مزیت هایی که به ترکیه انگیزه پیوستن به گروه بریکس می دهد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، انتشار گزارشی از بلومبرگ، نشان داد که ترکیه درخواست رسمی برای پیوستن به گروه بریکس را ارائه داده است. با این حال، علیرغم پیگیری مداوم بخش ترکی یورونیوز، وزارت امور خارجه ترکیه حاضر نشد در این مورد اظهار نظر کند. یورونیوز به این موضوع نیز اشاره کرده که برخی از دیپلمات‌های ترکیه، آشکارا از این موضوع پرده برداشته‌اند که بی‌اعتنایی اتحادیه اروپا به روند تکمیل عضویت ترکیه در این اتحادیه، یکی از اصلی‌ترین دلایل تیم اردوغان برای ابراز علاقه‌مندی به عضویت در بریکس بوده است.

 

قبلا جمهوری آذربایجان به شکل رسمی اعلام کرده که خواهان پیوستن به گروه بریکس است اما ظاهرا ترکیه تمایل ندارد به طور شفاف، از میل و اشتیاق خود برای پیوستن به بریکس صحبت کند اما تیم اردوغان، پشت درهای بسته بارها اشتیاق خود را ابراز کرده است.

اعضای گروه بریکس در ماه اکتبر در روسیه گرد هم می‌آیند و درباره گسترش این گروه نیز بحث خواهند کرد. در همین حال، ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در پاسخ به سوالی در مورد رویکرد مسکو درباره عضویت ترکیه در بریکس، اعلام کرده که درهای این گروه به روی کشورها باز است.

از دید تحلیلگران ترکیه، ارائه درخواست رسمی برای پیوستن به گروه BRICS نشان دهنده تمایل این کشور برای تقویت روابط خود با شرق و غرب در جهان چند قطبی است.

روزنامه صباح چاپ آنکارا و از مهمترین روزنامه‌های نزدیک به اتاق فکر نهاد ریاست جمهوری ترکیه، اعلام کرده که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، معتقد است که مرکز قدرت جهانی در حال دور شدن از اقتصادهای توسعه یافته است و ترکیه نیز باید روابط خود را با همه کشورها توسعه دهد.

اردوغان چند روز پیش در یک سخنرانی عمومی نیز اعلام کرد: «اگر همه تخم مرغ هایمان را در سبد غرب بگذاریم، به ضرر ترکیه است. برخی ادعا می‌کنند که ما بین غرب و شانگهای باید یکی را انتخاب کنیم. اما چنین نیست. می‌خواهیم هم با غرب و هم با شرق، روابط گسترده داشته باشیم».

گروه بریکس در ابتدا متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی بود. اما حالا جمهوری اسلامی ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی نیز عضو آن هستند.

حالا ترکیه و جمهوری آذربایجان نیز متقاضی بریکسی شدن هستند و دستگاه دیپلماسی ترکیه رسما اعلام کرده که آنکارا مایل است در پیمان شانگهای و همچنین در گروه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن) عضو شود. اردوغان امیدوار است برای پیوستن به شانگهای، شاهد بیشترین میزان حمایت و همراهی از جانب چین، روسیه و قزاقستان باشد. اما تحلیلگران امنیتی بر این باورند که احتمالا عضویت ترکیه در ناتو، سدّ راه باشد و اعضای شانگهای نخواهند که یک عضو ناتو را به زیر چتر امنیتی خود راه دهند.

نگاه غرب به روابط ترکیه – روسیه

در گزارش بلومبرگ درباره عضویت ترکیه در بریکس، به این اشاره شده که ترکیه چند ماه پیش به دلیل ناامیدی از عدم پیشرفت در روند عضویت خود در اتحادیه اروپا، به شکل شفاهی درخواست پیوستن به بریکس را داد.

بلومبرگ می‌گوید که این اقدام ممکن است بازتاب تنش‌هایی باشد که ترکیه با اعضای ناتو تجربه می‌کند. زیرا پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ میلادی، ترکیه تلاش کرده با ارسال پهپاد به اوکراین، خود را حامی این کشور نشان دهد اما در عین حال، روابط اقتصادی گسترده‌ای با روسیه داشته و به زعم اروپایی‌ها، اردوغان به طور جدی پوتین را یاری می‌دهد تا تحریم‌های مالی را دور بزند.

بلومبرگ همچنین بیان می‌کند که بریکس خود را به عنوان جایگزینی برای نهادهایی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول (IMF) معرفی می‌کند که اعضای آن تحت سلطه غرب هستند. این خبر حاکی از آن است که ممکن است عضویت ترکیه در بریکس، فرصت‌های مالی و تجاری جدیدی را عاید آنکارا کند.

هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در اوایل ژوئن گفته بود: « گفتگو بین آنکارا و کشورهای بریکس ادامه دارد و عضویت در این گروه، منافع بسیاری برای ترکیه به همراه خواهد آورد».

شواهد نشان می‌دهد که آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو، دل خوشی از روابط آنکارا – مسکو ندارند و این موضوع، صرفا مبتنی بر نارضایتی غرب از فروش سامانه موشکی اس ۴۰۰ روسیه به ترکیه نیست و مشتمل بر همکاری‌های گسترده پوتین – اردوغان در حوزه‌های سیاسی – امنیتی، انرژی هسته‌ای و مبادلات بانکی است.

در هر حال، ترکیه روابط کلانی در توسعه مبادلات تجاری با روسیه و چین می‌بیند و نمی‌خواهد که صرفا در زمین غرب توپ بزند. آن هم در شرایطی که دولت جو بایدن از روزی که بر سر کار آمده، هیچگاه روی خوشی به اردوغان و تیم او نشان نداده و اتحادیه اروپا نیز حاضر نیست درباره مذاکرات عضویت ترکیه حرف و سخنی به میان بیاورد.

از میان اعضای فعلی بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، ایران، مصر، اتیوپی و امارات) ترکیه روابط خوبی با روسیه، ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی دارد. البته روابط ترکیه با مصر و امارات، فراز و نشیب فراوانی را پشت سر گذاشته اما پس از ورود به فاز عادی‌سازی روابط، هم اکنون در شرایط مطلوبی به سر می‌برند.

روابط ترکیه با چین، هنوز هم از حیث میزان مبادلات تجاری در سطح قابل توجهی نیست و ترکیه تلاش می‌کند تا دل سرمایه گذاران چینی را برای ورود به بزار بورس استانبول و صنایع آنکارا، ازمیر، مرسین و غازی عنتاب به دست بیاورد. ولی هنوز توفیق چندانی به دست نیاورده است. در مورد برزیل و آفریقای جنوبی، ترکیه مشکل خاصی برای توسعه روابط ندارد اما هندوستان نیز یکی از اعضای مهم بریکس است که در کانون توجه و زوم دوربین دیپلماسی ترکیه است. 

ترکیه همواره تلاش کرده تا در بازار بزرگ هندوستان و در کشوری که رکوردشکن جمعیت جهان است، جایی برای خود دست و پا کند. اما هنوز اتفاق خاصی در این حوزه روی نداده و حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و هندوستان ناچیز است. حالا ترکیه امیدوار است پس از عضویت در بریکس، هم با هندوستان و هم با چین، روابط اقتصادی گسترده ای پیدا کند. اما ناگفته پیداست که غربی ها از این موضوع خشنود نیستند و ترکیه به عنوان کشوری که بیش از هفتاد سال عضو ناتو و در محور سیاست خارجی غربی بوده، حالا با فعال شدن در جهانِ شرق، با انتقاداتی از جانب رفقای قدیمی خود مواجه خواهد شد.

پایان