سهم اوراق گام از تامین مالی زنجیره‌ای تولید به ۱۰۳ همت رسید

اوراق گام از ابتدای عملیاتی سازی تاکنون بیش از ۱۰۳ همت تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی را انجام داده است. همچنین در سال جاری از طریق برات الکترونیکی زنجیره تولید حدود ۱۱.۳ همت تامین مالی شده است که مجموع تأمین مالی از طریق این ابزار‌ها از ابتدا تاکنون به ۱۱۴ همت می‌رسد.

توسعه ابزار‌های تأمین مالی زنجیره تولید به عنوان یکی از رویکرد‌های کلیدی در حمایت از بنگاههای اقتصادی و تسهیل دسترسی بنگاه‌ها به منابع اقتصادی مطرح شده است. تأمین مالی زنجیره تولید با بهینه سازی جریان تامین سرمایه در گردش در طول زنجیره، منجر به کاهش تنگنا‌های مالی بنگاه‌ها به ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط می‌شود، همچنین بهبود سطح اصابت تسهیلات و کاهش فشار بر شبکه بانکی در راستای تأمین مالی بنگاه‌ها از دیگر مزیت‌های این روش است. بر این اساس و با هدف افزایش کارایی سیاست‌های اعتباری، تسهیل تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی، تعادل‌بخشی به ترازنامه بانک‌ها و بهبود شاخص‌های سلامت شبکه بانکی، رویکرد ارتقای شیوه‌های تأمین مالی سرمایه در گردش با استفاده از پیاده‌سازی نظام تأمین مالی زنجیره تولید و متنوع‌سازی ابزار‌های تأمین مالی در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفته است.

در این راستا تاکنون دستورالعمل «گواهی اعتبار مولد (گام)»، شیوه‌نامه «برات الکترونیکی تأمین مالی زنجیره تولید»، دستورالعمل ناظر بر «پذیرش مطالبات قراردادی (فاکتورینگ)» و شیوه نامه «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» به شبکه بانکی ابلاغ شده است. از ابتدای عملیاتی سازی اوراق گام تاکنون، نقش این ابزار در تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی از ۱۰۳ همت فراتر رفته است. همچنین با توجه به تامین مالی حدود ۱۱.۳ همت از طریق برات الکترونیکی زنجیره تولید در سال جاری، مجموع تأمین مالی از طریق این ابزار‌ها از ابتدا تاکنون به ۱۱۴ همت رسیده است.

اوراق گواهی اعتبار مولد (گام)؛ افزایش سه برابری تامین مالی با گام در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته

بانک مرکزی به منظور تأمین مالی سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی و هدایت منابع به فعالیت‌های مولد اقتصادی اوراق گام را طراحی و عملیاتی سازی نموده است. اوراق گام به عنوان اولین ابزار از شیوه تأمین مالی زنجیره تولید، برای تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی در رشته فعالیت‌های متنوعی از جمله خودروسازی، لوازم خانگی، صنایع غذایی، دارو و درمان، بازرگانی، فلزات و سایر صنایع تاکنون بالغ بر ۱۰۳ همت مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به اقدامات و تسهیل گری‌های صورت پذیرفته توسط این بانک و بازار سرمایه، عملکرد صدور اوراق گام از نیمه دوم سال گذشته شتاب گرفته است. همچنین از ابتدای سال جاری تا تاریخ ۲۷/۰۶/۱۴۰۴ عملکرد صدور اوراق مزبور نسبت به دوره مشابه سال قبل از افزایش قابل توجه برخوردار شده و از ۲۹.۷ هزار میلیارد ریال به ۹۷.۲ هزار میلیارد ریال بالغ گردیده است.

کارت رفاهی متصل به اوراق گام به عنوان یک ابزار نوین و با هدف تأمین مالی توامان خانوار و بنگاه‌های اقتصادی و تحریک تقاضا طراحی شده است. پیرو ابلاغ شیوه‌نامه کارت رفاهی متصل به اوراق گام طی بخشنامه شماره ۳۱۰۳۹۶/۰۴ مورخ ۱۹/۱۲/۱۴۰۲، مجموعه‌ای از اقدامات اجرایی و پشتیبان با هدف آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم برای عملیاتی‌سازی این ابزار نوین تأمین مالی انجام پذیرفته است. اهم این اقدامات شامل ابلاغ فرم یکنواخت قرارداد به شبکه بانکی به‌منظور ایجاد وحدت رویه، تدوین مستندات فنی و دستورالعمل حسابداری جهت تسهیل در استقرار سامانه‌ها، تصویب چارچوب تفاهم‌نامه همکاری بانک‌ها و پذیرندگان، پیاده‌سازی‌های فنی در سامانه‌های گام، مکنا و شاپرک و انتشار مستندات مربوطه برای شبکه بانکی، همچنین تدوین محتوای آموزشی و برگزاری سمینار‌های تخصصی جهت ارتقای دانش کارشناسان بانکی بوده است. در نتیجه این اقدامات تاکنون ۵ بانک نسبت به پیاده‌سازی فنی اقدام کرده‌اند که بانک رفاه کارگران به‌عنوان نخستین بانک و بانک‌های ملت و کشاورزی نیز اجرای عملیاتی کارت رفاهی را آغاز نموده‌اند همچنین طبق برنامه ریزی انجام شده بانک‌های تجارت و ملی ایران نیز این ابزار را تا پایان مهرماه سال جاری عملیاتی‌سازی خواهند کرد.

در حوزه زیرساخت‌های پرداخت نیز از میان ۱۴ شرکت PSP فعال، تاکنون ۸ شرکت شامل پرداخت نوین آرین، کارت‌های اعتباری ایران‌کیش، پرداخت الکترونیک سامان‌کیش، پرداخت الکترونیک پاسارگاد، به‌پرداخت ملت، آسان‌پرداخت پرشین و پرداخت الکترونیک سپهر نسبت به آماده‌سازی بستر‌های فنی اقدام کرده و امکان ارائه خدمات به پذیرندگان طرف قرارداد با بانک‌ها را فراهم ساخته‌اند. بر این اساس، زیرساخت‌های اصلی بانکی و پرداخت برای بهره‌برداری از کارت رفاهی متصل به اوراق گام تکمیل شده و انتظار می‌رود با پیوستن سایر بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت، این ابزار در آینده نزدیک به‌صورت گسترده در شبکه بانکی کشور عملیاتی گردد. با توجه به مزایای مهم این ابزار، توسعه کارکرد‌های آن در قالب طرح‌های حمایتی نیز در دستور کار بانک مرکزی قرار دارد.

برات الکترونیکی زنجیره تولید؛ ابزاری کارآمد برای هدف هدایت اعتباری و تسهیل تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی

برات الکترونیکی زنجیره تولید با قابلیت انتقال در زنجیره تولید و تنزیل نزد شبکه بانکی از اسفند ماه ۱۴۰۳ عملیاتی شده است. بر این اساس، تاکنون ۸ بانک شامل بانک‌های صادرات ایران، سپه، صنعت و معدن، تجارت، ملی ایران، ملت، رفاه کارگران و پارسیان به سامانه مربوطه متصل شده‌اند. مجموع عملکرد این ابزار در سال جاری تاکنون مجموعاً مبلغ ۱۱۳.۴ هزار میلیارد ریال می‌باشد که در صنایع مختلفی مانند خودرو، دام و طیور، فولاد، لوازم خانگی، نساجی، کاغذ و بسته بندی، پلاستیک و ساختمان مورد استفاده واقع شده است.

همچنین با هدف هدایت اعتباری و تسهیل تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی زمینه استفاده از ابزار برات الکترونیکی زنجیره تولید برای تسویه اعتباری معاملات داخل اتاق پایاپای شرکت بورس کالای ایران فراهم شده است. بر همین اساس تاکنون حدود ۱۱ هزار میلیارد ریال برای تسویه اعتباری معاملات صورت گرفته در بستر اتاق پایاپای شرکت بورس کالای ایران مورد استفاده قرار گرفته است.

با این روش، خریداران کالا می‌توانند به شیوه اعتباری و با استفاده از برات الکترونیکی زنجیره تولید نسبت به خرید از بورس کالا اقدام نموده و فروشندگان نیز می‌توانند برات الکترونیکی زنجیره تولید دریافت شده را تا زمان سررسید نزد خود نگه داشته، یا آن را جهت خرید مواد اولیه به فروشنده دیگر منتقل و یا در صورت نیاز به نقدینگی آن را در شبکه بانکی تنزیل نمایند. در واقع فرآیند تأمین مالی بنگاه‌ها به صورت پیوسته و در طول زنجیره‌های تأمین و مبتنی بر جریان واقعی کالا و خدمت در بستر معاملاتی شفاف صورت می‌گیرد و از انحراف در مصرف اعتبارات نیز جلوگیری می‌شود.

در پایان لازم به ذکر است که بانک مرکزی جهت توسعه کارکرد ابزار‌های تأمین مالی زنجیره تولید اقدامات ذیل را در دستور کار خود دارد که امید می‌رود این اقدامات سبب تعمیق و مقیاس پذیری بیشتر ابزار‌های مذکور شود:

۱. وب سرویس کردن سامانه گام به منظور ارائه خدمات بهتر به بانک‌ها و مشتریان همچنین امکان ارائه سرویس به سایر سامانه ها؛

۲. اصلاح دستورالعمل ناظر بر اوراق گواهی اعتبار مولد (گام) و ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام؛

۳. پیگیری پذیرش اوراق گام توسط دستگاه¬های اجرایی موضوع آیین نامه اجرایی مصوب هیئت محترم وزیران؛

۴. پیگیری‌های لازم در خصوص پذیرش هزینه تنزیل اوراق گام به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی؛

۵. اصلاح شیوه نامه ابزار کارت رفاهی متصل به اوراق گام با رویکرد فراهم سازی امکان خرید کالا و خدمات در بستر فضای مجازی (IPG) و همچنین امکان استفاده بیشتر از منابع داخلی بانک ها؛

۶. عملیاتی¬سازی فاز دوم برات الکترونیکی زنجیره تولید شامل انتقال و تنزیل بخشی؛

۷. گسترش میزان استفاده اعتباری از برات الکترونیکی زنجیره تولید در معاملات بورس¬های کالایی؛

۸. اصلاح شیوه‌نامه اجرایی استفاده از برات الکترونیکی زنجیره تولید با استفاده از بازخورد‌های دریافتی از شبکه بانکی؛

۹. تداوم آموزش ابزار‌های تأمین مالی زنجیره تولید برای شبکه بانکی و فعالان اقتصادی.