نامگذاری و ترتیب سوره های قرآن را بیابید

قرآن کریم ۱۱۴ سوره دارد که اولین سوره حمد و آخرین سوره ناس نام دارد. در علوم قرآنی این مهم است که سوره ها را چه کسانی نامگذاری کرده اند و اساس ترتیب آنها چه بوده است؟

برخی بر این عقیده اند که نامگذاری سوره ها حرام است; به این معنا که فقط باید توسط پیامبر(ص) انجام شود و دیگران اجازه نامگذاری سوره های قرآن را ندارند.

آیت الله «محمدهادی معرفت» می فرماید: نام سوره ها به تعداد آیات هر سوره است و به قضاوت پیامبر (ص) نامگذاری شده است.

«سیوطی» در کتاب «التقان» نوشته است: در بسیاری از سوره هایی که داستان هایی درباره پیامبران یا قبایل مختلف دارد، سوره به نام آنها نامگذاری شده است، اما در قرآن سوره ای به نام موسی یا آدم آمده است. وجود ندارد، گرچه نام موسی و داستان او در قرآن بسیار آمده است تا جایی که برخی می گویند تمام قرآن درباره موسی است! داستان حضرت آدم نیز در سوره های بسیاری آمده است. این نشان می دهد که نامگذاری محدود بوده و در غیر این صورت شایسته بوده مسلمانان یکی از سوره های طه، قصص و اعراف را که در آن داستان حضرت موسی به تفصیل آمده است، به نام این پیامبر نام می برند.

برخی نامگذاری سوره ها را مستمر می دانند. به عنوان مثال علامه طباطبایی، صاحب تفسیر المیزان، روش های نامگذاری سوره ها را نفی حرمت آنها می داند. بسیاری از این نام ها در عصر پیامبر اکرم (ص) به دلیل کاربردهای متعدد تعریف شده اند و هیچ گونه محدودیت شرعی ندارند.

نظر آیت الله جوادی آملی درباره نامگذاری سوره ها

آیت الله عبدالله جوادی آملی محدود بودن نام سوره ها را نمی پذیرد و اسامی شناخته شده سوره های قرآنی را از نظر معرفت و استعمال آن ها در احادیث معصوم از نظر تداعی با قرآن از اهمیت بیشتری برخوردار است. اصطلاح “انبوه مردم”.

در اصطلاح علم نحو، «الم بالقلبه» اسمی است که به دلیل کاربرد فراوان «علم» است. مثل مدینه که در اصل مدینه پیامبر بود.

وی در جلد دوم تفسیر تسنیم می‌نویسد: بعید است سوره‌ای که حاوی علم عظیم، حکمت ژرف و احکام بسیار است به نام حیوان یا سوره‌ای انعام که حاوی چهل احتجاج توحیدی است، چارپایان یا سوره نمل نامیده شود. که حاوی دانش عمیق و حاوی داستان های بسیاری از پیامبران (ص) است و باید به نام مورچه ای نامگذاری شود.

مروری بر دلایل نامگذاری سوره ها

این نام ها به شیوه عربی و با کمترین مناسبت ساخته شده اند. البته دلایل ذکر شده در این نام ها هرگز انحصاری نیست. زیرا در نامگذاری کوچکترین مناسبت کافی است.

موضوع دیگر در نامگذاری و نامگذاری سوره های قرآن، جنبه های مختلفی دارد که به شرح زیر است:

۱. به نام موضوع مورد بحث سوره. مانند سوره نساء، حج، توحید، پیامبران، احزاب، مؤمنان، منافقان و کافران.

۲. نام سوره ها به نام پیامبران یا افرادی است که داستان آنها در سوره ها آمده است. مانند سوره های نوح، هود، ابراهیم، ​​یونس، یوسف، سلیمان، محمد، لقمان، مریم، آل عمران، مومن و کهف.

۳. نام سوره ها بر اساس حروف ابتدای سوره است. مانند سوره های ق، س، بلی و طه.

۴. سوره ها به نام حیواناتی نامگذاری شده اند که در هر مورد ویژگی خاصی دارند. مانند سوره های بقره، نهال، نامل و عنکبوت.

۵. نامگذاری سوره بر اساس مهمترین جزء سوره. مانند سوره های جمعه، فتح، الواقع، حدید و متفین.

۶. نامگذاری بر اساس نام کوچکی که در سوره سوگند یاد شده است. مانند سوره های فجر، شمس، ضحی، التین و العادیات.

به طور کلی می توان گفت که ملاک اصلی در نامگذاری مهم ترین موضوع مطرح شده در سوره یا جالب ترین موضوعی بود که در آیات اصلی سوره قرار گرفت.

«بقره»: استعمال کلمه بقره و صحبت در مورد آن فقط در این سوره است; اگرچه در سوره انعام آیات ۱۴۴ و ۱۴۶ کلمه بقره و در آیات ۴۳ و ۴۶ سوره یوسف کلمه بقره آمده است، اما به طور مفصل در این مورد همانطور که در سوره مبارکه آمده است ذکر نشده است. بقره.

«آل عمران»: کلمه «آل عمران» تنها دو بار در این سوره ذکر شده است. آیات ۳۳ و ۳۵ و در هیچ جای دیگر قرآن یافت نمی شود.

«نساء»: در ۱۷ آیه این سوره، احکام نساء به تفصیل آمده است.

«مائده»: کلمه مائده فقط در این سوره آیه ۱۱۲ و ۱۱۴ به معنای غذای بهشتی آمده است و در هیچ جای قرآن نیامده است.

«انعام»: در ۶ آیه از این سوره بیش از هر سوره دیگری به چهارپایان اشاره شده است.

«اعراف»: تنها در این سوره (آیات ۴۶ و ۴۸) کلمه «اعراف» دو مرتبه آمده است، یعنی جایی بین بهشت ​​و جهنم.

انفال: کلمه انفال فقط دو بار در آیه این سوره آمده است به معنای غنیمت جنگی و ثروت عمومی.

«توجیه»: از توجیه مشرکان گفته شده و در هیچ جای قرآن به آن اشاره نشده است.

«یونس»: این تنها سوره ای است که در قرآن به مقام حضرت یونس (ع) اشاره شده است.

«هود»: حضرت هود (ع) فقط در این سوره آمده است.

«یوسف»: در این سوره نام مبارک این پیامبر ۲۵ بار تکرار شده است.

«رعد»: این تنها سوره ای است (آیه ۱۳) که به تسبیح رعد اشاره شده است.

«ابراهیم»: دعای حضرت ابراهیم (ع) برای شهر مکه و اهل بیتش به تفصیل بیان شده است.

«حجر»: این تنها سوره ای است که از «اصحاب حجر» به معنای سرزمین قوم ثمود یاد شده است.

«نحل»: این تنها سوره ای است که در آن زنبور عسل آمده است.

«اسراء» تنها سوره ای است که در آن اسراء به معنای حرکت شبانه و اشاره به معراج پیامبر اکرم (ص) است.

«کهف»: این تنها سوره ای است که در آن مطلبی درباره اصحاب کهف آمده است.

«مریم»: تنها در آیات ۱۶ تا ۳۵ این سوره، داستان مریم به تفصیل بیان شده و شرح حال او در سوره آل عمران با عنوان آل عمران ذکر شده است.

«طه»: با کلمه طه که مشتمل بر حروف است شروع می شود.

«انبیاء»: این تنها سوره ای است که از انبیای معروف (در میان اعراب) نام می برد.

حج: در این سوره آیات ۲۵ تا ۳۸ احکام حج به تفصیل بیان شده و حج اعلام شده است.

«مؤمنان»: این سوره با جمله «قُعد افلّه المؤمنون» آغاز می‌شود.

«نور»: آیه نور در این سوره آمده است.

«فرقان»: در این سوره از قرآن با نام فرقان به معنای تقسیم کننده حق و باطل یاد شده است.

تعداد نام سوره ها

نام چند سوره، اکثر سوره ها هم نام دارند. برخی دو یا سه یا بیشتر و این تعدد در نام در جهت های خاصی بوده است، مانند سوره حمد، فاتحه الخطاب، ام الخطاب، …. سیوطی بیش از ۲۰ نام برای این سوره آورده است. همچنین سوره توبه، برائت، الفزهه، الحیفره که سیوطی حدود ۱۰ نام برای این سوره و برخی از سوره های دیگر ذکر کرده است.

تقسیم سوره ها

دانشمندان علوم قرآنی در خصوص تقسیم سوره ها نظراتی ارائه کرده اند که مهمترین آنها به شرح زیر است:

۱- هفت سوره بلند (السبأ الطوال) که شامل سوره های بقره، آل عمران، نساء، مائده، انعام، اعراف، انفال و توبه است که برخی آن را آخرین سوره می دانند. دو سوره یکی باشد.

۲- سوره ماین یعنی سوره هایی که تعداد آیات آنها بیش از صد آیه است و شامل سوره های یونس، هود، یوسف، نحل، اسراء، کاف، مریم، طه، انبیاء، مؤمنان، شعرا و صافات است.

۳- سوره متانی (سوره های کمتر از ۱۰۰ آیه) که ۲۰ سوره بعدی هستند.

۴- سوره های حوامیم که با حروف بریده حم شروع می شود و شامل سوره های مومین، فصلت، شوری، ظهرف، دخان، جاطیه و احکاف است.

۵. امتحان: حدود ۲۰ سوره است و شامل سوره های فتح، حشر، سجده، طلاق، نا و الکلم، حجرات، تبرک، تغابن، منافقون، جمعه، صف، جن، نوح، مجادله، متانه و تحریم می شود.

۵- سوره مفصل (سوره های دارای آیات متعدد) که شامل آخرین سوره های قرآن است.

منبع: ایرنا