مرگِ محمدعلی فروغی در دلآزردگی
۲۲:۱۷ – ۰۶ آذر ۱۴۰۴
باشگاه خبرنگاران جوان – شامگاه پنجشنبه پنجم آذر ۱۳۲۱، محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)؛ سیاستمدار شناختهشده و از چهرههای اثرگذار سالهای پرتنش شهریور ۱۳۲۰ در ۶۵ سالگی درگذشت. روزنامه اطلاعات فردای آن روز، در سوگنامهای، او را از رجال برجسته و باتجربه عصر خود توصیف کرد و نوشت که در «قحطالرجالی» این عصر، فقدانش ضایعهای مهم به شمار میرود.
اطلاعات یادآور شد که فروغی در روزهای آشفته پس از واقعه سوم شهریور، از خلوت خود بیرون آمد و در مدیریت بحران و آرامسازی فضای عمومی نقشی قابل توجه ایفا کرد. اکنون بازخوانی آن سوگنامه، نه فقط یادآور درگذشت یکی از چهرههای تاثیرگذار آن سالهاست، بلکه فرصتی است برای مرور بخشی از تجربه سیاسی ایران در یکی از مقاطع حساس تاریخ معاصر.
پس از سه هفته بیماری دیشب [شامگاه پنجشنبه پنجم آذر ۱۳۲۱]ساعت ۹ بعدازظهر آقای محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) وزیر دربار و نخستوزیر اسبق ایران، این جهان را بدرود گفت و یکی از رجال مجرب و سالخورده و عمیق و پاکدامن و دانشمند را ملت ایران از دست داد.
فروغی یکی از شخصیتهای برجسته و بزرگ سیاسی این کشور به شمار میرفت و مرگ او با این قحطالرجالی که اکنون در کشور ما مشاهده میشود یکی از ضایعات فراموشنشدنی ملت ایران است.
فروغی در عرصه سیاست دیپلماتی محتاط و متفکر و مدیر و متین بوده چه رجال داخلی و چه سیاستمداران و دیپلماتهای بیگانه همه به شخصیت ممتاز و عالی او ایمان داشتند و احترام میگذاشتند.
این مرد نامور در میدان ادب و حکمت هم فیلسوفی عالیمقدار و ادیبی بزرگوار بود، قلم توانا و بیان شیوا و منطق استوار او کمنظیر بود.
فروغی درگذشت، در حالی که به جامعیت او اکنون مردی دیگر در میان ما نیست و در نوع خود تنها و منحصربهفرد بود.
فروغی در دوران حیات خود بهکرات پستها و مقامهای مهم و حساس این کشور از قبیل وزارت و سفارت، ریاست و نمایندگی مجلس را برعهده داشت و به شهادت تمام آنهایی که از نزدیک ناظر و شاهد تمام کارها و اعمال او بودهاند همواره با درستی و حسننیت کامل و با دقت و عمق فراوان انجام وظیفه مینمود. هیچوقت اغراض شخصی و خصوصی را در کارها دخالت نمیداد و گرد آرزو و هوس نمیگردید و به همین جهت تاکنون کسی نتوانسته است از روی دلیل و منطق صحیح کوچکترین خطایی بدو نسبت دهد. ما نمیگوییم فروغی در دوران زندگی خود بالمره از خبط و اشتباه مصون بود، انسان جایزالخطاست و ممکن است گاهی ندانسته اشتباهی کند یا خطایی از او سر بزند و شاید از فروغی هم سر زده باشد ولی به طور قطع هیچوقت این مرد دانشمند و روشنبین از روی عمد و قصد مرتکب خطایی نشده و قدمی برخلاف مصالح میهن برنداشته است.
قدرت منطق و حسن تعبیر و بیان و قلم توانای فروغی که حکایت از فکر دوربین و عمیق و پخته وی مینمود در میان تمام رجال سیاسی اخیر ایران بینظیر بود و از این رو در میان رجال و صدور نامور ایران باید فروغی را در ردیف صاحب بن عباد و خواجه نظامالمک و قائممقام فراهانی نام برد.
در واقعه سوم شهریور هنگامی که تمام شیرازههای امور اجتماعی کشور از هم گسیخته بود و وحشت و اضطراب غریبی تمام مردم این مرز و بوم را فرا گرفته بود، هنگامی که همه در صدد تهیه وسایل فرار و یا یافتن گوشهای برای پنهان کردن خود بودند، فروغی با وجود کبر سن و ضعف و ناتوانی از گوشه عزلت و انزوا بیرون آمده زمام کشور را در دست گرفت و سینه خود را سپر تیر حادثات نمود.
فراموش نباید کرد که این مرد با چه تدبیر و مهارتی اسباب تسکین و آرامش افکار عامه را فراهم نمود.
فروغی در قبول مقام ریاست وزرایی در این زمان حتی نام و شهرت دیرین خود را فدای مصالح میهن نمود و قبول کرد که هدف تیر تهمت و ملامت اشخاص قرار گیرد. ولی این عمل فروغی بر ارزش واقعی او در نزد صاحبدلان افزود.
عظمت روح و فکر فروغی موجب شده بود که مردان بزرگ خارجی و دیپلماتهای معروف گیتی فوقالعاده ب او احترام مینمودند. فروغی در همه وقت چه در داخل کشور و چه در ماموریتهای مهم خود در خارجه مورد تکریم و احترام همه خارجیان بود. این احترام نه برای مقام نخستوزیری یا سفارت کبری یا وزارت دربار ایشان بود، بلکه همانطور که گفتیم او را مردی بزرگ و شایسته، دانشمندی بینظیر و بیغرض میدانستند و ارزش واقعی او را بهخوبی ادراک میکردند.
این بود که همه او را دوست میداشتند و برای او احترام زیاد قائل میشدند. وقتی پیشنهاد سفارت کبرای ایشان در دربار واشنگتن شد و تقاضای آگرمان [تایید]آن از دولت آمریکا گردید، آمریکاییان با آغوش باز این موضوع را قبول کردند و فقط برای شخصیت و مقام ارجمند فروغی قبول کردند که ایشان عنوان نمایندگی فوقالعاده و سفارت کبرا داشته باشند.
ویلکی سیاستمدار نامور و معروف آمریکایی هنگام توقف خود در ایران چند بار فروغی را ملاقات کرد و به مصاحبت ایشان ابراز دلبستگی فراوان مینمود و حتی گفته بودند: «من از مجالست با این مرد بزرگ و عمیق لذت میبرم.»
آقای دریفوس وزیرمختار آمریکا که محبوب همه ایرانیان است، علاقه شایانی به فروغی داشت. در دوره بیماری ایشان روزی نمیگذشت که آقای دریفوس از فروغی احوال نپرسد و پزشکان آمریکایی را به بالین ایشان نفرستد تا این اندازه که مراقبت حال فروغی را شخص آقای دریفوس به وسیله چند پزشک آمریکایی برعهده گرفته بود.
این بود ارزش شخصیت مرحوم فروغی در نزد بیگانگان و آمریکاییها. در هر صورت این مرد بزگ با دلآزردگی از میان ما رخت بربست. ناگفته نماند که تالمات و تاثرات روحی فراوانی که بر اثر حملات ناروا به ایشان دست داده بود مرگ فروغی را تعجیل نمود افسوس…
خبر مرگ فروغی بیش از هرکس ذات شاهانه را غمگین و متاثر ساخت و اعلیحضرت همایونی که علاقه فراوانی به فروغی داشتند بیش از همه بر مرگ فروغی دریغ خوردند.
ما با یک دنیا تاثر و تاسف این ضایعه غمانگیز را به پیشگاه شاهنشاه معظم و خانواده فقید مخصوصا دانشمند بزرگوار آقای ابوالحسن فروغی و فرزندان و بازماندگان آن مرحوم که همه از افراد برگزیده و لایق کشورند و همچنین به جامعه فضلا و دانشمندان و توده حقشناس ایران از صمیم قلب تسلیت میگویم.
منبع: خبرآنلاین
