بازخوانی پرونده سقوط بالگرد آیت‌الله رئیسی؛ روایت لحظه به لحظه یک تراژدی
سقوط بالگرد حامل آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت و جمعی از مقامات ارشد کشور در منطقه کوهستانی ورزقان که به شهادت همه سرنشینان آن منجر شد، نه‌تنها ملت ایران را در غم فروبرد، بلکه پرسش‌های زیادی را درباره علل و جزئیات فنی آن برانگیخت. لحظه‌به‌لحظه این واقعه را بازخوانی می‌کنیم.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، خبری تلخ ایران را در بهت و سکوت فروبرد؛ سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، در ارتفاعات جنگلی شهرستان ورزقان، یکی از تلخ‌ترین حوادث تاریخ معاصر کشور را رقم زد. در این گزارش، روایتی لحظه‌به‌لحظه از این حادثه، اسامی همراهان و جزئیات یافت‌شدن پیکرها را مرور می‌کنیم.
مأموریت رئیس‌جمهور پیش از حادثه؛ افتتاح یک پروژه مشترک
آیت‌الله رئیسی صبح روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، برای افتتاح سد «قیز قلعه‌سی» به شهرستان خداآفرین در شمال‌شرق استان آذربایجان شرقی سفر کرده بود. این سد که با همکاری مشترک جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان روی رودخانه مرزی ارس ساخته شده، از پروژه‌های مهم در حوزه دیپلماسی آب و توسعه منابع است.
این سفر با هدف تقویت روابط دوجانبه ایران و آذربایجان و بهره‌برداری از دستاوردهای عمرانی انجام شد. در مراسم افتتاح «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان نیز حضور داشت و این دیدار نشانه‌ای از بهبود روابط دو کشور پس از تنش‌های سال‌های گذشته تلقی شد.
۸:۳۰ صبح | پرواز سرنوشت‌ساز
سه بالگرد از محل افتتاح سد «قیز قلعه‌سی» در شهرستان خداآفرین استان آذربایجان شرقی به سمت تبریز به پرواز درآمدند. در یکی از این بالگردها آیت‌الله رئیسی به همراه جمعی از مقامات ارشد حضور داشت.
سرنشینان بالگرد سقوط‌کرده چه کسانی بودند؟
در حادثه سقوط بالگرد بل ۲۱۲ حامل رئیس‌جمهور سید ابراهیم رئیسی در منطقه ورزقان استان آذربایجان شرقی، ۹ نفر در بالگرد حضور داشتند که همه به شهادت رسیدند. اسامی دقیق سرنشینان به شرح زیر است:
- آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت جمهوری اسلامی ایران
- حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
- حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدعلی آل‌هاشم، نماینده ولی فقیه و امام جمعه تبریز
- مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی
- سرتیپ دوم پاسدار سید مهدی موسوی، فرمانده یگان حفاظت رئیس‌جمهور
- سرهنگ سید طاهر مصطفوی، خلبان
- سرهنگ محسن دریانوش، کمک خلبان
- سرگرد بهروز قدیمی، مهندس فنی کادر پرواز
- یک نفر با هویت نامشخص
۱۳:۰۰ | اولین گزارش‌ها از مفقود شدن یک بالگرد
هم‌زمان با رسیدن دو بالگرد دیگر به تبریز، خبری درباره تأخیر بالگرد حامل رئیس‌جمهور، مقامات و همراهانش منتشر شد. نگرانی‌ها به‌سرعت افزایش یافت.
مه‌گرفتگی شدید، باران سیل‌آسا و ارتفاعات صعب‌العبور، عملیات جست‌وجو را به تأخیر انداخت. سازمان هواشناسی پیش از سفر، هشدار نارنجی برای این منطقه صادر کرده بود.
۱۴:۰۰ | آغاز عملیات جست‌وجو
رسانه‌های داخلی از احتمال «سخت‌فرود» یا «سقوط» بالگرد سخن گفتند. تیم‌های امدادی از جمله جمعیت هلال‌احمر، سپاه، ارتش و نیروهای مردمی با وجود شرایط سخت جوی و مه غلیظ، راهی ارتفاعات شدند.
۱۹:۰۰ | ورود پهپادهای سپاه و ارتش به منطقه
با تاریک‌شدن هوا، امکان عملیات زمینی سخت‌تر شد و از فناوری‌های پیشرفته برای ردیابی بالگرد استفاده شد.
۲۳:۳۰ | ورود پهپادهای ترکیه‌ای به عملیات
به درخواست دولت ایران، ترکیه یک فروند پهپاد «آکینجی» را برای مشارکت در عملیات جست‌وجو به منطقه اعزام کرد. داده‌های این پهپاد نقشی حیاتی در یافتن محل سانحه داشت.
پهپاد ترکیه‌ای تصویری حرارتی از لاشه بالگرد در نزدیکی روستای «تَرْسُو» در منطقه کوهستانی ورزقان مخابره کرد.
۰۵:۰۰ بامداد | تأیید خبر سقوط
با رسیدن تیم‌های امداد به محل، تأیید شد که بالگرد دچار سانحه شده است و تمام سرنشینان آن جان باخته‌اند. پس از ۱۵ ساعت تلاش، پیکرها صبح ۳۱ اردیبهشت کشف و به معراج شهدای تبریز انتقال یافتند.
۰۷:۰۰ صبح | انتشار خبر شهادت رئیس‌جمهور
با انتشار بیانیه رسمی، ایران در سوگ رئیس‌جمهورش فرو رفت. رسانه‌ها تیتر زدند: «ملت ایران، رئیس‌جمهورش را از دست داد.»
علت سقوط: تحلیل رسمی و رد شایعات
بر اساس گزارش ستاد کل نیروهای مسلح، علت اصلی حادثه شرایط پیچیده جوی و جغرافیایی عنوان شد. تحقیقات سه‌گانه این نهاد، هرگونه احتمال خرابکاری، نقص فنی، ترور یا جنگ الکترونیک را رد کرد.
نظریه‌های توطئه: بعضی گزارش‌های تأییدنشده به نقش احتمالی اسرائیل یا اختلافات داخلی اشاره داشتند، اما هیچ مدرک معتبری ارائه نشد.
برخورد با کوه: گزارش‌ها حاکی از آن است که بالگرد ابتدا با کوه برخورد کرده و سپس منفجر شده است. اجساد برخی سرنشینان به دره پرتاب شده بود.
چرا این حادثه توجه جهانی را جلب کرد؟
حضور هم‌زمان رئیس‌جمهور، وزیر خارجه و مقام عالی‌رتبه نظامی در یک بالگرد، حساسیت بالایی به این ماجرا بخشید. رسانه‌های جهان از بی‌بی‌سی و رویترز گرفته تا الجزیره، ساعاتی به پوشش لحظه‌به‌لحظه این فاجعه پرداختند.
خاطره‌ای تلخ، پرسش‌هایی بزرگ
ماجرای سقوط بالگرد آیت‌الله رئیسی، تنها یک حادثه نبود؛ بلکه نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران است. سوالات بسیاری بی‌پاسخ مانده است: علت فنی یا خطای انسانی؟ چرا همه مسئولان در یک بالگرد بودند؟ آیا این حادثه قابل پیشگیری بود؟
نقش پروتکل‌های امنیتی: چرا با وجود هشدارهای هواشناسی، پرواز انجام شد؟ برخی منابع ادعا می‌کنند دو بالگرد دیگر در همان مسیر به سلامت عبور کردند.
سیستم‌های ناوبری: گزارش‌هایی از فعال نبودن سیستم‌های موقعیت‌یابی در بالگرد وجود دارد.
اندوهی به بلندای یک سال | چرا این سقوط رخ داد؟
اکنون گزارش رسمی سازمان هواپیمایی کشوری منتشر شده است؛ علت اصلی سقوط: «شرایط ناگهانی و پیش‌بینی‌نشده جوی در منطقه کوهستانی و تصمیم پرخطر برای ادامه مسیر پروازی بدون دید کافی.»
جزئیات بیشتر گزارش نشان می‌دهد که بالگرد Bell 212 مورد استفاده، با وجود سن بالای پرنده، از نظر فنی مشکلی نداشته است، با این حال، نبود تجهیزات پرواز در مه سنگین و تصمیم لحظه‌ای خلبان برای حفظ زمان برنامه، فاجعه را رقم زد.
کلام آخر
پرونده سقوط بالگرد آیت‌الله رئیسی، فقط یک حادثه هوانوردی نبود. این سقوط، بهت‌آورترین نقطه‌ی تقاطع سیاست، طبیعت و سرنوشت در تاریخ معاصر ایران شد. هنوز هم هر بار که مه سنگینی کوه‌های آذربایجان را می‌پوشاند، بسیاری یاد آن روز تلخ می‌افتند؛ روزی که آسمان ایران، صدای یک رئیس‌جمهور را برای همیشه بلعید.
یادبودی برای «سیدالشهدای خدمت»
حادثه ورزقان آغاز فصل جدیدی در تاریخ معاصر ایران بود. امروز، خاک محل سقوط به دلیل باقی ماندن بخشی از پیکر شهدا، نزد مردم مقدس شمرده می‌شود؛ این واقعه نمادی از خدمت در مناطق محروم است.