فواید کتابخوانی برای کودکان
هیچ چیز قدرتمندتر از گوش دادن به کودک، کتاب خواندن برای او، برقراری ارتباط با او و سازگاری با نیاز‌های فردی او نیست.
کتاب خواندن برای کودکان باعث رشد فکری و اجتماعی آن‌ها شده و همچنین خلاقیت و موفقیت تحصیلی‌شان را افزایش می‌دهد، کودکانی که والدینشان برای آن‌ها کتاب می‌خوانند به احتمال زیاد در هر زمینه‌ای از زندگیشان بهتر عمل می‌کنند.
مهم نیست این کودکان در چه محله‌ای بزرگ شده‌اند یا والدینشان اهل کجا هستند، آنان دوران مدرسه را با دایره واژگانی وسیع‌تری آغاز می‌کنند، مهارت‌های ارتباطی بهتری خواهند داشت، راحت‌تر رابطه دوستانه برقرار می‌کنند و ارتباطشان را بهتر حفظ می‌کنند، در تعاملاتشان با دیگران از اعتماد بنفس بیشتری بهره‌مند خواهند بود و در نهایت در تمام مراحل زندگی خود بهتر از دیگران عمل می‌کنند.
۱۰ فایده کتاب خواندن برای کودکان
کارشناس ارشد مشاوره استان مرکزی با اشاره به فواید کتاب خواندن برای کودکان میگوید: «بهبود در ساختار ارتباط» کتاب خواندن با یکدیگر باعث ارتباطی موثر برای رهایی از روزی پر فشار است، «ایجاد موضوعی برای گفتگو» صحبت کردن با کودک از دوران نوزادی برای رشد زبانی او ضروری است. یک کتاب همیشه می‌تواند موضوعی برای مکالمه با کودکتان فراهم کند.
مریم قاسمی می‌افزاید: «متعادل‌سازی اوقات شلوغ زندگی» خواندن یک کتاب می‌تواند فضایی مناسب در زندگیتان ایجاد کند و در میان زندگی پرمشغله و استرس‌زای امروز فرصتی آرامش‌بخش به شما بدهد.
وی با اشاره به اینکه «ایجاد یک عادت روزانه» در صورتی که مطالعه کتاب به یک عادت قبل از خواب تبدیل شود باعث می‌شود در ذهنتان برنامه‌ریزی منظمی صورت بگیرد که مزایای زیادی برای سلامتی، رفاه و یادگیری فرزند دارد، ادامه می‌دهد: «وسعت بخشیدن به دایره واژگان» خواندن کتاب با یادگیری کلمات بیشتر همراه است و این به معنای مهارت زبانی بهتر و یادگیری زودتر و آسانتر است.
این کارشناس با تاکید بر اینکه «افزایش حافظه و تمرکز» خواندن کتاب برای فرزندتان باعث کارکرد بهتر مغز و پرورش مهارت‌هایی می‌شود که در زمینه‌های مختلف زندگی مفید هستند، تصریح می‌کند: «تحریک تخیل و خلاقیت» کتاب‌ها در ذهن کودک مکانی برای تخیل و خلاقیت ایجاد می‌کنند که نه تنها تلویزیون بلکه هیچ نمایشگری قادر به ایجاد آن نیست چرا که کارکرد مغز در زمان مطالعه متفاوت از دیدن فیلم است.
قاسمی ادامه می‌دهد: «گسترش دنیای فرزندان» ممکن است فرزندتان صلاً فکرش را هم نکند که روزی دانشمند، موسیقی‌دان، پزشک یا مکانیک شود، اما می‌تواند در کتاب‌ها الگو‌هایی پیدا کند که باعث شود به موقعیت‌های جدید به چشم گزینه‌هایی امکان‌پذیر نگاه کند.
وی میگوید: «افزایش صبر و همدلی فرزندان نسبت به دیگران» با خواندن کتاب فرزندتان با شخصیت‌هایی مواجه می‌شود که در شرایط متفاوت به سر می‌برند و این قضیه به کودک شما کمک می‌کند که درک بهتری از تفاوت افراد با هم داشته باشد.
کارشناس ارشد مشاوره می‌افزاید: «کشف خود» کودک شما می‌تواند در کتاب‌ها دیگرانی را پیدا کند که مانند او فکر می‌کنند. همچنین او می‌تواند با چالش‌هایی که فکر می‌کند مختص اوست کنار بیاید مانند ناشنوا بودن، بیماری‌های روانی، از دست دادن عزیزان کتاب‌ها می‌توانند مانند و… کاتالیزوری عمل کنند که باعث می‌شود کودک احساس بهتری به خودش پیدا کرده و قدرت منحصر به فردش را در دنیا بیابد.
«کتابخوانی یک جایگزین سالم» یکی از دغدغه‌های امروز والدین، اعتیاد یا استفاده بیش از حد کودکان از بازی‌های کامپیوتری و برنامه‌های تلویزیونی است. کودکان نیاز اساسی به بازی و سرگرمی دارند. امروزه در‌خانه‌های آپارتمانی محیط مناسبی برای جمع و جوش و تخلیه هیجانات کودک وجود ندارد.
در گذشته کودکان داخل کوچه‌ها خاک بازی، توپ بازی، دوچرخه بازی و بازی‌های گروهی می‌کردند و از این طریق مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت می‌کردند. اما با توجه به شرایط زندگی‌های آپارتمانی این اتفاق کمتر برای کودکان ما می‌افتد و ناخودآگاه کودکان وقت خود را پای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری پر می‌کند.
گرچه که استفاده محدود و کنترل شده از رسانه‌ها برای کودکان می‌تواند مفید باشد، اما افراط در آن علاوه بر وارد کردن صدمات جسمی صدمات روحی نیز خواهد داشت. به طور کلی برای کودکان زیر سنین دبستان استفاده از گوشی، کامپیوتر و تلویزیون بیش از یک ساعت مجاز نمی‌باشد، زیرا امواج آن‌ها به جسم کودک صدمات وارد می‌کند. اما متاسفانه میانگین استفاده کودکان از رسانه‌ها خیلی بیشتر از یک ساعت است.
والدین نمی‌توانند محتوای ورودی رسانه‌ها را به صورت به صورت دقیق کنترل کنند، ممکن است سازنده بازی‌های کامپیوتری یا انیمیشن‌ها اهدافی آموزشی در برنامه‌های خود پیگیری کنندکه این آموزش‌ها خلاف ارزش‌های خانوادگی باشد، بنابراین یکی از جایگزین‌های مناسب تلویزیون کامپیوتر و گوشی، کتاب‌ها هستند.
کتاب‌های داستانی کمیک استریپ، شبیه انیمیشن‌ها هیجان انگیز و پرجاذبه هستند، متن آن‌ها کوتاه هستند و تصاویر متنوع و بسیاری دارند که کودکان را به خود جذب می‌کند.
کتاب‌های سرگرمی و بازی می‌تواند جایگزین خوبی برای کودکان باشد که بازی‌های کامپیوتری را کنار بگذارند. هرچند ممکن است وقتی کودکان عادت عمیقی به کامپیوتر و گوشی می‌کند کتاب برای آن‌ها جذابیت کمتری داشته باشد، بنابراین خوب است قبل از اینکه عادت کودکان عمیق شود والدین این جایگزین‌ها را برای کودکان خود مهیا کنند.
یکی از خوبی‌های کتابخوانی برای کودکان کنترل دقیق محتوای کتاب‌ها توسط والدین است، کنترل کردن محتوای کتاب بسیار راحت صورت می‌گیرد و والدین می‌توانند با تحقیق در مورد انتشارات، نویسنده‌ها و محتوای کتاب‌ها بسیاری آموزش‌های تربیتی کودکان را به صورت غیر مستقیم فراهم می‌کند.
۱۰ روش برای تشویق به کتابخوانی
کارشناس ارشد مشاوره با اشاره به ۱۰ روش برای تشویق به کتابخوانی میگوید: سعی کنید کتاب خواندن دغدغه شما باشد؛ با لذت، علاقه و بیانی شیرین برای فرزندتان کتاب بخوانید. مثلاً در خلال خواندن از کودکتان بپرسید: «قیافه خرگوشه رو دیدی؟ تو هم می‌تونی خرگوش بکشی؟ بنظرت بعدش چه اتفاقی می‌افته؟»
قاسمی با تاکید بر اینکه صبور باشید و فرزندتان را تشویق کنید؛ علاقه به مطالعه با گذشت زمان افزایش می‌یابد، میگوید: همه توانایی‌ها به صورت گام به گام رشد می‌کنند. با صبوری او را تشویق کنید مراحل را پشت سر بگذارد.
وی تصریح می‌کند: کنجکاوی کودکتان را تشویق کنید؛ از سوالاتی که می‌پرسد استقبال کنید و از او بخواهید تا پاسخ‌ها را با همدیگر پیدا کنید، اکتشافات او را جشن بگیرید.
این کارشناس اظهار می‌کند: با حمایت از علایق فرزندتان توانایی‌های او را گسترش دهید: والدین می‌توانند با توجه به اینکه کودکشان به چه زمینه‌هایی علاقه دارد و پاسخ مناسب دادن به این علایق هنگام ظهورشان و همچنین ایجاد ساختاری برای رشد کودک به افزایش توانایی‌های فرزندشان کمک کنند.
قاسمی میگوید: عادت خوب خواندن را در فرزندتان تقویت کنید؛ اغلب ذهنیت کودکان از تجربیاتشان در خانه ایجاد می‌شود. والدین می‌توانند با داشتن ذهنیت معطوف به رشد، لذت بردن و یادگیری از تجربیات روزمره باعث تسهیل در تعامل با فرزندشان شوند.
وی با بیان اینکه باید زمان دیدن تلویزیون را محدود کنید؛ زمان و مکانی مشخص برای دیدن تلویزیون در اختیار فرزندتان قرار دهید؛ تاکید می‌کند: کودکتان را مستقل بار بیاورید، اجازه دهید فرزندتان خودش موضوعاتی که می‌خواهد درباره آن‌ها کتاب بخواند را انتخاب کند. اینکار باعث می‌شود فرزندتان به مرور مسئولیت تصمیماتی که می‌گیرد را قبول کند.
این کارشناس بیان می‌کند: بین زندگی فرزندتان و کتاب‌هایی که می‌خواند ارتباط برقرار کنید؛ تجربیات دنیای واقعی، موفقیت‌ها و ایده‌های معنادار را از طریق کتاب‌ها به فرزندتان آموزش دهید.
قاسمی ادامه می‌دهد: از کودکتان حمایت کنید تا بتواند بر مشکلات غلبه کند، برایش داستان‌هایی درباره افرادی بخوانید که بر ناملایمات زندگیشان پیروز شده‌اند و درباره چرایی و چگونگی این مشکلات با او صحبت کنید.
انواع متفاوتی از مطالب خواندنی را در دسترس فرزندتان قرار دهید؛ هر کودک به فرصت‌های مختلفی نیاز دارد تا کشف کند از چه طریق منحصر به فرد است و می‌خواهد در زندگیش چه کسی باشد.
زمان آموزش کتاب خواندن به کودکان و شیوه‌های آن اغلب والدین علاقه‌مند هستند که کودک کتابخوان تربیت کنند. به همین منظور باید ابتدا خواندن را به او آموزش دهند. اما توصیه می‌شود برای این کار عجله نکنند و کودک ۳ ساله خود را برای یادگیری تحت فشار قرار ندهند
شیوه‌های آموزش به این ترتیب طبقه‌بندی شده‌اند: والدین سعی کنند هر روز با صدای بلند برای فرزند خود کتاب بخوانند، قبل از شروع کتاب و حین خواندن و بعد از آن از فرزند خود سوال کنند و با او تعامل داشته باشند، در زمینه مطالعه الگوی خوبی برای فرزند خود باشند، توجه کودک را به حروفی که در محیط اطراف و بیرون از منزل می‌بیند جلب کنند، برای آموزش حروف و صدای آن‌ها به کودکان، حس‌های دیگر را نیز می‌توانند دخیل کنند.
با خواندن کتاب‌های مختلف در زمینه‌های گوناگون، یک بازی به عنوان حدس موضوع کتاب ایجاد کنند، با کلمات مختلف قافیه‌های جذاب ایجاد کنند و کودک را در جهت قافیه‌سازی تشویق کنند، با به کار بردن صدای حروف در کلمات مختلف، به روند آواشناسی کودک کمک کنند، حروف صدادار و صامت را تکرار کنند و از فرزند خود نظرخواهی نمایند، هر روز به تکرار و تمرین کلمات رایج بپردازند.
تمام این مراحل را مانند بازی انجام دهند و برای آموزش کوچکترین اجبار یا فشاری به کودک وارد نکند.
منبع: فارس
