عوارض خطرناک داروهای بدون نسخه

برخی داروهای بدون نسخه، برخلاف تصور عمومی چندان بی‌خطر نیستند. مصرف بیش از حد پاراستامول که در ایران بیشتر به نام استامینوفن شناخته می‌شود و ایبوپروفن می‌تواند منجر به آسیب کبد، کلیه و حتی بروز زخم معده شود. این داروها در دوز صحیح ایمن هستند، اما استفاده بیش از اندازه یا طولانی‌مدت از آن‌ها ممکن است پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

ایبوپروفن و خطر زخم معده

دکتر دین اِگیت، پزشک عمومی، در گفت‌وگو با دیلی‌میل تأکید می‌کند که مصرف ایبوپروفن می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد. او توضیح می‌دهد که ایبوپروفن به‌عنوان یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) برای کاهش درد و تب استفاده می‌شود، اما شیوه پردازش آن در بدن موجب تحریک جداره معده می‌گردد. این تحریک مداوم می‌تواند احتمال بروز زخم‌های معده را افزایش دهد.

به گفته او، این داروها در ظاهر برای کاهش التهاب طراحی شده‌اند، اما در عمل اغلب باعث تحریک معده می‌شوند. در مواردی، زخم‌های معده ناشی از مصرف ایبوپروفن می‌توانند به پارگی بیانجامند. در چنین شرایطی، پرده صفاق (Peritoneum) که اندام‌های داخلی مانند کبد، کلیه و روده‌ها را می‌پوشاند، دچار عفونت می‌شود. این وضعیت که «پریتونیت» (Peritonitis) نام دارد، اگر بدون درمان رها شود می‌تواند مرگبار باشد.

استامینوفن و آسیب کبدی

بسیاری از افراد استامینوفن را بی‌ضرر می‌دانند، زیرا به راحتی در دسترس است و به همین دلیل مانند آب‌نبات مصرف می‌شود. اما به گفته دکتر اِگیت، حتی اگر مقدار مصرف روزانه از حد توصیه‌شده بالاتر نرود، باز هم ممکن است فرد دچار مسمومیت تدریجی شود.

او شرح می‌دهد که استامینوفن پس از ورود به بدن به ماده‌ای سمی به نام NAPQI تجزیه می‌شود. در دوزهای پایین، این ماده به‌وسیله ترکیبی محافظ به نام گلوتاتیون خنثی می‌شود. اما زمانی که دوز مصرفی افزایش یابد، کبد نمی‌تواند مقدار اضافی این سم را دفع کند و در نتیجه دچار نارسایی دائمی می‌شود.

دکتر اگیت هشدار می‌دهد که مصرف کمی بیشتر از دوز توصیه‌شده به مدت چند روز پیاپی، می‌تواند به کبد آسیب جدی وارد کند. او تأکید می‌کند که در بسیاری موارد، بیماران با علائمی مانند یرقان مراجعه می‌کنند که نشانه‌ای آشکار از صدمه کبدی ناشی از مصرف زیاد استامینوفن است.

او می‌افزاید که این آسیب در صورت عدم درمان می‌تواند به زخم و اسکار شدید کبدی منجر شود و در نهایت بیمار را به سمت سیروز و نیاز به پیوند کبد سوق دهد.

لوپرامید و خطر سرطان روده

این پزشک درباره داروی لوپرامید نیز هشدار می‌دهد. این دارو که برای درمان اسهال به‌کار می‌رود، با کند کردن حرکت روده‌ها باعث می‌شود آب بیشتری از روده جذب شود، در نتیجه دفعات اجابت مزاج کاهش می‌یابد و مدفوع سفت‌تر می‌شود. او توضیح می‌دهد که این اثر ممکن است در کوتاه‌مدت مفید باشد، اما مصرف مداوم آن می‌تواند علائم سرطان روده را پنهان کند. به گفته او، بیمارانی که به مصرف لوپرامید تکیه می‌کنند، احتمال دارد شانس تشخیص به‌موقع سرطان روده را از دست بدهند و همین مسئله درمان نجات‌بخش را به تأخیر بیندازد.

طبق توضیحات او، شانس زنده‌مانی در بیماران مبتلا به سرطان روده به زمان تشخیص وابسته است. اگر بیماری در مرحله اول شناسایی شود، حدود ۹۰ درصد بیماران بیش از پنج سال زنده می‌مانند. اما در صورتی‌که سرطان در مرحله چهارم تشخیص داده شود، تنها ۱۰ درصد بیماران بیش از پنج سال پس از تشخیص در قید حیات خواهند بود.

مشکل پنهان مسکن‌ها

دین اگیت هشدار می‌دهد که یکی از مشکلات اصلی مسکن‌های بدون نسخه این است که می‌توانند بیماری‌های جدی‌تر را پنهان کنند. او می‌گوید استفاده از داروهایی مانند ایبوپروفن نه‌تنها خودشان عوارض دارند، بلکه اغلب موجب می‌شوند فرد از پیگیری علت واقعی درد غافل شود.

به گفته او، مصرف این داروهای بدون نسخه باعث می‌شود علائم بیماری‌های زمینه‌ای پوشانده شود. در نتیجه، تشخیص بیماری به تأخیر می‌افتد و گاهی اوقات، این بیماری‌های پنهان‌شده می‌توانند بسیار خطرناک و حتی مرگبار باشند.

ضرورت آگاهی در مصرف داروهای بدون نسخه

مسکن‌ های بدون نسخه در شرایط خاص می‌توانند تسکین‌دهنده باشند، اما مصرف بی‌رویه یا مداوم آن‌ها خطرناک است. استامینوفن و ایبوپروفن می‌توانند به کبد و معده آسیب جدی وارد کنند و لوپرامید نیز ممکن است مانع تشخیص به‌موقع سرطان روده شود. آگاهی و استفاده درست از این داروها ضروری است تا به جای درمان، به تهدیدی برای سلامت تبدیل نشوند.