نخستین گام‌های نویدبخش تحقق عدالت جنسیتی در صنعت نفت/ حضور زنان توانمند در سمت‌های مدیریتی وزارت نفت دولت چهاردهم

محسن پاک‌نژاد روز چهارشنبه هفته گذشته با انتصاب «صدیقه خزایی» به‌عنوان نخستین زن در معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی صنعت نفت نشان داد تا چه میزان به تحقق شعارهای دولت چهاردهم در زمینه تحقق عدالت جنسیتی اعتقاد قلبی دارد و علاوه بر آن، بر تحقق شعارهای خود در زمنیه توجه به نیروی انسانی و لزوم ایجاد انگیزه در بدنه صنعت نفت مصصم است. این انتصاب همچنین با سوابق مدیریتی موفق و خوشنامی صدیقه خزائی، موجی از امیدواری را میان کارکنان صنعت نفت که چند هفته منتظر حکم انتصاب برای این پست حساس و سرنوشت‌ساز از سوی وزیر نفت بودند، ایجاد کرد.

این موج اما در دولت چهاردهم، نخستین بار توسط مسعود پزشکیان با انتخاب فرزانه صادق برای سکان‌داری وزارت راه و شهرسازی آغاز شد و دومینووار به تمامی رده‌های مدیریتی دولت تا وزارتخانه‌ها تسری یافت؛ ارتقای جایگاه زنان در ساختار دولت، حضور و به‌کارگیری زنان در سطوح بالای مدیریتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و به‌کارگیری جوانان و نخبگان فارغ از مذهب از جمله شعارهای بنیادی پزشکیان بود که در بیانیه‌ای خطاب به زنان و دختران کشور در ایام انتخابات اعلام شده بود.

نخستین گام‌های ساختارشکنانه در صنعت مردانه نفت را اما پیش از این، بیژن زنگنه با انتخاب جسورانه مرضیه شاهدایی برای معاونت شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دولت دوازدهم و پس از آن قائم مقامی وزارت نفت برداشته بود. زنگنه همچنین با صدور بخشنامه‌های راهگشا در حوزه زنان و خانواده تا حد زیادی مسیر را برای افزایش سهم زنان در سمت‌های مدیریتی ارشد گشود، تا جایی که وزارت نفت با سپردن برخی سمت‌های ارشد مدیریتی در دولت دوازدهم به زنان، در مقایسه تعداد زنان فعال در سمت‌های مدیریتی و ارشد، در میان دیگر وزارتخانه‌ها سرآمد شد.

زنان به‌عنوان یکی از سرمایه‌های انسانی، تقریباً نیمی از جمعیت سنین کار هر کشوری را تشکیل می‌دهند و مشارکت بالای زنان در نیروی کار و افزایش سهم زنان در نیروی کار، همچنین سمت‌های مدیریتی به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی در اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تبدیل شده است. بر اساس برنامه ششم توسعه و تمدید آن، باید ۳۰ درصد پست‌های مدیریتی کشور تا پایان سال ۱۴۰۲ در اختیار زنان قرار می‌گرفت، این در حالی است که این رقم تاکنون به حدود ۲۵ درصد رسیده است و تا تحقق کامل عدالت جنسیتی در سطح کشور (سهم ۵۰ درصدی زنان در رده‌های مدیریتی با توجه به افزایش حضور زنان در بازار کار در سال‌های اخیر) فاصله زیادی دارد. 

بیش از ۸ درصد کارکنان صنعت نفت ایران را زنان تشکیل می‌دهند که در دورترین مناطق عملیاتی این صنعت مسئولیت‌های مهمی بر دوش دارند. هم‌اکنون بیش از ۱۷ هزار زن در صنعت نفت مشغول به‌کار هستند که از این تعداد ۷ هزار نفر رسمی و ۱۰ هزار نفر نیروهای قراردادی هستند.

به لحاظ تحصیلی نیز بیش از ۷۰ درصد کارکنان زن صنعت نفت دارای مدرک لیسانس و بالاتر هستند که نشان از تجربه و سطح علمی بالای زنان شاغل در صنعت نفت است و با روند پیش رو اکنون این امیدواری وجود دارد تا با حضور یک خانم در معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی وزارت نفت، افزون بر استفاده از این ظرفیت تخصصی و برداشته شدن سقف‌های شیشه‌ای برای ارتقای زنان به‌ویژه در فرهنگ مردسالارانه صنعت نفت، تفاوت‌های قانونی موجود میان زنان و مردان شاغل در صنعت نفت در حوزه‌هایی نظیر میزان افزایش سالانه حقوق براساس جنسیت با وجود ساعات و قوانین کاری یکسان، نحوه پرداخت غرامت پس از فوت، بازنشستگی پیش از موعد، اعطای حق اولاد، استفاده از منازل سازمانی در مناطق عملیاتی، همچنین استفاده فرزندان از امکانات ورزشی و درمانی از پیش رو برداشته شود.

آرزو عطائی