این رئیس جمهور ۲۰ ماه در سلول انفرادی زندانی بود

۸ شهریور ماه ۱۳۶۰ سالروز عملیات تروریستی اعضای سازمان منافقین در دفتر نخست‌وزیری است که منجر به شهادت شهیدان رجایی و باهنر شد. شهادت شهید رجایی در حالی رقم خورد که کشور ۲ ماه قبل از این واقعه شهادت شهیدان بهشتی و ۷۲ تن از همراهانش را شاهد بود و از دست دادن شهید رجایی هم خلأ بزرگی برای جمهوری اسلامی محسوب می‌شد. از دست دادن رئیس جمهوری که در بازار دستفر‌وشی می‌کرد تا بتواند کمک خرج خانواده باشد و مخارج تحصیلش را تأمین کند. او بعد از گرفتن دیپلم ریاضی وارد نیروی هوایی ارتش شد اما به توصیه آیت‌الله طالقانی مبنی بر اهمیت شغل معلمی، آموزگار شد.

نوع ارتباط شهید رجایی با دانش‌آموزان الگوسازی شود

جانباز دو چشم و دو دست «مجتبی شاکری» از شاگردان شهید «محمدعلی رجایی» در کلاس درس جبر دبیرستان میرداماد در میدان قیام تهران بود. او درباره روحیه شهید رجایی در کلاس درس می گوید: «سال ۱۳۵۴ در رشته ریاضی درس می‌خواندم. دبیرستان میرداماد، دبیرستان نسبتاً شلوغی بود و دانش‌آموزانی از محله‌های مولوی، خراسان و ری به این دبیرستان آمده بودند. شهید رجایی در این دبیرستان معلم جبر بود. او همان متانت دوران ریاست جمهوری را در کلاس درس داشت. او با دانش‌آموزان با احترام رفتار می‌کرد. به عنوان مثال وقتی که می‌خواست تخته سیاه را پاک کند، آرام آرام تخته‌پاک کن را روی تخته سیاه می‌کشید تا مبادا غبار در هوا منتشر شود و دانش‌آموزان اذیت شوند؛ در حالی که دبیران دیگر برای اینکه غبار گچ تخته سیاه روی لباس و سر و صورتشان ننشیند، از دانش‌آموزان می‌خواستند که پای تخته بروند و تخته را پاک کنند.»

اجرای طرحی برای جبران کمبود کتاب

امکانات آموزشی در دوره پهلوی محدود بود و دانش‌آموزان به کتابخانه دسترسی نداشتند. در این موقعیت شهید رجایی، ایده‌ای برای دسترسی به کتاب‌های موجود را مطرح کرد. شاکری دراین باره بیان می‌کند: «در دبیرستان کتابخانه نداشتیم و به همین خاطر دسترسی دانش‌آموزان به کتاب‌های غیردرسی محدود بود. شهید رجایی برای اولین بار طرحی را اجرا کرد که دانش‌آموزان بتوانند به کتاب‌های غیردرسی مفید دسترسی پیدا کنند. این طرح اینطور  بود که او از دانش‌آموزان خواست تا کتاب‌هایی که خوانده‌اند را در اختیار همکلاسی‌ها قرار بدهند. و حتی گفت: اگر دانش‌آموزان کتاب خوبی را سراغ دارند معرفی کنند تا خودش خریداری کند. آن زمان ۳ تا ۵ تومان مبلغ بالایی بود اما شهید رجایی برای بالا بردن سطح آگاهی دانش‌آموزان از جیب خودش خرج می‌کرد. با اجرای این طرح در کلاس ما ۳۰ جلد کتاب دست به دست شد.»

۵ دقیقه آخر کلاس درس شهید رجایی

امروز شاگردان شهید رجایی او را اسوه حسنه معلمی می‌دانند. معلمی که علاوه به تدریس به بهترین شکل، تلاش می‌کرد تا بینش اعتقادی و سیاسی دانش‌آموزان را ارتقا دهد. به گفته مجتبی شاکری «شهید رجایی کاملاً از وقت کلاس استفاده می‌کرد. ۵ دقیقه آخر کلاس را یک حدیث، یا خطبه‌ای از نهج‌البلاغه یا آیه قرآن روی تخته سیاه می‌نوشت. مقداری هم توضیح می‌داد و اشاره می‌کرد که حق و باطل را بشناسید. آن ۵ دقیقه آخر کلاس دروازه‌ای بود برای تفکر عمیق نسبت به مسائل پیرامون. با این فعالیت‌های شهید رجایی دانش‌آموزانی تربیت شدند که امروز در مسیر انقلاب اسلامی هستند. سیدجلال سیدی از مدیران وزارت نفت، آقای ارسنجانی از اساتید نخبه دانشگاه امام حسین(ع)، حسن واعظی از شاگردان شهید رجایی در آن مقطع بودند.»

دستگیری معلم و شاگرد توسط ساواک

یکی دیگر از کارهای مهم شهید رجایی ورود به مبارزات سیاسی علیه رژیم طاغوت و ثابت قدم ماندن در این مسیر بود؛ طوری که حتی منزل او جایی امن برای مبارزان بود. مجتبی شاکری درباره مبارزات شهید رجایی می‌گوید: «شهید رجایی در لابلای تدریس کارهای سیاسی انجام می‌داد. با توجه به اینکه ما خانوادگی در مسیر مبارزه قرار داشتیم، جزوات مبارزین را به شهید رجایی می‌دادم و او هم به دانش‌آموزان می‌داد و مطالعه می‌کردند. یادم هست وقتی که شهید رجایی توسط ساواک دستگیر شد، سیدجلال سیدی هم دستگیر شد و کم‌سن‌ترین زندانی کمیته مشترک بود و اکنون هم عکس او در موزه عبرت است. شهید رجایی جزو زندانی‌های سیاسی بود که بیشترین دوره را در سلول انفرادی گذراند و بیشترین شکنجه‌ها را تحمل کرد. آن زمان ساواکی‌ها با سیم بکسل زندانی‌ها را شکنجه می‌کردند. به قدری با سیم بکسل کف پای شهید رجایی زده بودند که کف پای او ترکیده بود. حتی راه رفتن عادی برای شهید رجایی سخت بود. بعدها هم کف پایش گوشت اضافه آورده بود.»

منبع: فارس