نگاهی به موج جدید روابط ترکیه- عربستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سفر وزیر دفاع عربستان به آنکارا، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های ترکیه پیدا نکرد. تقریباً هیچکدام از روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی ترکیه، به این اشاره نکردند که در دیدار خالد بن سلمان بن عبدالعزیز وزیر دفاع عربستان سعودی با مقامات ترکیه، چه موضوعاتی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

اما حالا، رفته رفته اخباری بیرون آمده که نشان می‌دهد، اتفاقات جدیدی روی داده و پای اهداف اقتصادی قابل توجه در میان است.

با توجه به این که برخلاف روال مرسوم رسانه‌های تحت امر حزب حاکم ترکیه، غوغای گسترده‌ای در مورد این سفر شکل نگرفت، می‌توانیم بگوییم که طرفین، تمایل دارند در مورد موج جدید توسعه روابط، جزئیات چندانی منتشر نکنند. شواهد نشان می‌دهد که ریاض به شکلی محتاطانه برای همکاری دفاعی به آنکارا نزدیک شده و پیداست که نمی‌خواهد با اقدامات دفعتی و نمایان، حساسیت آمریکا و دیگران را برانگیخته کند.

بن سلمان جوان، اگر چه همچون برادرش پرنس محمد در مقام ولیعهدی نیست و به عنوان وزیر دفاع، مستقیماً زیر نظر پدر و برادر فعالیت می‌کند، اما در ترکیه، در سطح یک مقام برجسته مورد استقبال قرار گرفت.

وزیر دفاع عربستان سعودی، ابتدا در ساختمان وزارت دفاع ترکیه توسط ژنرال یاشار گولر مورد استقبال رسمی قرار گرفت و سپس دیدار بین هیات‌ها در همین ساختمان انجام شد. پس از آن هم هر دو به اتفاق به نهاد ریاست جمهوری در کاخ بش تپه آنکارا رفتند.

رسانه‌های تحت امر حزب عدالت و توسعه که همیشه به طور مفصل به دیدار اردوغان با مقامات جهان عرب می‌پردازند، این بار فقط چند قطعه عکس منتشر کرده و در خبری کوتاه نوشتند که بن سلمان و اردوغان، پشت درهای بسته درباره روابط فی مابین و مسائل منطقه از جمله غزه، صحبت کرده‌اند.

ترکیه در خاک عربستان، پهپاد خواهد ساخت؟
دو روز پس از سفر وزیر دفاع عربستان سعودی به ترکیه، شاهد انتشار اخباری هستیم که گویی به طور توافقی، با تاخیر منتشر شده‌اند. یعنی گویا چنین توافق شده که اول، وزیر دفاع عربستان به اهداف سفر خود اشاره کند و پس از او، رسانه‌های ترک نیز به این موضوع بپردازند.

خالد بن سلمان در شبکه اجتماعی ایکس یا توییت، به این اشاره کرده که در سفر به ترکیه و در دیدار با مقامات این کشور، درباره این موضوع صحبت کرده است: «همکاری با مدیران عامل شرکت‌های دفاعی بزرگ ترکیه در چارچوب اهداف سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی».

پیام بن سلمان نشان داد که بر اساس توافقی که قبلاً شکل گرفته، قرار است بخش قابل توجهی از تسلیحات و تجهیزات لازم برای عربستان سعودی توسط ترکیه تامین شود. اما بهتر است این همکاری در چارچوب توافق شرکت‌ها پیگیری شود.

عربستان با کدام شرکت‌های دفاعی ترکیه کار خواهد کرد؟
بر اساس اخباری که رسانه‌های ترکیه و عربستان سعودی منتشر کرده‌اند، در جریان سفر وزیر دفاع عربستان به ترکیه، سه توافق امضا شده‌اند.

شرکت حکومتی «صنایع نظامی عربستان سعودی» (سامی) سه یادداشت تفاهم با شرکت‌های ترکیه به منظور «حمایت از بومی‌سازی صنایع دفاعی» امضا کرده است:
۱.توافقی با شرکت سازنده هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه بایکار برای «ایجاد قابلیت‌های تولید» در عربستان سعودی و توسعه سامانه‌های پهپادهای بدون سرنشین بایکار.
۲.توافق با شرکت هوافضا و دفاع ترکیه ASELSAN برای بررسی فرصت‌ها برای توسعه فناوری‌های الکترونیک دفاعی در عربستان سعودی.
۳.امضای توافق و قرارداد اولیه با گروه موسوم به «فضای فرگانی» ترکیه برای «توسعه فناوری‌های نوظهور در پادشاهی برای خدمت به بخش فضایی جهانی».

معنی روشن توافق اخیر ترکیه و عربستان سعودی، این است که سلجوق بیرقدار مدیرعامل کارخانه بایکار و طراح و تولیدکننده پهپادهای بیرقدار، همراه با برادرش خلوق، راهی عربستان خواهند شد تا ظرفیت‌های تاسیس کارگاه مشترک تولید پهپاد را بررسی کنند.

این همان عملیاتی است که قرار بود در اوکراین هم عملی شود. اما ترکیه از ترس تهدیدات آشکار روسیه هنوز از انجام آن خودداری کرده و یا شاید هم به شکل پنهانی در حال تحقق است.

ترکیه در این سال‌ها، تنها در جمهوری آذربایجان توانسته برای تاسیس کارگاه مشترک تولید پهپاد گام بردارد اما گفته می‌شود در قطر نیز چنین هدفی در حال پیگیری است و از این گذشته، قرار بود در پاکستان هم این نقشه عملی شود اما پس از آن که رفیق کریکت باز اردوغان یعنی عمران خان از صحنه قدرت کنار زده شد، آنکارا ترجیح داد در این مورد تعلل کند.

فعلاً خبری نیست، فقط حُسن نیت نشان دادیم
عربستان سعودی تلاش کرده تا به جای آن که موضوع توافق دفعی با ترکیه را به عنوان یک پروژه نهایی و تمام شده قلمداد کند، به استفاده از یک ادبیات مصلحتی و محافظه کارانه روی بیاورد و بگوید: این امضاها به منزله «اعلام قصد و نیت» است و حاوی هدف مشخصی برای تولید یا فروش نیستند. اما در طرف مقابل، فردی درباره این ماجرا اظهار نظر کرده که نفوذ و مقام او، حتی از وزیر دفاع ترکیه نیز بالاتر است. این فرد کسی نیست مگر پروفسور خلوق گورگون رئیس صنایع دفاعی ریاست جمهوری ترکیه.

او در موضوع مدیریت هشتصد پروژه صنایع دفاعی ترکیه، نماینده تام الاختیار اردوغان و همه کاره مهندسی، مالی و زمان بندی است.

گورگون که در جریان امضای ۳ قرارداد با طرف عربستانی حضور داشته می‌گوید: «ما بسیار خوشحالیم که می‌بینیم دو طرف بر سر یک مشارکت استراتژیک بلند مدت به توافق رسیده‌اند. شرکت‌های دو کشور با این امضاها گام مهمی برای وحدت و همکاری برداشته اند».

چنین چیزی به این معنی است که سعودی‌ها در ماجرای اعلام قصد همکاری دفاعی با ترکیه، جانب احتیاط را رها نکرده و احتمالاً نه تنها منتظر واکنش‌های آمریکا هستند، بلکه به طرف ترک هم چنین سیگنالی داده‌اند: زمانی می‌توانیم کار را جدی کنیم که مطئن شویم واشنگتن مخالف نیست.

خیز ترکیه برای بخش مسکن و ساخت و ساز در عربستان

برگزاری نشست بزرگ تحت عنوان «همایش ساختمانی ترکیه و عربستان سعودی»، در استانبول، بخش دیگری از موج نوین توسعه روابط آنکارا – ریاض را روشن می کند.

در این نشست، نمایندگان ۳۵ شرکت پیمانکاری ترکیه، با نمایندگان ۲۳ شرکت سعودی دیدار و رایزنی کردند. هدف آنان این است که پیمانکاران ترکیه ای، اجرای پروژه های جاده، مدیریت زباله و بازیافت را در عربستان سعودی در اختیار بگیرند.

ماجد بن عبدالله الحقیل وزیر شهرداری، امور روستایی و مسکن عربستان سعودی در این نشست اعلام کرده که محدودیتی برای عملیات مهندسی پیمانکاران ترک در خاک سعودی وجود ندارد و روابط فی ما بین بر اساس عزم و اراده رهبران، رو به توسعه است.

معاون وزیر بارزگانی ترکیه مصطفی توزجو هم اعلام کرده که در سال ۲۰۲۳ میلادی، پیمانکاران ترک توانستند در ۱۶ پروژه، ۳ میلیارد دلار به دست آورند.

ترکیه امیدوار است با اتکا به روابط تجاری با کشورهای ثروتمند عرب در حاشیه خلیج فارس، از بحران اقتصادی و کمبود منابع ارزی بگریزد. حال باید دید در ماه های آتی، روند همکاری مالی و دفاعی بین آنکارا و ریاض به کجا خواهد رسید.

پایان