گام‌های تازه برای بهبود وضعیت بازنشستگان نفت
رئیس هیئت رئیسه صندوق‌های بازنشستگی صنعت نفت با تأکید بر چابک‌سازی ساختارهای سرمایه‌گذاری و ارتقای خدمت‌رسانی به بازنشستگان در دولت چهاردهم اعلام کرد: در هشت ماهه امسال، مقدار پرداخت مستمری، مزایای ثابت و خدمات درمانی به بازنشستگان نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است.
در سال‌های اخیر موضوعاتی همچون تأمین منابع صندوق‌ها، همسان‌سازی حقوق، خدمات رفاهی، بن‌کارت، بازپرداخت مالیات‌ها و چالش‌های تعهدات کارفرمایی به دغدغه اصلی جامعه کارکنان و بازنشستگان صنعت نفت بدل شده است؛ محدودیت‌های اقتصادی نیز این انتظارات را پررنگ‌تر ساخته است.
همزمان با آغاز به کار دولت چهاردهم و حضور محسن پاک‌نژاد در وزارت نفت، مجموعه‌ای از اقدام‌ها برای بهبود وضعیت بازنشستگان آغاز شد؛ اقدام‌هایی که در چارچوب قوانین و با همکاری کارفرمایان چهار شرکت اصلی و صندوق، بر محورهایی چون پرداخت مطالبات معوق، به‌روزرسانی خدمات رفاهی و مالی و تقویت منابع پایدار متمرکز است.
با این حال حل مسائل بازنشستگان نفت که بار سنگین توسعه کشور را در سال‌های گذشته بر دوش کشیده‌اند، نیازمند نگاهی جامع و پایدار فراتر از تصمیم‌های مقطعی است. امروز رهیافت‌های تازه‌ای در این مسیر شکل گرفته است، ازجمله بهره‌گیری از ظرفیت‌های بیرون صندوق، همراه با حفظ استحکام بیمه‌ای و مبنایی صندوق.
در ادامه این مباحث و به منظور واکاوی دقیق‌تر رویکردها و اقدام‌های اخیر، گفت‌وگویی با حسین حسین‌زاده، رئیس هیئت رئیسه صندوق‌های بازنشستگی صنعت نفت که تجربه‌ای طولانی در حوزه انرژی، سازوکارهای اداری و مالی صنعت نفت، همچنین عرصه قانونگذاری دارد، انجام داده‌ایم.
حسین‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار شانا با تأکید بر ضرورت نگاه دقیق‌تر به مسائل بازنشستگان اظهار کرد: فرصتی فراهم شده تا مطالبات بازنشستگان با رویکردی جامع‌تر در رسانه تخصصی صنعت نفت بررسی شود؛ این مطالبات در حوزه‌های مختلف قابل تقسیم و پیگیری است.
وی تأکید کرد: مایلم در آغاز این گفت‌وگو از مهندس پاک‌نژاد قدردانی کنم. در کنار دشواری‌های سال گذشته ازجمله مدیریت ناترازی در بخش سوخت، مسائل تولید و دفاع مقدس ۱۲ روزه اقدام‌های مهمی در حوزه بازنشستگی و رفاه با حمایت ایشان محقق شده است، ازجمله کاهش فرانشیز درمان، ارائه بن‌کارت، اجرای متناسب‌سازی، بازگشت مالیات‌ها و افزایش سقف وام‌ها که نشان‌دهنده نگاه ویژه ایشان به مسائل بازنشستگان است.
رئیس هیئت رئیسه صندوق‌های بازنشستگی صنعت نفت گفت: از نگاه عمومی شاید منشأ مسائل بازنشستگان یکسان تصور شود، اما در واقع مطالبات آنان در چند بخش قابل تقسیم است: بخشی به‌طور مستقیم به صندوق بازنشستگی صنعت نفت مربوط می‌شود؛ یعنی مواردی که صندوق پیش‌تر کسور یا حق بیمه آن را دریافت کرده و اکنون در برابر آن تعهد قانونی دارد. بخشی دیگر ماهیت کارفرمایی دارد؛ به این معنا که صندوق نفت قبلاً کسوری بابت آن دریافت نکرده و اکنون با همکاری کارفرمایان در حال پیگیری است. ضلع سوم نیز شامل الزام شرکت‌های واگذارشده به انجام تعهدات کارفرمایی است که فراتر از حوزه صندوق قرار می‌گیرد و نیازمند اصلاح و تقویت قانونگذاری است؛ موضوعی که هم‌اکنون در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی قرار دارد.
آنچه در ادامه می‌خوانید، نسخه کامل این گفت‌وگوست که تصویری روشن‌تر از چالش‌های موجود و اقدام‌های انجام‌شده در مسیر ارتقای خدمت‌رسانی و بهبود معیشت بازنشستگان صنعت نفت ارائه می‌دهد.
با روی کار آمدن دولت چهاردهم در زمینه بهبود وضع معیشت بازنشستگان صنعت نفت چه اقدام‌هایی شده است؟
از ابتدای فعالیت دولت چهاردهم، وزیر نفت تأکید داشت که در حوزه بازنشستگی باید با اهتمام ویژه عمل و همه ظرفیت‌ها برای این بخش به‌کار گرفته شود. وی در طول این مدت همه موضوعات مرتبط با بازنشستگان را با جدیت دنبال کرد. از همین رو لازم می‌دانم از وزیر نفت، مجموعه کارفرمایان چهار شرکت اصلی و زیرمجموعه‌های آنها، کارکنان صندوق بازنشستگی، مجموعه سرمایه‌گذاری اهداف و همه نیروهای خدوم عملیاتی در مناطق مختلف صمیمانه قدردانی کنم.
واقعیت آن است که صنعت نفت بر دوش کارمندان و بازنشستگان استوار است و هر آنچه این صنعت دارد، مرهون تلاش و ایثار این عزیزان است. کارکنان و بازنشستگان صنعت نفت سرمایه اصلی این صنعت به‌شمار می‌روند؛ کسانی که در تابستان‌های داغ جنوب با دمای ۷۳ درجه و در زمستان‌های سرد مناطق عملیاتی مانند خانگیران با دمای منفی ۲۳ تا ۲۷ درجه کار کرده‌اند، شایسته برخورداری از معیشتی مناسب هستند.
در میان اقدام‌های شاخص انجام‌شده می‌توان به افزایش پوشش بن‌کارت، تحقق متناسب‌سازی، بازگشت بخش بیشتری از مالیات‌های اضافه کسر شده، کاهش فرانشیز درمان، آغاز مرحله بازگشت مبالغ مازاد فرانشیزها، افزایش وام‌های هفت‌گانه قرض‌الحسنه، راه‌اندازی تسهیلات خرید ۱۵۰ میلیون تومانی، همچنین وام ۳۰۰ میلیون تومانی با نرخ بسیار مناسب اشاره کرد، همچنین تصویب جدول پرداخت‌های مناسبتی ده‌گانه، بهبود مبالغ سرانه‌های نقدی همراه مستمری، پرداخت به‌موقع حجم بالای مبالغ علی‌الحساب مستمری که در مدت کوتاهی بیش از ۴۲ هزار فقره محقق شد و انجام تعدیل و افزایش مستمری در دو مرحله (نخست بر اساس قانون بودجه و سپس در قالب اپریزال که به‌عنوان متناسب‌سازی سالانه شناخته می‌شود) و راه‌اندازی ظرفیت‌های جدید گردشگری به‌ویژه در جنوب کشور از دیگر اقدام‌های مهم این دوره بوده است.
بازنشستگان صنعت نفت چه نوع مطالباتی دارند و این مطالبات چگونه دسته‌بندی می‌شود؟ صندوق بازنشستگی در چارچوب اختیارات قانونی خود در این زمینه چه اقدام‌هایی انجام داده است؟
مطالبات بازنشستگان در چند بخش تقسیم می‌شود. بخشی از این مطالبات به‌طور مستقیم به صندوق بازنشستگی نفت مربوط است؛ بخشی دیگر ماهیت کارفرمایی دارد که با همراهی کارفرمایان در حال پیگیری است و بخشی مانند مسائل شرکت‌های واگذار شده نیز فراتر از این حوزه‌ها قرار می‌گیرد و نیازمند قانونگذاری است که هم‌اکنون در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی قرار دارد. اگر بتوانیم شرکت‌های واگذار شده را با قوانین مستحکم‌تر مکلف به انجام تعهدات کارفرمایی کنیم، بخشی از مطالبات به‌حق بازنشستگان به‌صورت ریشه‌ای حل می‌شود.
با توجه به این موارد، در چارچوب اختیارات قانونی صندوق و با وجود محدودیت‌ها، بیشتر اقدام‌های لازم در فهرست تعهدات قانونی صندوق انجام و در بخش‌هایی که نقصی وجود داشت، دستور بازنگری صادر شده است. برای نمونه، موضوع متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان که اجرای آن به موجب قانون مجلس الزامی بود، عملیاتی شد و در جریان این متناسب‌سازی، در شهریور درمجموع ۹ هزار میلیارد تومان همراه با مستمری به بازنشستگان پرداخت شد.
افزایش مبلغ و پوشش بن‌کارت، کاهش فرانشیز درمان از ۱۰ درصد به ۵ درصد، ارائه خدمات رفاهی در نقاط مختلف کشور و افزایش انواع وام‌های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی نفت از جمله اقدام‌های شاخص این دوره بوده است؛ به‌گونه‌ای که در برخی وام‌های قرض‌الحسنه تا ۱۰۰ درصد افزایش مشاهده می‌شود. افزون بر این، راه‌اندازی تسهیلات خرید ۱۵۰ میلیون تومانی، وام ۳۰۰ میلیون تومانی با نرخ مناسب، تصویب جدول پرداخت‌های مناسبتی ده‌گانه، بهبود مبالغ سرانه‌های نقدی همراه مستمری، پرداخت به‌موقع بیش از ۴۲ هزار فقره علی‌الحساب مستمری در مدت کوتاه و اجرای دو مرحله تعدیل و افزایش مستمری (نخست بر اساس قانون بودجه و سپس در قالب اپریزال به‌عنوان متناسب‌سازی سالانه) از دیگر اقدام‌های مهمی است که در هشت تا ۹ ماه گذشته محقق شده است.
در این مدت اتفاق‌های مختلفی مانند تجاوز ۱۲ روزه رژیم صهیونسیتی به کشورمان رخ داد؛ موضوعی که بر معیشت اغلب مردم، به‌ویژه بازنشستگان نیز اثرگذار بود.
به جنگ ۱۲ روزه اشاره کردید؛ چه اقدام‌هایی برای کاهش اثر این حمله بر زندگی بازنشستگان نفت انجام شد؟
در آن روزها کشور در شرایط تعطیلی قرار داشت و محدودیت اقتصادی بر دوش مردم سنگینی می‌کرد. چون خودم از بدنه صنعت نفت هستم، سختی‌های معیشتی بازنشستگان را با تمام وجود لمس می‌کردم. آنان افزون بر مسئولیت زندگی شخصی، بار خانواده و فرزندانشان را نیز به‌عهده داشتند و هزینه‌های روزمره‌شان به‌طور چشمگیری افزایش یافته بود. با همین نگاه و برای تقویت تاب‌آوری اقتصادی، مذاکرات گسترده‌ای با بانک‌های مختلف انجام دادیم و در نهایت موفق شدیم ۱۵ هزار میلیارد تومان اعتبار با نرخ حدود چهار درصد تأمین کنیم. نتیجه این تلاش اختصاص ۱۵۰ میلیون تومان وام خرید برای هر بازنشسته بود؛ اقدامی که می‌توانست بخشی از فشار معیشتی را کاهش دهد. فرآیند دریافت این تسهیلات نیز ساده طراحی شد؛ هر متقاضی می‌تواند از طریق سامانه «سما» درخواست خود را ثبت کند، یا در صورت تمایل با مراجعه حضوری به دفاتر نمایندگی صندوق مراحل ثبت‌نام را تکمیل نماید.
پرداخت وام به بازنشستگان از مهم‌ترین اقدام‌ها به‌شمار می‌رود. در روزهای گذشته خبر پرداخت وام ۳۰۰ میلیون تومانی به بازنشستگان منتشر شد. پرداخت این وام به کجا رسیده است؟
این وام ابتدا فقط برای کارکنان صنعت نفت تعریف شده بود و بازنشستگان مشمول آن نمی‌شدند، اما با حمایت وزیر نفت و همراهی سایر نهادها، این مانع برطرف شد و اکنون پرداخت وام به بازنشستگان در قالب گروه‌بندی در حال اجراست. ثبت‌نام این وام از طریق سامانه «سما» تنها در چند دقیقه امکان‌پذیر است و اولویت با بازنشستگانی است که کمترین میزان مستمری را دریافت می‌کنند. در مرحله نخست ۱۰ هزار نفر از بازنشستگان با دریافتی پایین‌تر مشمول این تسهیلات می‌شوند.
رویکرد جدید صندوق آن است که در کنار پیگیری خدمات از کارفرمایان، ظرفیت‌های بیرون از صندوق نیز فعال شود تا به نفع ذی‌نفعان مورد استفاده قرار گیرد. این شیوه سبب می‌شود سبد خدماتی بازنشستگان غنی‌تر و متنوع‌تر شود. استقبال گسترده از این وام نیز نشان داد شرایط آن دقیقاً منطبق با نیاز بازنشستگان بوده و به‌درستی توانسته بخشی از فشارهای معیشتی آنان را کاهش دهد.
در حوزه مسکن بازنشستگان چه اقدام‌هایی انجام شده است؟
اعتقاد داریم از هر سو که بشود معیشت و رفاه را باید تقویت کرد، چون در مجموعه سبد معیشتی بهبود می‌یابد، بنابراین در این زمینه مذاکرات گسترده‌ای با انبوه‌سازان مسکن و دستگاه‌های مختلف ازجمله ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مسکن، نیروهای مسلح، آستان قدس رضوی، بانک‌ها و وزارت راه و شهرسازی انجام داده‌ایم تا امکان تأمین مسکن یا ارائه تسهیلات مناسب برای بازنشستگان صنعت نفت فراهم شود. در همین راستا تفاهم‌نامه‌ای معتبر میان شرکت «صبانفت» به‌عنوان زیرمجموعه صندوق بازنشستگی و مجموعه سرمایه‌گذاری اهداف با سه طرف دیگر امضا شده است. هدف این تفاهم‌نامه استفاده از ظرفیت‌های صندوق و آورده طرح برای حل بخشی از مشکلات مسکن بازنشستگان و فراهم کردن زمینه برخورداری آنان از خدمات پایدار در این حوزه است. موارد بیشتری در این زمینه به اطلاع عزیزان بازنشسته رسانده خواهد شد.
در بخش درمان و خدمات رفاهی بازنشستگان، چه اقدام‌های مشخصی آغاز شده یا در دستور کار قرار دارد که بتواند رضایتمندی جامعه بازنشستگان را افزایش دهد؟
پس از مستمری، درمان دومین رکن اصلی خدمات به بازنشستگان است. یکی از مطالبات جدی آنان کاهش فرانشیز درمان از ۱۰ درصد به ۵ درصد بود که پس از سال‌ها پیگیری به نتیجه رسید، همچنین مابه‌التفاوت مبالغی که پیش‌تر به‌عنوان فرانشیز از بازنشستگان نفت دریافت شده بود، به‌تدریج به آنان بازگردانده می‌شود و طبق برنامه‌ریزی، ظرف ماه‌های آینده این بازپرداخت به‌طور کامل تسویه خواهد شد.
در حوزه بهداشت و درمان نیز کیفیت خدمات ارتقا یافته و رضایتمندی بازنشستگان در حال افزایش است. پرداخت‌ها در مراحل مختلف انجام می‌شود و تلاش داریم زمان انتظار برای بازپرداخت هزینه‌های درمانی را کاهش دهیم. در برخی مناطق میانگین زمان بازپرداخت به‌طور محسوسی بهبود یافته و امیدواریم با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین این روند سرعت بیشتری بیابد.
وضع ارائه خدمات و پرداختی‌های امسال به بازنشستگان چگونه بوده است؟
به‌طور خلاصه، در هشت ماهه امسال نسبت به مدت مشابه پارسال مقدار پرداخت مستمری، مزایای ثابت و بازپرداخت هزینه‌های درمان بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته است.
صندوق بازنشستگی صنعت نفت برای پاسخ به مطالبات بازنشستگان چه اقدام‌های زیرساختی انجام می‌دهد؟
وظایف صندوق در دو بخش اصلی تعریف می‌شود. بخش نخست همان ویترین و پیشخوان خدمات است؛ یعنی آنچه بازنشستگان به‌طور مستقیم لمس می‌کنند؛ پرداخت انواع وام‌های درون‌سازمانی و برون‌سازمانی، مستمری و مقرری، کاهش هزینه‌های درمانی، ارائه خدمات رفاهی در سراسر کشور و سایر اقدامات حمایتی.
اما این خدمات بدون زیرساخت سرمایه‌گذاری پایدار نمی‌ماند. بخش دوم وظایف صندوق، تأمین منابع مالی برای استمرار و توسعه همین خدمات است. به همین دلیل همزمان با اجرای برنامه‌های رفاهی، اقدام‌هایی در حوزه سرمایه‌گذاری انجام داده‌ایم، ازجمله افزایش بهره‌وری طرح‌ها، چابک‌سازی ساختارها، تأمین مالی از منابع متنوع، اولویت دادن به تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی.
به بیان ساده، خدمات رفاهی همان نمای بیرونی صندوق است و سرمایه‌گذاری ستون‌های پشتیبان آن. اگر زیرساخت سرمایه‌گذاری تقویت شود، ویترین خدمات نیز پررونق‌تر و پایدارتر خواهد بود. درمجموع نشان دادیم که تنها به ویترین خدمات بسنده نکردیم و از بخش زیرساخت سرمایه‌گذاری نیز غافل نبودیم. همین توجه همزمان به خدمات و سرمایه‌گذاری، کار ارزشمندی است که استحکام صندوق و رضایت بازنشستگان را تضمین می‌کند.
در حوزه سرمایه‌گذاری چه روندی دنبال می‌شود؟
هلدینگ سرمایه‌گذاری اهداف در حال تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و ریل‌گذاری در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی و مالی است. اولویت ما تأمین منابع درون‌زا برای بهبود معیشت، افزایش مستمری و پرداخت مطالبات بازنشستگان است. همین رویکرد سبب شده صندوق بازنشستگی نفت در میان حدود ۲۰ صندوق کشور، یکی از باثبات‌ترین و پایدارترین صندوق‌ها باشد.
پایداری بیمه‌ای صندوق کلیدواژه اصلی ماست؛ هر اقدام جدید بر پایه مطالعات بیمه‌ای و ماهیت صندوق انجام می‌شود تا سرمایه‌گذاری‌ها متناسب با تعهدات آینده باشد و این استحکام بیمه‌ای استمرار یابد.
برنامه صندوق برای تغییر رویکرد سرمایه‌گذاری چیست؟
بر اساس الزامات برنامه هفتم توسعه، رویکرد صندوق باید از بنگاه‌داری به سمت سهامداری تغییر کند. در همین راستا، چابک‌سازی سازمانی انجام شده است تا سهام‌های خرد در یک سبد تجمیع یابند یا با سهام‌های دیگر تهاتر شوند. هدف اصلی این تغییر، تمرکز سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه‌های تخصصی نفت، گاز، پالایش، پتروشیمی و انرژی است تا بازنشستگان از سود شرکت‌ها بهره‌مند شوند و در عین حال صندوق بتواند نقش مؤثرتری در اقتصاد انرژی کشور ایفا کند.
در این مسیر شرکت سرمایه‌گذاری اهداف اقدام‌های بزرگی را آغاز کرده است، ازجمله تأمین خوراک و تکمیل زنجیره ارزش در بخش‌های مختلف پتروشیمی که زمینه‌ساز پایداری تولید خواهد بود. به هر حال تخصص صندوق نفت در حوزه انرژی است و تلاش می‌کنیم از این مسیر تخصصی خارج نشویم. سبد سرمایه‌گذاری نیز بر اساس سیاست‌های هیئت امنا تعیین می‌شود تا ضمن حفظ تمرکز، بازدهی پایدار و بلندمدت برای بازنشستگان تضمین شود.
به استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی اشاره کردید. آیا صندوق برنامه‌ای برای جذب سرمایه خارجی دارد؟
بله تاکنون چند قرارداد با کشورهای مختلف منعقد شده و مذاکرات بیشتری نیز در حال انجام است. هدف اصلی ما بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی در دو حوزه است: نخست، جذب سرمایه خارجی برای تقویت منابع مالی صندوق و دوم، سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های راهبردی به‌ویژه در بخش‌های نفت، گاز، پتروشیمی و انرژی. این رویکرد سبب افزایش بهره‌وری صندوق و ارتقای بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود.
از نظر فنی، تمرکز ما بر تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری است، چراکه اتکا به یک محل یا یک نوع سرمایه‌گذاری می‌تواند ریسک‌زا باشد. تنوع در ترکیب دارایی‌ها یکی از ارکان اصلی پایداری جریان درآمدی صندوق است و با استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی، این تنوع به‌صورت پایدار و بلندمدت محقق خواهد شد.
با توجه به افزایش نسبت بازنشستگان به جمعیت شاغل در سال‌های آینده، برنامه صندوق بازنشستگی نفت برای ۲۵ سال آینده چیست؟
بر اساس پیش‌بینی‌های جمعیتی و محاسبات بیمه‌ای، طی ۲۵ سال آینده سهم بازنشستگان در مقایسه با شاغلان افزایش قابل‌توجهی خواهد داشت. این تغییر ساختار جمعیتی به‌طور مستقیم بر تعهدات صندوق اثرگذار است. به همین منظور کمیته راهبردی تشکیل داده‌ایم و ریل‌گذاری بلندمدت در حوزه منابع و مصارف انجام شده است.
هدف اصلی، ایجاد توازن پایدار میان تعهدات آتی و منابع مالی صندوق است، به این معنا که همزمان با افزایش تعداد بازنشستگان، ظرفیت سرمایه‌گذاری‌ها و درآمدهای پایدار صندوق نیز تقویت شود. در این مسیر، همکاری نزدیک با دولت و وزارت نفت برای افزایش درآمدهای درون‌زا و توسعه سرمایه‌گذاری‌های مولد در دستور کار قرار دارد.
به بیان فنی، اصل کلیدی آینده‌پژوهی صندوق، مدیریت ریسک بیمه‌ای و متعادل‌سازی جریان نقدی بلندمدت است؛ یعنی طراحی سبد سرمایه‌گذاری متناسب با تعهدات آینده تا خدمات بازنشستگان در سال‌های پیش رو نه‌تنها پایدار بماند، بلکه در سطح بالاتری ارائه شود.
برخی چالش‌هایی که در مسیر صندوق بازنشستگی نفت قرار دارد، نیازمند بازنگری یا تغییر در قوانین است. با توجه به سابقه حضور شما در مجلس و ریاست کمیته نفت و گاز، تعامل با مجلس در این زمینه چگونه پیش می‌رود؟
استفاده از ظرفیت قوه مقننه در حوزه قانونگذاری برای ما یک ضرورت راهبردی است. در حال حاضر، تنقیح قوانین، اصلاح مواد لازم و تطبیق مقررات با شرایط روز در دستور کار قرار دارد و این روند با همراهی مجلس به‌طور جدی پیگیری می‌شود. در موضوعاتی همچون حفظ استقلال صندوق‌ها و تقویت جایگاه حقوقی آنها، برخی از نمایندگان به‌ویژه اعضای کمیسیون انرژی دیدگاه‌های ارزشمندی ارائه کرده‌اند که شایسته تقدیر است.
به‌طور کلی تعامل مستمر با مجلس به ما امکان می‌دهد ضمن رفع خلأهای قانونی، چارچوب‌های حقوقی قوی‌تر و لازم برای پایداری صندوق بازنشستگی نفت را فراهم کنیم و از این طریق، هم منافع بازنشستگان حفظ شود و هم صندوق بتواند در چارچوب قوانین بالادستی با ثبات بیشتری فعالیت کند.
شرکت‌های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی صنعت نفت، یکی از مهم‌ترین اقدام‌های خود را جمع‌آوری گازهای مشعل معرفی کرده‌اند. افزون بر آن، طرح‌های سرمایه‌گذاری دیگری نیز در دست اجرا دارید. درباره جمع‌آوری گازهای مشعل و پروژه‌های جدید توضیح می‌دهید؟
جمع‌آوری گازهای مشعل به‌عنوان یکی از پروژه‌های راهبردی صندوق، با محوریت کارگروه تخصصی مربوطه در حال اجراست. این اقدام افزون بر کاهش آلایندگی و ارتقای شاخص‌های زیست‌محیطی، برای صندوق بازنشستگی نفت نیز منبع درآمد پایدار ایجاد می‌کند؛ درآمدی که به‌طور طبیعی بخشی از آن صرف توسعه خدمات رفاهی و بهبود معیشت بازنشستگان می‌شود. در واقع سرمایه‌گذاری‌های صندوق دو بُعد دارد: نخست، جنبه ملی که به کاهش هدررفت انرژی و افزایش بهره‌وری کشور کمک می‌کند و دوم، جنبه درآمدی که منابع مالی لازم برای ایفای تعهدات صندوق را فراهم می‌سازد.
در کنار این پروژه، طرح‌های سرمایه‌گذاری متعددی در دست اجراست که هریک نقش مهمی در تکمیل زنجیره ارزش انرژی دارند. از جمله می‌توان به پروژه‌های پتروپالایش کنگان، آلایش مهستان، سروش، پتروشیمی دهلران، ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ که به بهره‌برداری رسیده، توسعه نفت سپاهان، تولید روغن‌های گرید بالا و پروژه‌های قیر جی اشاره کرد.
پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال آینده، اوج رشد و افتتاح این پروژه‌ها رقم بخورد و صندوق بازنشستگی نفت بتواند هم در سطح ملی و هم در سطح درآمدی، جایگاه خود را بیش‌ازپیش تثبیت کند.
ارزیابی شما از وضعیت انرژی کشور چیست؟
ساختار انرژی کشور توسعه‌محور است، اما ناترازی موجود نتیجه غفلت از اقدام‌هایی است که در سال‌های گذشته باید انجام می‌شد. تولید نفت و گاز ادامه داشته، اما بهینه‌سازی مصرف مغفول مانده است؛ در حالی که سه حوزه صنعت، ساختمان و حمل‌ونقل ظرفیت عظیمی برای بهینه‌سازی دارند.
بر اساس محاسبات، هر یک دلار سرمایه‌گذاری در بهینه‌سازی معادل ۷ تا ۱۰ دلار سرمایه‌گذاری در تولید است و این از ظرفیت بالای کاهش شدت مصرف انرژی در کشور حکایت دارد.
ریشه‌های ناترازی انرژی در کشور را چه می‌دانید؟
چند عامل اصلی در شکل‌گیری ناترازی نقش داشته‌اند: قیمت پایین گاز و توسعه گسترده گازرسانی به شهرها و روستاها به شکل کنونی و عدم استفاده از انرژی‌های دیگر، خصوصی‌سازی بدون ریل‌گذاری صحیح و حرکت هلدینگ‌ها به سمت فعالیت‌های جزیره‌ای و غیرهم‌افزا.
این عوامل سبب شده مصرف انرژی در ایران بالاتر از میانگین جهانی باشد. مهم‌ترین دلیل آن، نبود تنوع در سبد سوختی کشور است. افزون بر سوخت‌های فسیلی، باید آب و برق را نیز جزئی از نظام انرژی کشور بدانیم و برای حل ناترازی، همه حامل‌های انرژی را در یک چارچوب راهبردی محور مدیریت کنیم.
برآوردها نشان می‌دهد حدود ۶۵ درصد اتلاف انرژی در کشور وجود دارد؛ نزدیک به ۴۵ درصد در حوزه نیرو و حدود ۱۵ درصد در حوزه نفت. این ارقام ضرورت تدوین یک برنامه جامع انرژی را نشان می‌دهد تا شدت مصرف کاهش و بهره‌وری ارتقا یابد.
چه اقدام‌هایی برای اصلاح ساختار انرژی باید انجام شود؟
برای حل معضل ناترازی انرژی باید دو بازو را همزمان فعال کرد: افزایش تولید و کاهش مصرف. تشکیل «سازمان بهینه‌سازی انرژی» ذیل معاونت ریاست‌جمهوری می‌تواند نقطه عطفی در این مسیر باشد.
این سازمان با مأموریت مشخص در حوزه بهینه‌سازی، می‌تواند سیاست‌گذاری، نظارت و اجرای پروژه‌های کاهش شدت مصرف انرژی را یکپارچه کند. چنین اقدامی را به فال نیک می‌گیریم و امیدواریم با آن شاهد اصلاح ساختار انرژی، رشد پایدار و ارتقای جایگاه کشور در حوزه بهره‌وری انرژی باشیم.
حوری قاسمی
منبع: شانا
