اربعین و عدد ۴۰ از نگاه کلام وحی و روایات

اربعین از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است و خداوند در ۴ آیه قرآن کریم به این روز و عدد ۴۰ نیز اشاراتی داشته است. خداوند در آیه ۵۱ سوره بقره می‌فرماید «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَی أَرْبَعِینَ لَیْلَهً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ، و آنگاه که با موسی ۴۰ شب قرار گذاشتیم آنگاه در غیاب وی شما گوساله را به پرستش گرفتید در حالی که ستمکار بودید». این آیه برای عدد ۴۰ احترام خاصی نیز قائل است.

همچنین خداوند در آیه ۲۶ سوره مائده می‌فرماید «قالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَهٌ عَلَیْهِمْ أَرْبَعِینَ سَنَهً یَتِیهُونَ فِی الأَرْضِ فَلاَ تَأْسَ عَلَی الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ، خدا به موسی فرمود ورود به آن سرزمین ۴۰ سال بر ایشان حرام شد که در بیابان سرگردان خواهند بود پس تو بر گروه نافرمانان اندوه مخور».

خداوند در آیه ۱۵ سوره أحقاف بیان کرده است «صَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهًا وَوَضَعَتْهُ کُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا حَتَّی إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَهً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَعَلَی وَالِدَیَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَإِنِّی مِنَ الْمُسْلِمِینَ، و انسان را نسبت به پدر و مادرش به احسان سفارش کردیم مادرش با تحمل رنج به او باردار شد و با تحمل رنج او را به دنیا آورد و با برداشتن و از شیرگرفتن او ۳۰ ماه است تا آنگاه که به رشد کامل خود برسد و به ۴۰ سال برسد می‌‏گوید؛ پروردگارا بر دلم بیفکن تا نعمتی را که به من و به پدر و مادرم ارزانی داشته‏‌ای سپاس گویم و کار شایسته ‏ای انجام دهم که آن را خوش داری و فرزندانم را برایم شایسته گردان در حقیقت من به درگاه تو توبه آوردم و من از فرمان‏پذیرانم».

همچنین خداوند در آیه ۱۴۲ سوره اعراف فرمود «وَو َاعَدْنَا مُوسَی ثَلاَثِینَ لَیْلَهً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً وَ قَالَ مُوسَی لأَخِیهِ هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَ أَصْلِحْ وَلاَ تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ، و با موسی ۳۰ شب وعده گذاشتیم و آن را با ۱۰ شب دیگر تمام کردیم تا آنکه وقت معین پروردگارش در چهل شب به سر آمد و موسی هنگام رفتن به کوه طور به برادرش هارون گفت در میان قوم من جانشینم باش و کار آنان را اصلاح کن و راه فسادگران را پیروی مکن».

مرحوم علامه مجلسی پس از نقل دعائی که متضمن اسماء حسنای الهی است، می‌فرماید «عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم: لو دعا بها رجل اربعین لیله جمعه غفر الله له، اگر کسی ۴۰ شب جمعه به درگاه الهی این دعا را بخواند خداوند او را می‌آمرزد و می‌بخشد و نیز به دعا کردن به ۴۰ مومن در قنوت سفارش شده است».

در روایتی دیگر از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که فرمودند «کسی که ۴۰ روز عبادات خود را خالص و برای خداوند انجام دهد و اخلاص در عمل داشته باشد خداوند متعال چشمه‌های حکمت را از چشمه دل او به زبانش جاری می‌کند».

همچنین امام صادق (ع) می‌فرمایند «هر یک از شیعیان که ۴۰ حدیث را حفظ کند خداوند متعال او را در قیامت فرد عالم، دانشمند و فقیه محشور می‌کند و گرفتار عذاب الهی هم نمی‌شود». البته مقصود از حفظ حدیث تنها حفظ کردن عبارات آن نیست، بلکه حفظ حدیث در همه شئون و ابعاد آن مورد نظر است. 

حضرت رسول اکرم (ص) می‌فرمایند «کسی که ۴۰ روز مرتب در نماز جماعت از ابتدا شرکت کند خداوند او را از آتش جهنم و از گرفتاری به نفاق و دورویی مصون خواهد داشت». همچنین در روایتی دیگر از رسول اکرم (ص) آمده است «زمانی که مؤمن از دنیا رحلت می‌کند آسمان و زمین ۴۰ روز برای او گریه می‌کنند و وقتی که عالم مومن از دنیا برود آسمان و زمین تا ۴۰ ماه در فراق او می‌گریند».

در پایان باید یادآور شد که مسلمان و شیعیان با پیروی و تبعیت از قرآن، روایات و احادیث نقل شده از اهل بیت (ع) برای اربعین حسینی جایگاه ویژه‌ای قائل هستند و این روز را مورد توجه و اهمیت قرار می‌دهند.

منبع: ایسنا