگرام و ایکس بر هویت فرهنگی افراد اثرگذار بوده و توانسته آن بخش از وجودِ سرکش یا منتقد فرد را در زیر پستهای چهرههای مشهور یا دایرکتهای آنها نشان دهد که در دنیای واقعی شاید امکان یا جسارت بیان آن کمتر برای کاربر وجود داشته باشد.
در واقع اعتراض مجازی یا فحاشی مجازی، کمهزینهترین و آسانترین راه برای تخلیه خشم یا بیان انتقادات است که در حال حاضر نسبت به موضوعات مختلف وجود دارد. برای این کار، چه کسی بهتر از یک بازیگر، خواننده و یا حتی ورزشکار که مخاطبان فراوانی دارند؟
هرچند همانطور که گفته شد، برای سهم بزرگی برای اکانتهای بینام و نشان قائل شد؛ اکانتهای که برخی معتقدند پشت آن یک کاربر واقعی ننشسته و یا چندین اکانت توسط یک کاربر سازمانی هدایت میشود. این اکانتها تلاش میکنند که با حمله سازماندهی شده به یک اکانت، علاوه بر ایجاد فضای رعب و وحشت برای او، کاربران دیگر را نیز به این کار ترغیب کنند.
فرصتی که میتوانست بهتر استفاده شود
خبرنگاران در طول دو سال گذشته، بارها و بارها شاهد سخنان خصوصی چهرههای فرهنگی، سیاسی، ورزشی و هنری درباره تبعات اظهارنظرهای ملی، سیاسی یا مذهبی بودهاند که در نتیجه آنها، ترجیح میدهند در مورد هیچ رخدادی به غیر حوزه تخصصی خود، نظری ندهند یا با کاربران تعاملی نداشته باشند.
در این فضا و با سختتر شدن ورود کاربران واقعی داخلی به فضای اینستاگرام، هزینه چندبرابری اینستاگرامگردی به دلیل استفاده از فیلترشکن و مواردی از این دست، باعث شده است که پتانسیل بالقوه کاربران واقعی داخلی که ممکن است بتوانند با برخی از این اکانتهای سایبری مقابله کنند، از بین برود!
نمونه نقص این همراهی نیز وجود دارد. چندماه قبل در زمان حمله به غزه، حمله به بیمارستان و کشتارهای مختلف رژیم، کاربران عادی بودند که جو ضداسرائیلی را در فضای اینستاگرام و ایکس راه انداختند. پس از آن بود که سلبریتیها و چهرههای پرمخاطب، با همراهی با این موج، سرعت چندصد برابری به آن دادند و حتی شاید فضا را برای ابراز عقیده کاربران دیگر فراهم کردند.
به نظر میرسد فضای خاص اربعین امسال که به نوعی با کشتار غزه گره خورده بود، میتوانست با برنامهریزی بهتر و دقیقتر، به محملی برای همراهی و همپایی گروههای مختلف، رسانهای کردن آن و شکستن این ترس ۲ ساله بیانجامد که به هرحال آنطور که باید از این فرصت استفاده نشد.
منبع: ایسنا
